Parafia św. Wojciecha w Radzionkowie: Różnice pomiędzy wersjami
(dr) |
|||
| (Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 8 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Grafika:Radzionkow_woj1.jpg | [[Grafika:Radzionkow_woj1.jpg|right|thumb]] | ||
[[Grafika:Radzionkow_wojciech09.jpg|right | [[Grafika:Radzionkow_wojciech09.jpg|right|thumb]] | ||
[[Grafika:Radzionkowwojciech11.jpg | [[Grafika:Radzionkowwojciech11.jpg|thumb|right]] | ||
==Historia== | |||
Dokładna data powstania parafii radzionkowskiej nie jest znana. Przypuszcza się, że powstała niedługo przed 1326 rokiem. Fakt ten zdają się potwierdzać dwie informacje. Według kodeksu dyplomatycznego Śląska, w 1277 roku niektóre miejscowości obszaru parafii św. Małgorzaty w Bytomiu zostały wydzielone, ze względu na dużą odległość do kościoła parafialnego. Czytamy w nim również, że pomiędzy miejscowościami, które zostały wydzielone i przydzielone do [[Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieniu|kościoła w Kamieniu]], znajdowała się wioska Orzech, leżąca, blisko Radzionkowa. Fakt, że Orzech został przydzielony do znacznie odleglejszego Kamienia, a nie do bliższego Radzionkowa, potwierdza, że w Radzionkowie w 1277 roku nie było jeszcze odrębnej [[Parafia|parafii]]. Z pamiętników Theinerta dowiadujemy się, że już w roku 1326 rezydował w Radzionkowie [[proboszcz]]. Należy więc wyprowadzić wniosek, że parafia radzionkowska mogła powstać niedługo przed 1326 rokiem. | |||
Dokładna data powstania parafii radzionkowskiej nie jest znana. Przypuszcza się, że powstała niedługo przed 1326 rokiem. Fakt ten zdają się potwierdzać dwie informacje. Według kodeksu dyplomatycznego Śląska, w 1277 roku niektóre miejscowości obszaru parafii św. Małgorzaty w Bytomiu zostały wydzielone, ze względu na dużą odległość do kościoła parafialnego. Czytamy w nim również, że pomiędzy miejscowościami, które zostały wydzielone i przydzielone do kościoła w Kamieniu, znajdowała się wioska Orzech, leżąca, blisko Radzionkowa. Fakt, że Orzech został przydzielony do znacznie odleglejszego Kamienia, a nie do bliższego Radzionkowa, potwierdza, że w Radzionkowie w 1277 roku nie było jeszcze odrębnej parafii. Z pamiętników Theinerta dowiadujemy się, że już w roku 1326 rezydował w Radzionkowie proboszcz. Należy więc wyprowadzić wniosek, że parafia radzionkowska mogła powstać | |||
==Pierwszy kościół== | ==Pierwszy kościół== | ||
Prawdopodobnie początki pierwszego kościoła radzionkowskiego sięgają czasów [[Św. Wojciech|św. Wojciecha]]. Wtedy to ostatnia świątynia pogańska mogła stać się pierwszym kościołem chrześcijańskim. Jak długo stał ten kościół, nie wiadomo. Jest natomiast pewne, że nie był on dla okolicy kościołem parafialnym. | Prawdopodobnie początki pierwszego kościoła radzionkowskiego sięgają czasów [[Św. Wojciech|św. Wojciecha]]. Wtedy to ostatnia świątynia pogańska mogła stać się pierwszym kościołem chrześcijańskim. Jak długo stał ten kościół, nie wiadomo. Jest natomiast pewne, że nie był on dla okolicy kościołem parafialnym. | ||
