Parafia św. Jadwigi Śląskiej w Chorzowie: Różnice pomiędzy wersjami
mNie podano opisu zmian |
(dr) Znacznik: Ręczne wycofanie zmian |
||
(Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Grafika:Chorzow_Jadwiga_zewnatrz2.jpg| | [[Grafika:Chorzow_Jadwiga_zewnatrz2.jpg|thumb|right]] | ||
[[Plik:Chorzow jadwiga wnetrze.jpg|thumb|right]] | |||
[[Plik:Chorzow jadwiga wnetrze2.jpg|thumb|right]] | |||
U początków średniowiecznej wsi Chorzów stoi [[Bożogrobcy|zakon Bożogrobców]]. Mnisi z Miechowa otrzymali ją od Władysława, księcia opolskiego, w 1257 roku. Od tamtej pory ta śląska parafia nie zrywała z zakonem więzi. W 1780 roku proboszcz - [[Bojarski Ludwik|ks. Ludwik Bojarski]] - znalazł w okolicy pokłady węgla kamiennego i otrzymał pole górnicze “Księżna Jadwiga”. Wówczas powstała tu pierwsza kopalnia, której właścicielami byli Miechowici. | |||
W 1791 roku rozpoczęto wydobycie w rejonie dzisiejszego dworca kolejowego Chorzów - Miasto (kopalnia “Król”). W 1802 roku uruchomiono hutę “Królewską”. | |||
==Podział parafii św. Barbary, budowa nowego kościoła== | |||
Gwałtowny rozwój miasta sprawił, że niemal zaraz po wybudowaniu [[Parafia św. Barbary w Chorzowie|kościoła pw. św. Barbary]] zaistniała potrzeba budowy kolejnego. W 1868 roku ówczesny proboszcz parafii św. Barbary - [[Deloch Edward|ks. Edward Deloch]] - zauważył duszpasterską konieczność postawienia nowego kościoła. 1 października 1870 zakupiona została parcela. Wiosną 1873 roku rozpoczęła się budowa kościoła w stylu neoromańskim. Kamień węgielny poświęcono 22 czerwca 1873. Kościół św. Jadwigi poświęcił 18 października 1874 [[Gleich Hermann|ks. Hermann Gleich]]. Kazanie wygłosił słynący z pięknej polszczyzny [[Michalski Józef|ks. Józef Michalski]] z Lipin. | |||
Na początku kościół św. Jadwigi był kościołem filialnym św. Barbary. Następca zmarłego w 1883 roku księdza Delocha - [[Łukaszczyk Paweł|ks. Paweł Łukaszczyk]] - wzbogacił wnętrze kościoła ołtarzami bocznymi (Matki Boskiej i Krzyża Świętego), a także stacjami [[Droga Krzyżowa|Drogi Krzyżowej]]. Na wieżach zawieszono dzwony, które zabrzmiały po raz pierwszy 27 października 1887. W 1888 roku w czasie pobytu [[Kopp Georg|kard. Georga Koppa ]] w Królewskiej Hucie pojawiła się myśl podziału parafii św. Barbary, liczącej już wówczas 40 tysięcy ludzi. W ten sposób powstała parafia św. Jadwigi z 18 tysiącami wiernych. 1 lipca 1889 powołany został kuratus w osobie [[Tylla Franciszek|ks. Franciszka Tylli]]. 7 czerwca 1893 ks. Tylla stał się proboszczem samodzielnej już parafii. Probostwo zakończono budować w 1894 roku. | |||
W 1889 roku zakupiono pierwszy grunt pod cmentarz parafialny. Dziesięć lat później zbudowano na cmentarzu kaplicę według projektu [[Schneider Ludwik|Ludwika Schneidera]]. Przewidując, że cmentarz szybko okaże się niewystarczający, w 1911 roku wydzierżawiono teren pod cmentarz w Nowych Hajdukach. W 1928 roku ozdobiono kościół sześcioma witrażami. W 1952 roku zainstalowano w kościele centralne ogrzewanie oraz nagłośnienie. Postawiono balaski i ambonę. Wykonano także polichromię według koncepcji profesora [[Bunsch Adam|Adama Bunscha]] – odtąd artysta przez kilkanaście lat (aż do śmierci) wykonywał swoje prace na potrzeby kościoła św. Jadwigi. | |||
19 października 1974 [[Rak Romuald|ks. Romuald Rak]] w uroczystej procesji wprowadził do kościoła relikwie męczenników, które miały znaleźć się w konsekrowanych ołtarzach. Następnego dnia odbyły się uroczystości 100-lecia kościoła. [[Bednorz Herbert|Bp Herbert Bednorz]] konsekrował kościół i trzy ołtarze: główny z relikwiami męczenników Placyda i Klemencji, ołtarz Najświętszego Serca Jezusa z relikwiami męczenników Perpetuusa i Felicjana oraz ołtarz Matki Boskiej z relikwiami męczenników Seweriana i Amancji. | |||
