Rak Romuald

Z e-ncyklopedia

Rak Romuald (1920-2003)

Rak Romuald.jpg

Urodził się 29 grudnia 1920 w Brzezince k. Mysłowic w rodzinie organisty Pawła i Franciszki z d. Trybus. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Brzezince. W 1938 roku ukończył Państwowe Gimnazjum Humanistyczne w Mysłowicach otrzymując maturę. W tym samym roku zgłosił się do Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Po wybuchu wojny nie mógł dokończyć w Polsce podjętych studiów. Na polecenie bpa katowickiego kontynuował w latach 1940-1941 studia seminaryjne w Fuldzie. Po roku pobytu zmuszony był opuścić Fuldę i studiował na Uniwersytecie w Wiedniu (1941-1942). Ze względów narodowościowych musiał również opuścić Wiedeń. Studia seminaryjne ukończył w Wyższej Szkole Teologicznej w Linzu n. Dunajem, gdzie 4 lipca 1943 otrzymał święcenia kapłańskie.

Jako prezbiter ks. Rak powrócił do diecezji katowickiej. Od 13 lipca 1943 był wikariuszem w parafii św. Mikołaja w Bielsku, a potem, od 4 grudnia 1943, w parafii św. Marii Magdaleny w Cieszynie. Obecnie obydwie parafie należą do diecezji bielsko-żywieckiej. Po zakończeniu działań wojennych, 13 sierpnia 1945 został odwołany z pracy duszpasterskiej w Cieszynie i powołany na stanowisko kapelana i sekretarza bpa S. Adamskiego. Od 1948 roku do 1957 roku pełnił funkcję notariusza w Kurii Biskupiej w Katowicach. W międzyczasie kontynuował studia teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, uzyskując w 1947 roku tytuł magistra teologii, a w 1952 roku stopień doktora teologii na podstawie rozprawy Muzyka Starego Testamentu. W 1948 roku ukończył także naukę muzyki w zakresie szkoły średniej w Katowicach. Oprócz pracy w Kurii Biskupiej towarzyszył biskupom w wizytacjach. Przerwa w wizytacjach nastąpiła w listopadzie 1952 roku ze względu na wysiedlenie bpa S. Adamskiego i jego sufraganów z diecezji przez władze komunistyczne.

Od 1954 roku był wykładowcą w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie, a od 1980 roku w Katowicach. W latach 1958-1959 odbył roczne studia liturgiczno-pastoralne na Uniwersytecie w Louvain w Belgii, a w roku akademickim 1959/60 objął wykłady zlecone na sekcji pastoralnej KUL-u. Na podstawie rozprawy habilitacyjnej Wychowanie eucharystyczne w diecezji katowickiej (1922-1972) uzyskał w 1973 roku stopień doktora habilitowanego z teologii pastoralnej. Jako docent (1974) objął kierownictwo zaplanowanej przez siebie od podstaw Katedry Organizacji Duszpasterstwa KUL-u (od 1 kwietnia 1974 do 1 października 1991). W 1986 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Był promotorem 24 prac doktorskich, 8 licencjackich i ponad 100 prac magisterskich. Będąc przez dziewięć lat kierownikiem Instytutu Teologii Pastoralnej KUL-u zorganizował i przeprowadził w ramach Instytutu trzyletnie studia dla duszpasterzy więziennictwa, dla duszpasterzy rolników indywidualnych oraz dla duszpasterzy robotników. Mimo zakończenia pracy etatowej i przejścia z dniem 1 października 1991 na emeryturę, dalej prowadził w KUL-u i w WŚSD w Katowicach zajęcia dydaktyczne.

Zainteresowania naukowe ks. Raka dotyczyły liturgiki, teologii pastoralnej oraz socjologii pastoralnej. Był autorem i współautorem 6 książek, m.in.: Wychowanie eucharystyczne w Diecezji Katowickiej (1922-1972), Lublin 1974; Służba ołtarza. Schola, kantor i psałterzysta, Katowice 1982; Eucharystia w życiu chrześcijańskim, Katowice 1984; Służba ołtarza. Organy i organista, Katowice 1985; Od wszechświata stworzonego do człowieka odkupionego, Katowice 1996; Bp Stanisław Adamski jakiego nie znamy, Katowice 2003. Opublikował ponad 200 rozpraw, artykułów naukowych, haseł, sprawozdań i recenzji naukowych w różnych periodykach krajowych i zagranicznych. Osobny odcinek działalności naukowej stanowi praca redakcyjna. W latach 1978-1983 był redaktorem naczelnym "Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych", należał do Komisji Redakcyjnej uchwał I Synodu Diecezji Katowickiej, w latach 1974-1991 był członkiem Komitetu Redakcyjnego numerów pastoralnych "Roczników Teologiczno-Kanonicznych". Współpracował z wydawanym w Austrii dwumiesięcznikiem "Der Seelsorger". Zajmował się także twórczością kompozytorską. Skomponował m.in. melodie do Mszy św. i wiele pieśni. Kierował też zespołem przygotowującym wydanie Chorału dla modlitewników śląskich.