Drugi kościół powstał prawdopodobnie około 1473 roku. Był to czas, w którym Górny Śląsk został zniszczony przez [[Husyci|husytów]]. Można przypuszczać, że pierwszy kościół został wówczas zniszczony. Po zakończonej wojnie zbudowano nowy kościół. Około 1540 roku, Radzionków został sprzedany protestanckiej rodzinie Horników, która sprowadziła do wsi pastora protestanckiego. Wówczas to kościół parafialny stał się | Drugi kościół powstał prawdopodobnie około 1473 roku. Był to czas, w którym Górny Śląsk został zniszczony przez [[Husyci|husytów]]. Można przypuszczać, że pierwszy kościół został wówczas zniszczony. Po zakończonej wojnie zbudowano nowy kościół. Około 1540 roku, Radzionków został sprzedany protestanckiej rodzinie Horników, która sprowadziła do wsi pastora protestanckiego. Wówczas to kościół parafialny stał się protestanckim. W 1629 roku, mocą edyktu cesarskiego, kościoły uprzednio zabrane katolikom, zostają im zwrócone. | ||
==Drugi kościół== | ==Drugi kościół== | ||
W 1858 roku proboszczem w Radzionkowie został | W 1858 roku proboszczem w Radzionkowie został [[Mastalski Augustyn|ks. Augustyn Mastalski]]. Widział on potrzebę budowy nowego kościoła, gdyż stary kościół był już za mały. Po 12 latach trwających pertraktacji, 25 sierpnia 1871 roku, postanowiono zbudować kościół. Ponieważ nowy kościół miał stanąć na miejscu starego, na polu za organistówką wybudowano kościółek tymczasowy. Stary kościół został rozebrany 21 czerwca 1872. Fundamenty pod nowy kościół zaczęto kopać 24 czerwca 1872 roku. Pierwszy kamień położono 4 lipca 1872 roku, a 11 sierpnia 1872 roku uroczyście położono kamień węgielny. Dzięki bezinteresownej i wytężonej pracy parafian oraz dotacjom hrabiego [[Henckel von Donnersmarck]] z Nakła, budowa kościoła trwała niespełna 3 lata. Ze względu na trwający [[kulturkampf]], uroczystą konsekrację zastąpiono prostym poświęceniem, którego dokonał ks. dziekan Purkop z Piekar 8 grudnia 1875 roku. Uroczysta konsekracja kościoła odbyła się dopiero 16 czerwca 1896 roku z udziałem [[Kopp Georg|kard. Georga Koppa]]. | ||
Kościół parafialny został zbudowany w stylu neogotyckim, według projektu budowniczego Herzoga z Tarnowskich Gór, pracę nadzorował Müler z Bytomia, roboty stolarskie i rzeźbiarskie wykonał Buhl z Wrocławia, natomiast malowidła dokonał Scholz z Bytomia (zostały zamalowane w latach 80 | Kościół parafialny został zbudowany w stylu neogotyckim, według projektu budowniczego Herzoga z Tarnowskich Gór, pracę nadzorował Müler z Bytomia, roboty stolarskie i rzeźbiarskie wykonał Buhl z Wrocławia, natomiast malowidła dokonał Scholz z Bytomia (zostały zamalowane w latach 80. XX wieku). 7 stycznia 2005 roku na miejscu zamalowanej polichromii pojawiły się nowe obrazy. | ||
Witraże pochodzą od firmy Oidtmann spod Aachen. W czasie II wojny światowej witraże w prezbiterium uległy zniszczeniu. W 1958 roku | Witraże pochodzą od firmy Oidtmann spod Aachen. W czasie II wojny światowej witraże w [[prezbiterium]] uległy zniszczeniu. W 1958 roku wykonano nowe według projektu [[Ostrzołek Wiktor|Wiktora Ostrzołka]]. W prawej nawie kościoła znajdują się witraże z 2000 roku ufundowane przez parafian staraniem proboszcza [[Grzesica Jan|ks. Jana Grzesicy]], wykonane w pracowni Mirosława Pierończyka w Chorzowie. Roboty ślusarskie są zasługą Webera z Bytomia, a organy budował Volkmann z Gliwic. W 1962 roku organy znacznie przebudowała firma Wacława Biernackiego. Ołtarze w kościele wykonano w drewnie w stylu gotyckim w latach 1875-1880. Obraz św. Wojciecha w głównym ołtarzu został namalowany przez artystę - malarza Wintera we Wrocławiu. | ||