==Bractwa i stowarzyszenia== | |||
Od 1883 roku przy kościele działa [[Bractwo Różańcowe]], a od 1884 roku także Katolicki Związek Ludowy. Od 1891 roku istniały: [[Trzeci Zakon Franciszkański|III Zakon Franciszkański]], [[Bractwo Trzeźwości]] i [[Żywy Różaniec]], od 1892 roku [[Alojzjanie|Stowarzyszenie Alojzjanów]], od 1894 roku Związek Abstynentów, [[Konferencje św. Wincentego à Paulo|Konferencja Pań św. Wincentego à Paulo]], [[Bractwo Pocieszenia]], Bractwo [[Straż Honorowa Najświętszego Serca Pana Jezusa|Straży Honorowej]], Bractwo Bożego Ciała i [[Bractwo Najświętszego Sakramentu Ołtarza]], a od 1895 roku Bractwo Godziny Świętej i Komunii Wynagradzającej. W 1896 roku założono Bractwo Pocieszenia i [[ Stowarzyszenie św. Rodziny]]. Od roku 1899 działały: [[Sodalicja Mariańska]] Panien i Młodzieńców i [[Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży]]. W 1904 roku zaczęło działać [[Bractwo Matek Chrześcijańskich]], a w 1905 roku [[Dzieło Dziecięctwa Jezusowego|Dzieło Dziecięctwa Pana Jezusa]]. Od 1907 roku funkcjonowało Stowarzyszenie Kobiet Pracujących. Jak zatem widać, od samego początku życie religijne i duchowe było bogate i dzięki staraniom proboszcza rozwijało się intensywnie. | |||
==Zgromadzenia zakonne== | |||
W 1894 roku ksiądz Tylla sprowadził na teren parafii siostry sercanki. Klasztor wraz z przychodnią dla chorych i ochronką dla dzieci przy dzisiejszej ulicy Powstańców stanął w 1896 roku. Drugi klasztor (przy ulicy Katowickiej) zaczął działalność w roku 1912. Dwa lata po nieudanej próbie założenia w Polsce prowincji sercanek, w 1926 roku siostry te zostały zastąpione w klasztorze przy ulicy Powstańców przez siostry Zgromadzenia św. Wincentego a Paulo, tzw. szarytki. Swój drugi dom (przy ulicy Katowickiej) siostry sercanki sprzedały. W październiku 1985 roku w Chorzowie Starym zamieszkały [[Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Miłości|Siostry Misjonarki Miłości]]. Otwarcia domu dokonała [[Bł. Matka Teresa z Kalkuty|Matka Teresa z Kalkuty]] - dziś już Święta. W Domu Parafialnym parafii św. Jadwigi siostry prowadziły kuchnię dla biednych. | |||
==Grupy, wspólnoty, ruchy== | |||
Przy parafii działają liczne grupy i wspólnoty: chór parafialny, [[Trzeci Zakon Franciszkański|III Zakon Franciszkański]], Klub Seniora, [[Legion Maryi]] i działająca przy nim Grupa “Patrycjuszy”,[[ Dzieci Maryi]], [[Ruch Światło-Życie]]. Na terenie parafii spotykają się diecezjalne diakonie Ruchu. Działa tu także grupa [[Odnowa w Duchu Świętym|Odnowy w Duchu Świętym]], Duszpasterstwo Akademickie, funkcjonuje hospicjum o zasięgu chorzowskim. Grupa AA “Florian” spotyka się także na terenie parafii, działa tu silny zespół charytatywny, prężny jest [[Żywy Różaniec]]. Tu ma siedzibę Biuro Radia Maryja, a przy klasztorze sióstr szarytek pracuje ochronka. | |||
==Proboszczowie== | ==Proboszczowie== | ||
Linia 18: | Linia 36: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
J. Kurek, Z dziejów kościoła i parafii św. Jadwigi w Chorzowie, Chorzów 1999; Straty | J. Kurek, Z dziejów kościoła i parafii św. Jadwigi w Chorzowie, Chorzów 1999; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 99; G. Kusze, Duszpasterstwo w parafii św. Jadwigi w Chorzowie w okresie międzywojennym Katowice 1986, praca mgr mps w Bibliotece WTL UŚ w Katowicach; M. Rzepka, Żywa różnorodność. Panorama parafii św. Jadwigi w Chorzowie, GN 2006, nr 6, (dodatek katowicki), s. 14-15; M. Rzepka, Duszpasterski kombinat. Parafia św. Jadwigi w Chorzowie, GN 2004, nr 44, (dodatek katowicki), s. 28; D. Głazek, Domus Celeberrima, architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 130. | ||
