Parafia św. Wojciecha w Radzionkowie

Z e-ncyklopedia
Radzionkow woj1.jpg
Radzionkow wojciech09.jpg
Radzionkowwojciech11.jpg

Historia

Dokładna data powstania parafii radzionkowskiej nie jest znana. Przypuszcza się, że powstała niedługo przed 1326 rokiem. Fakt ten zdają się potwierdzać dwie informacje. Według kodeksu dyplomatycznego Śląska, w 1277 roku niektóre miejscowości obszaru parafii św. Małgorzaty w Bytomiu zostały wydzielone, ze względu na dużą odległość do kościoła parafialnego. Czytamy w nim również, że pomiędzy miejscowościami, które zostały wydzielone i przydzielone do kościoła w Kamieniu, znajdowała się wioska Orzech, leżąca, blisko Radzionkowa. Fakt, że Orzech został przydzielony do znacznie odleglejszego Kamienia, a nie do bliższego Radzionkowa, potwierdza, że w Radzionkowie w 1277 roku nie było jeszcze odrębnej parafii. Z pamiętników Theinerta dowiadujemy się, że już w roku 1326 rezydował w Radzionkowie proboszcz. Należy więc wyprowadzić wniosek, że parafia radzionkowska mogła powstać niedługo przed 1326 rokiem.

Pierwszy kościół

Prawdopodobnie początki pierwszego kościoła radzionkowskiego sięgają czasów św. Wojciecha. Wtedy to ostatnia świątynia pogańska mogła stać się pierwszym kościołem chrześcijańskim. Jak długo stał ten kościół, nie wiadomo. Jest natomiast pewne, że nie był on dla okolicy kościołem parafialnym. Drugi kościół powstał prawdopodobnie około 1473 roku. Był to czas, w którym Górny Śląsk został zniszczony przez husytów. Można przypuszczać, że pierwszy kościół został wówczas zniszczony. Po zakończonej wojnie zbudowano nowy kościół. Około 1540 roku, Radzionków został sprzedany protestanckiej rodzinie Horników, która sprowadziła do wsi pastora protestanckiego. Wówczas to kościół parafialny stał się protestanckim. W 1629 roku, mocą edyktu cesarskiego, kościoły uprzednio zabrane katolikom, zostają im zwrócone.

Drugi kościół

W 1858 roku proboszczem w Radzionkowie został ks. Augustyn Mastalski. Widział on potrzebę budowy nowego kościoła, gdyż stary kościół był już za mały. Po 12 latach trwających pertraktacji, 25 sierpnia 1871 roku, postanowiono zbudować kościół. Ponieważ nowy kościół miał stanąć na miejscu starego, na polu za organistówką wybudowano kościółek tymczasowy. Stary kościół został rozebrany 21 czerwca 1872. Fundamenty pod nowy kościół zaczęto kopać 24 czerwca 1872 roku. Pierwszy kamień położono 4 lipca 1872 roku, a 11 sierpnia 1872 roku uroczyście położono kamień węgielny. Dzięki bezinteresownej i wytężonej pracy parafian oraz dotacjom hrabiego Henckel von Donnersmarck z Nakła, budowa kościoła trwała niespełna 3 lata. Ze względu na trwający kulturkampf, uroczystą konsekrację zastąpiono prostym poświęceniem, którego dokonał ks. dziekan Purkop z Piekar 8 grudnia 1875 roku. Uroczysta konsekracja kościoła odbyła się dopiero 16 czerwca 1896 roku z udziałem kard. Georga Koppa.

Kościół parafialny został zbudowany w stylu neogotyckim, według projektu budowniczego Herzoga z Tarnowskich Gór, pracę nadzorował Müler z Bytomia, roboty stolarskie i rzeźbiarskie wykonał Buhl z Wrocławia, natomiast malowidła dokonał Scholz z Bytomia (zostały zamalowane w latach 80. XX wieku). 7 stycznia 2005 roku na miejscu zamalowanej polichromii pojawiły się nowe obrazy.

Witraże pochodzą od firmy Oidtmann spod Aachen. W czasie II wojny światowej witraże w prezbiterium uległy zniszczeniu. W 1958 roku wykonano nowe według projektu Wiktora Ostrzołka. W prawej nawie kościoła znajdują się witraże z 2000 roku ufundowane przez parafian staraniem proboszcza ks. Jana Grzesicy, wykonane w pracowni Mirosława Pierończyka w Chorzowie. Roboty ślusarskie są zasługą Webera z Bytomia, a organy budował Volkmann z Gliwic. W 1962 roku organy znacznie przebudowała firma Wacława Biernackiego. Ołtarze w kościele wykonano w drewnie w stylu gotyckim w latach 1875-1880. Obraz św. Wojciecha w głównym ołtarzu został namalowany przez artystę - malarza Wintera we Wrocławiu.

Stacje drogi krzyżowej Radzionkowie zostały wykonane z drewna w stylu neogotyckim. Stacje te sprawił franciszkanin o. Władysław Schneider. Każdą staję wieńczy krzyż wykonany z drzewa oliwnego, a do każdego krzyżyka włożona jest kapsuła z kamyczkiem z odpowiedniej stacji Drogi Krzyżowej z Jerozolimy. W części figuralnej znajdują się sceny wykonane techniką płaskorzeźby w drewnie.

Z parafii radzionkowskiej wyłoniły się następujące parafie: Bobrowniki Śląskie (1911), Kozłowa Góra (1957), Rojca (1957), Sucha Góra (1957), Orzech (1981), Bytom - św. Stanisława (1986).

Na terenie parafii znajduje się Zgromadzenie Sióstr Służebniczek NMP. Przybyły do Radzionkowa 21 listopada 1899 roku. W klasztorze jest obecnie osiem sióstr, które zajmują się katechizacją oraz przygotowują dzieci do pierwszej komunii świętej. Prowadzą ochronkę dla dzieci przedszkolnych, grupy Dzieci Maryi oraz otaczają opieką dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Przy kościele mieści się dom parafialny im. Jana Pawła II, przy którym działalność prowadzi tzw. Dom Seniora. W 1995 roku ks. Rajmund Machulec poświęcił budynek, w którym znajduje się Katolickie Centrum Młodzieży im. bł. Piera Giorgio Frassatiego.

Z parafii wywodzi się 78 kapłanów. Najsłynniejszy z nich to kandydat na ołtarze o. Ludwik Wrodarczyk OMI.

Gazetka parafialna

Kapliczki i krzyże przydrożne

Proboszczowie

Bibliografia

J. Knosała, Parafia Radzionkowska, Katowice 1926; Dzieje Radzionkowa, red. J. Krawczyk i P. Nadolski, Radzionków 2002; Schematyzm (2005); Parafia Świętego Wojciecha w Radzionkowie, red. J. Grzesica, Radzionków 2005; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 249; D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 208; [1].