Stacje drogi krzyżowej Radzionkowie zostały wykonane z drewna w stylu neogotyckim. Stacje te sprawił franciszkanin [[Schneider Edward|o. Władysław Schneider]]. Każdą staję wieńczy krzyż wykonany z drzewa oliwnego, a do każdego krzyżyka włożona jest kapsuła z kamyczkiem z odpowiedniej stacji [[Droga Krzyżowa|Drogi Krzyżowej]] z Jerozolimy. W części figuralnej znajdują się sceny wykonane techniką płaskorzeźby w drewnie. | |||
Z parafii radzionkowskiej wyłoniły się następujące parafie: [[Parafia Przemienienia Pańskiego w Bobrownikach Śląskich|Bobrowniki Śląskie]] (1911), [[Parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Kozłowej Górze|Kozłowa Góra]] (1957), [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Rojcy|Rojca]] (1957), [[Parafia św. Michała Archanioła w Suchej Górze|Sucha Góra]] (1957), [[Parafia Najświętszej Maryi Panny Jasnogórskiej w Orzechu|Orzech]] (1981), [[Parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bytomiu|Bytom - św. Stanisława]] (1986). | |||
Na terenie parafii znajduje się [[Służebniczki - Radzionków|Zgromadzenie Sióstr Służebniczek NMP]]. Przybyły do Radzionkowa 21 listopada 1899 roku. W klasztorze jest obecnie osiem sióstr, które zajmują się katechizacją oraz przygotowują dzieci do pierwszej komunii świętej. Prowadzą ochronkę dla dzieci przedszkolnych, grupy [[Dzieci Maryi]] oraz otaczają opieką dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Przy kościele mieści się dom parafialny im. [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]], przy którym działalność prowadzi tzw. Dom Seniora. W 1995 roku [[Machulec Rajmund|ks. Rajmund Machulec]] poświęcił budynek, w którym znajduje się Katolickie Centrum Młodzieży im. [[Bł. Pier Giorgio Frassati|bł. Piera Giorgio Frassatiego]]. | |||
Z parafii wywodzi się 78 kapłanów. Najsłynniejszy z nich to kandydat na ołtarze [[Wrodarczyk Ludwik|o. Ludwik Wrodarczyk]] OMI. | |||
==Gazetka parafialna== | |||
*[[Adalbertus - pismo parafii św. Wojciecha w Radzionkowie|Adalbertus]] | |||
==Kapliczki i krzyże przydrożne== | |||
*[[Krzyże przydrożne w Radzionkowie]] | |||
==Proboszczowie== | ==Proboszczowie== | ||
*[[Korpak Jakub|ks. Jakub Korpak]] ( | *[[Henryk|ks. Henryk]] (ok. 1326) | ||
*[[Mastalski Augustyn|ks. Augustyn Mastalski]] ( | *[[Bernard|ks. Bernard]] z Bytomia (ok. 1529) | ||
*[[Koniecko Józef|ks. Józef Koniecko]] ( | *[[Hippołyt Andrzej|Pastor Andrzej Hippołyt]] (ok. 1595) | ||
*[[Knosała Józef 1878-1951|ks. Józef Knosała]] ( | *[[Mateusz|Pastor Mateusz]] (ok. 1619) | ||
*[[Szczerbowski Teofil|ks. Teofil Szczerbowski]] substytut (1946-1951), administrator (1951-1957), proboszcz ( | *[[Fołtyński Wojciech|ks. Wojciech Fołtyński]] (ok. 1644) | ||
*[[Seligman Konrad|ks. Konrad Seligman]] ( | *[[Rolski Andrzej|ks. Andrzej Rolski]] (ok. 1665) | ||
*[[Grajcke Ernest|ks. Ernest Grajcke]] ( | *[[Morawski Jan|ks. Jan Morawski]] (ok. 1670) | ||
*[[Wawrzycki Marcin|ks. Marcin Wawrzycki]] (ok. 1678-1690) | |||
*[[Jaskowicz Tomasz|ks. Tomasz Jaskowicz]] (ok. 1690-1710) | |||
*[[Płuciński Andrzej|ks. Andrzej Płuciński]] (1710-1722) | |||