{{Dekanaty}} | {{Dekanaty}} | ||
[[Kategoria:Parafie - C|Chorzów]] | [[Kategoria:Parafie - C|Chorzów]] | ||
[[Kategoria: Dekanat Chorzów|Chorzów]] | [[Kategoria:Dekanat Chorzów|Chorzów]] | ||
[[Kategoria:Chorzów]] |
Aktualna wersja na dzień 21:23, 21 sty 2022
U początków średniowiecznej wsi Chorzów stoi zakon Bożogrobców. Mnisi z Miechowa otrzymali ją od Władysława, księcia opolskiego, w 1257 roku. Od tamtej pory ta śląska parafia nie zrywała z zakonem więzi. W 1780 roku proboszcz - ks. Ludwik Bojarski - znalazł w okolicy pokłady węgla kamiennego i otrzymał pole górnicze “Księżna Jadwiga”. Wówczas powstała tu pierwsza kopalnia, której właścicielami byli Miechowici. W 1791 roku rozpoczęto wydobycie w rejonie dzisiejszego dworca kolejowego Chorzów - Miasto (kopalnia “Król”). W 1802 roku uruchomiono hutę “Królewską”.
Podział parafii św. Barbary, budowa nowego kościoła
Gwałtowny rozwój miasta sprawił, że niemal zaraz po wybudowaniu kościoła pw. św. Barbary zaistniała potrzeba budowy kolejnego. W 1868 roku ówczesny proboszcz parafii św. Barbary - ks. Edward Deloch - zauważył duszpasterską konieczność postawienia nowego kościoła. 1 października 1870 zakupiona została parcela. Wiosną 1873 roku rozpoczęła się budowa kościoła w stylu neoromańskim. Kamień węgielny poświęcono 22 czerwca 1873. Kościół św. Jadwigi poświęcił 18 października 1874 ks. Hermann Gleich. Kazanie wygłosił słynący z pięknej polszczyzny ks. Józef Michalski z Lipin. Na początku kościół św. Jadwigi był kościołem filialnym św. Barbary. Następca zmarłego w 1883 roku księdza Delocha - ks. Paweł Łukaszczyk - wzbogacił wnętrze kościoła ołtarzami bocznymi (Matki Boskiej i Krzyża Świętego), a także stacjami Drogi Krzyżowej. Na wieżach zawieszono dzwony, które zabrzmiały po raz pierwszy 27 października 1887. W 1888 roku w czasie pobytu kard. Georga Koppa w Królewskiej Hucie pojawiła się myśl podziału parafii św. Barbary, liczącej już wówczas 40 tysięcy ludzi. W ten sposób powstała parafia św. Jadwigi z 18 tysiącami wiernych. 1 lipca 1889 powołany został kuratus w osobie ks. Franciszka Tylli. 7 czerwca 1893 ks. Tylla stał się proboszczem samodzielnej już parafii. Probostwo zakończono budować w 1894 roku.
W 1889 roku zakupiono pierwszy grunt pod cmentarz parafialny. Dziesięć lat później zbudowano na cmentarzu kaplicę według projektu Ludwika Schneidera. Przewidując, że cmentarz szybko okaże się niewystarczający, w 1911 roku wydzierżawiono teren pod cmentarz w Nowych Hajdukach. W 1928 roku ozdobiono kościół sześcioma witrażami. W 1952 roku zainstalowano w kościele centralne ogrzewanie oraz nagłośnienie. Postawiono balaski i ambonę. Wykonano także polichromię według koncepcji profesora Adama Bunscha – odtąd artysta przez kilkanaście lat (aż do śmierci) wykonywał swoje prace na potrzeby kościoła św. Jadwigi.
19 października 1974 ks. Romuald Rak w uroczystej procesji wprowadził do kościoła relikwie męczenników, które miały znaleźć się w konsekrowanych ołtarzach. Następnego dnia odbyły się uroczystości 100-lecia kościoła. Bp Herbert Bednorz konsekrował kościół i trzy ołtarze: główny z relikwiami męczenników Placyda i Klemencji, ołtarz Najświętszego Serca Jezusa z relikwiami męczenników Perpetuusa i Felicjana oraz ołtarz Matki Boskiej z relikwiami męczenników Seweriana i Amancji.