*[[Janowski Michał|ks. Michał Janowski]] (1722-1736) | |||
*[[Kuczewicz Szymon|ks. Szymon Kuczewicz]] (1738-1765) | |||
*[[Brzyszkowski Zygmunt|ks. Zygmunt Brzyszkowski]] (1765-1774) | |||
*[[Mikluciński Jan|ks. Jan Mikluciński]] (1774-1776) | |||
*[[Krupa Józef|ks. Józef Krupa]] (1776-1779) | |||
*[[Strużyna Jerzy |ks. Jerzy Strużyna]] (1779-1797) | |||
*[[Smolke Piotr|ks. Piotr Smolke]] (1798-1804) | |||
*[[Zagalski Henryk|ks. Henryk Zagalski]] (1804-1838) | |||
*[[Korpak Jakub|ks. Jakub Korpak]] (1839-1858) | |||
*[[Mastalski Augustyn|ks. Augustyn Mastalski]] (1858-1876) | |||
*[[Koniecko Józef|ks. Józef Koniecko]] (1883-1922) | |||
*[[Knosała Józef 1878-1951|ks. Józef Knosała]] (1922-1946) | |||
*[[Szczerbowski Teofil|ks. Teofil Szczerbowski]] substytut (1946-1951), administrator (1951-1957), proboszcz (1957-1973) | |||
*[[Seligman Konrad|ks. Konrad Seligman]] (1973-1979) | |||
*[[Grajcke Ernest|ks. Ernest Grajcke]] (1979-1993) | |||
*[[Cyganek Stefan|ks. Stefan Cyganek]] (1993) | *[[Cyganek Stefan|ks. Stefan Cyganek]] (1993) | ||
*[[Grzesica Jan|ks. Jan Grzesica]] ( | *[[Grzesica Jan|ks. Jan Grzesica]] (1993-2005) | ||
*[[Wojtyczka Damian|ks. Damian Wojtyczka]] (2005-nadal) | *[[Wojtyczka Damian|ks. Damian Wojtyczka]] (2005-nadal) | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
J. Knosała, Parafia Radzionkowska, Katowice 1926; Dzieje Radzionkowa, red. J. Krawczyk i P. Nadolski, Radzionków 2002; Schematyzm (2005); Parafia Świętego Wojciecha w Radzionkowie, red. J. Grzesica, Radzionków 2005; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 249; D. Głazek, Domus | J. Knosała, Parafia Radzionkowska, Katowice 1926; Dzieje Radzionkowa, red. J. Krawczyk i P. Nadolski, Radzionków 2002; Schematyzm (2005); Parafia Świętego Wojciecha w Radzionkowie, red. J. Grzesica, Radzionków 2005; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 249; D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 208; [http://www.parafia.radzionkow.pl/www/index.php?option=com_content&view=article&id=109&Itemid=102]. | ||
{{Dekanaty}} | {{Dekanaty}} | ||
[[Kategoria:Parafie - R|Radzionków]] | [[Kategoria:Parafie - R|Radzionków]] | ||
[[Kategoria:Dekanat Piekary Śląskie|Radzionków]] | [[Kategoria:Dekanat Piekary Śląskie|Radzionków]] | ||
[[Kategoria:Radzionków]] | |||
Aktualna wersja na dzień 14:41, 23 kwi 2022
Historia
Dokładna data powstania parafii radzionkowskiej nie jest znana. Przypuszcza się, że powstała niedługo przed 1326 rokiem. Fakt ten zdają się potwierdzać dwie informacje. Według kodeksu dyplomatycznego Śląska, w 1277 roku niektóre miejscowości obszaru parafii św. Małgorzaty w Bytomiu zostały wydzielone, ze względu na dużą odległość do kościoła parafialnego. Czytamy w nim również, że pomiędzy miejscowościami, które zostały wydzielone i przydzielone do kościoła w Kamieniu, znajdowała się wioska Orzech, leżąca, blisko Radzionkowa. Fakt, że Orzech został przydzielony do znacznie odleglejszego Kamienia, a nie do bliższego Radzionkowa, potwierdza, że w Radzionkowie w 1277 roku nie było jeszcze odrębnej parafii. Z pamiętników Theinerta dowiadujemy się, że już w roku 1326 rezydował w Radzionkowie proboszcz. Należy więc wyprowadzić wniosek, że parafia radzionkowska mogła powstać niedługo przed 1326 rokiem.
Pierwszy kościół
Prawdopodobnie początki pierwszego kościoła radzionkowskiego sięgają czasów św. Wojciecha. Wtedy to ostatnia świątynia pogańska mogła stać się pierwszym kościołem chrześcijańskim. Jak długo stał ten kościół, nie wiadomo. Jest natomiast pewne, że nie był on dla okolicy kościołem parafialnym. Drugi kościół powstał prawdopodobnie około 1473 roku. Był to czas, w którym Górny Śląsk został zniszczony przez husytów. Można przypuszczać, że pierwszy kościół został wówczas zniszczony. Po zakończonej wojnie zbudowano nowy kościół. Około 1540 roku, Radzionków został sprzedany protestanckiej rodzinie Horników, która sprowadziła do wsi pastora protestanckiego. Wówczas to kościół parafialny stał się protestanckim. W 1629 roku, mocą edyktu cesarskiego, kościoły uprzednio zabrane katolikom, zostają im zwrócone.
Drugi kościół
W 1858 roku proboszczem w Radzionkowie został ks. Augustyn Mastalski. Widział on potrzebę budowy nowego kościoła, gdyż stary kościół był już za mały. Po 12 latach trwających pertraktacji, 25 sierpnia 1871 roku, postanowiono zbudować kościół. Ponieważ nowy kościół miał stanąć na miejscu starego, na polu za organistówką wybudowano kościółek tymczasowy. Stary kościół został rozebrany 21 czerwca 1872. Fundamenty pod nowy kościół zaczęto kopać 24 czerwca 1872 roku. Pierwszy kamień położono 4 lipca 1872 roku, a 11 sierpnia 1872 roku uroczyście położono kamień węgielny. Dzięki bezinteresownej i wytężonej pracy parafian oraz dotacjom hrabiego Henckel von Donnersmarck z Nakła, budowa kościoła trwała niespełna 3 lata. Ze względu na trwający kulturkampf, uroczystą konsekrację zastąpiono prostym poświęceniem, którego dokonał ks. dziekan Purkop z Piekar 8 grudnia 1875 roku. Uroczysta konsekracja kościoła odbyła się dopiero 16 czerwca 1896 roku z udziałem kard. Georga Koppa.
Kościół parafialny został zbudowany w stylu neogotyckim, według projektu budowniczego Herzoga z Tarnowskich Gór, pracę nadzorował Müler z Bytomia, roboty stolarskie i rzeźbiarskie wykonał Buhl z Wrocławia, natomiast malowidła dokonał Scholz z Bytomia (zostały zamalowane w latach 80. XX wieku). 7 stycznia 2005 roku na miejscu zamalowanej polichromii pojawiły się nowe obrazy.
Witraże pochodzą od firmy Oidtmann spod Aachen. W czasie II wojny światowej witraże w prezbiterium uległy zniszczeniu. W 1958 roku wykonano nowe według projektu Wiktora Ostrzołka. W prawej nawie kościoła znajdują się witraże z 2000 roku ufundowane przez parafian staraniem proboszcza ks. Jana Grzesicy, wykonane w pracowni Mirosława Pierończyka w Chorzowie. Roboty ślusarskie są zasługą Webera z Bytomia, a organy budował Volkmann z Gliwic. W 1962 roku organy znacznie przebudowała firma Wacława Biernackiego. Ołtarze w kościele wykonano w drewnie w stylu gotyckim w latach 1875-1880. Obraz św. Wojciecha w głównym ołtarzu został namalowany przez artystę - malarza Wintera we Wrocławiu.