Bractwa i stowarzyszenia
Od 1883 roku przy kościele działa Bractwo Różańcowe, a od 1884 roku także Katolicki Związek Ludowy. Od 1891 roku istniały: III Zakon Franciszkański, Bractwo Trzeźwości i Żywy Różaniec, od 1892 roku Stowarzyszenie Alojzjanów, od 1894 roku Związek Abstynentów, Konferencja Pań św. Wincentego à Paulo, Bractwo Pocieszenia, Bractwo Straży Honorowej, Bractwo Bożego Ciała i Bractwo Najświętszego Sakramentu Ołtarza, a od 1895 roku Bractwo Godziny Świętej i Komunii Wynagradzającej. W 1896 roku założono Bractwo Pocieszenia i Stowarzyszenie św. Rodziny. Od roku 1899 działały: Sodalicja Mariańska Panien i Młodzieńców i Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży. W 1904 roku zaczęło działać Bractwo Matek Chrześcijańskich, a w 1905 roku Dzieło Dziecięctwa Pana Jezusa. Od 1907 roku funkcjonowało Stowarzyszenie Kobiet Pracujących. Jak zatem widać, od samego początku życie religijne i duchowe było bogate i dzięki staraniom proboszcza rozwijało się intensywnie.
Zgromadzenia zakonne
W 1894 roku ksiądz Tylla sprowadził na teren parafii siostry sercanki. Klasztor wraz z przychodnią dla chorych i ochronką dla dzieci przy dzisiejszej ulicy Powstańców stanął w 1896 roku. Drugi klasztor (przy ulicy Katowickiej) zaczął działalność w roku 1912. Dwa lata po nieudanej próbie założenia w Polsce prowincji sercanek, w 1926 roku siostry te zostały zastąpione w klasztorze przy ulicy Powstańców przez siostry Zgromadzenia św. Wincentego a Paulo, tzw. szarytki. Swój drugi dom (przy ulicy Katowickiej) siostry sercanki sprzedały. W październiku 1985 roku w Chorzowie Starym zamieszkały Siostry Misjonarki Miłości. Otwarcia domu dokonała Matka Teresa z Kalkuty - dziś już Święta. W Domu Parafialnym parafii św. Jadwigi siostry prowadziły kuchnię dla biednych.
Grupy, wspólnoty, ruchy
Przy parafii działają liczne grupy i wspólnoty: chór parafialny, III Zakon Franciszkański, Klub Seniora, Legion Maryi i działająca przy nim Grupa “Patrycjuszy”,Dzieci Maryi, Ruch Światło-Życie. Na terenie parafii spotykają się diecezjalne diakonie Ruchu. Działa tu także grupa Odnowy w Duchu Świętym, Duszpasterstwo Akademickie, funkcjonuje hospicjum o zasięgu chorzowskim. Grupa AA “Florian” spotyka się także na terenie parafii, działa tu silny zespół charytatywny, prężny jest Żywy Różaniec. Tu ma siedzibę Biuro Radia Maryja, a przy klasztorze sióstr szarytek pracuje ochronka.
Proboszczowie
- ks. Franciszek Tylla duszpasterz (1888-1893), proboszcz (1893-1922)
- ks. Jan Gajda (1922-1947)
- ks. Jerzy Lokay substytut (1939)
- ks. Wilhelm Pniok substytut (1939-1940)
- ks. Henryk Mazurek substytut (1942)
- ks. Władysław Marchlewicz substytut (1942-1944)
- ks. Franciszek Długajczyk administrator (1947)
- ks. Gerard Bańka administrator (1947-1954)
- ks. Piotr Kowolik (1954-1956)
- ks. Gerard Bańka (1956-1977)
- ks. Ryszard Dyllus (1977-1987)
- ks. Jan Podsiadło administrator (1986-1987)
- ks. Henryk Markwica (1987-1999)
- ks. Emanuel Pietryga administrator (1999-2000), proboszcz (2000-nadal)
Bibliografia
J. Kurek, Z dziejów kościoła i parafii św. Jadwigi w Chorzowie, Chorzów 1999; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 99; G. Kusze, Duszpasterstwo w parafii św. Jadwigi w Chorzowie w okresie międzywojennym Katowice 1986, praca mgr mps w Bibliotece WTL UŚ w Katowicach; M. Rzepka, Żywa różnorodność. Panorama parafii św. Jadwigi w Chorzowie, GN 2006, nr 6, (dodatek katowicki), s. 14-15; M. Rzepka, Duszpasterski kombinat. Parafia św. Jadwigi w Chorzowie, GN 2004, nr 44, (dodatek katowicki), s. 28; D. Głazek, Domus Celeberrima, architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 130.
|