Stacje drogi krzyżowej Radzionkowie zostały wykonane z drewna w stylu neogotyckim. Stacje te sprawił franciszkanin o. Władysław Schneider. Każdą staję wieńczy krzyż wykonany z drzewa oliwnego, a do każdego krzyżyka włożona jest kapsuła z kamyczkiem z odpowiedniej stacji Drogi Krzyżowej z Jerozolimy. W części figuralnej znajdują się sceny wykonane techniką płaskorzeźby w drewnie.
Z parafii radzionkowskiej wyłoniły się następujące parafie: Bobrowniki Śląskie (1911), Kozłowa Góra (1957), Rojca (1957), Sucha Góra (1957), Orzech (1981), Bytom - św. Stanisława (1986).
Na terenie parafii znajduje się Zgromadzenie Sióstr Służebniczek NMP. Przybyły do Radzionkowa 21 listopada 1899 roku. W klasztorze jest obecnie osiem sióstr, które zajmują się katechizacją oraz przygotowują dzieci do pierwszej komunii świętej. Prowadzą ochronkę dla dzieci przedszkolnych, grupy Dzieci Maryi oraz otaczają opieką dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Przy kościele mieści się dom parafialny im. Jana Pawła II, przy którym działalność prowadzi tzw. Dom Seniora. W 1995 roku ks. Rajmund Machulec poświęcił budynek, w którym znajduje się Katolickie Centrum Młodzieży im. bł. Piera Giorgio Frassatiego.
Z parafii wywodzi się 78 kapłanów. Najsłynniejszy z nich to kandydat na ołtarze o. Ludwik Wrodarczyk OMI.
Gazetka parafialna
Kapliczki i krzyże przydrożne
Proboszczowie
- ks. Henryk (ok. 1326)
- ks. Bernard z Bytomia (ok. 1529)
- Pastor Andrzej Hippołyt (ok. 1595)
- Pastor Mateusz (ok. 1619)
- ks. Wojciech Fołtyński (ok. 1644)
- ks. Andrzej Rolski (ok. 1665)
- ks. Jan Morawski (ok. 1670)
- ks. Marcin Wawrzycki (ok. 1678-1690)
- ks. Tomasz Jaskowicz (ok. 1690-1710)
- ks. Andrzej Płuciński (1710-1722)
- ks. Michał Janowski (1722-1736)
- ks. Szymon Kuczewicz (1738-1765)
- ks. Zygmunt Brzyszkowski (1765-1774)
- ks. Jan Mikluciński (1774-1776)
- ks. Józef Krupa (1776-1779)
- ks. Jerzy Strużyna (1779-1797)
- ks. Piotr Smolke (1798-1804)
- ks. Henryk Zagalski (1804-1838)
- ks. Jakub Korpak (1839-1858)
- ks. Augustyn Mastalski (1858-1876)
- ks. Józef Koniecko (1883-1922)
- ks. Józef Knosała (1922-1946)
- ks. Teofil Szczerbowski substytut (1946-1951), administrator (1951-1957), proboszcz (1957-1973)
- ks. Konrad Seligman (1973-1979)
- ks. Ernest Grajcke (1979-1993)
- ks. Stefan Cyganek (1993)
- ks. Jan Grzesica (1993-2005)
- ks. Damian Wojtyczka (2005-nadal)
Bibliografia
J. Knosała, Parafia Radzionkowska, Katowice 1926; Dzieje Radzionkowa, red. J. Krawczyk i P. Nadolski, Radzionków 2002; Schematyzm (2005); Parafia Świętego Wojciecha w Radzionkowie, red. J. Grzesica, Radzionków 2005; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 249; D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 208; [1].
| ||||||||||