Ks. Rak był przez wiele lat przewodniczącym sekcji pastoralnej przy KEP do Spraw Nauki Katolickiej. Od 1984 roku członkiem Rady Naukowej EP, a od 1980 roku członkiem KEP do Spraw Duszpasterstwa Ogólnego. W latach 1977-1984 był członkiem Komisji EP. W diecezji katowickiej pełnił funkcje: cenzora książek (od 1947 roku), pierwszego ceremoniarza w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach (od 1958 roku), wicerektora Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie (1961-1966), przewodniczącego Kolegium Redakcyjnego "Wiadomości Diecezjalnych" (od 1966 roku), egzaminatora diecezjalnego z liturgiki i teologii pastoralnej (od 1969 roku), cenzora "Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych" (od 1970 roku), rzeczoznawcy w zakresie problematyki teologicznej w pracach I Synodu Diecezji Katowickiej (od 1974 roku). Posiadał także stałe upoważnienie do udzielania w diecezji katowickiej sakramentu bierzmowania (od 1990 roku).

Był wicepostulatorem w sprawie kanonizacji bł. Jana Sarkandra (mianowany w 1990 roku), moderatorem duszpasterstwa kapłanów (1992-2000), wikariuszem biskupim do spraw zakonnych w archidiecezji katowickiej (1992-2000). Należał także do różnorakich gremiów diecezjalnych, m.in.: Rady Kapłańskiej, Rady Duszpasterskiej, Rady Wydziału Duszpasterskiego Komisji Liturgicznej, Komisji Muzyki Sakralnej. Posiadał tytuły i godności kościelne: tajny szambelan Jego Świątobliwości (1962); prałat domowy Jego Świątobliwości (1975); protonotariusz apostolski supra numerum (1990). W 1995 roku została przyznana ks. Rakowi nagroda im. Juliusza Ligonia ufundowana przez Civitas Christiana. Ujawnione akta IPN wskazują na jego dwuznaczne kontakty z organami bezpieczeństwa PRL. Zmarł 24 września 2003 w Katowicach.

Bibliografia

Schematyzm (1947-2001); B. Biela, Działalność ks. prof. dr hab. Romualda Raka w Diecezji Katowickiej, RTK 39 (1991-1992) z. 6, s. 15-22; Tenże, Rak Romuald (hasło), SPTK 1994-2003, t. 9, Warszawa 2006, s. 542-548; Grajewski, Wygnanie, s. 7 i nn; R. Kamiński , Rak Romuald, [w:] R. Kamiński (red.), Leksykon teologii pastoralnej, Lublin 2006, s. 717-718; Tenże, Życie i działalność naukowo-dydaktyczna w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim ks. prof. dra hab. Romualda Raka. RTK 39 (1991-1992) z. 6, s. 5-13; A. Kołek, Bibliografia publikacji ks. prof. dra hab. Romualda Raka, RTK 39 (1991-1992) z. 6, s. 23-42; Myszor, Historia diecezji, s. 9 i nn; J. Pawliczek, Ksiądz prof. dr hab. Romuald Rak, protonotariusz apostolski, WA 2003, nr 9, s. 536-543; G. Polak, Kto jest kim w Kościele, Warszawa 1999, s. 303; Puchała, Duszpasterstwo akademickie, s. 19, 95, 223; Represje wobec duchowieństwa, s. 62, 186, 239, 260-261; A. Grajewski, Twój Gość, s. 84, 86, 87; S. Szymecki, Homilia z okazji 60. rocznicy święceń kapłańskich ks. infułata Romualda Raka, WA 2003, nr 8, s. 458-463; D. Zimoń, Pan moim światłem i zbawieniem moim. Homilia podczas Mszy św. w katedrze (50. lecie kapłaństwa ks. R. Raka), WA 1993, nr 6, s. 293-297; Ad multanos annos! 80. urodziny ks. infułata R. Raka, GN 2001, nr 2, s. 15; A. Dziurok, Aparat bezpieczeństwa wobec biskupów i kurii katowickiej w latach 1945-1956, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 62 i nn.; Ł. Marek, Aparat bezpieczeństwa wobec kurii katowickiej w latach 1956-1970, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 89 i nn.; Ł. Marek, „Kler to nasz wróg”. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na terenie województwa katowickiego w latach 1956-1970, Katowice 2009, s. 81 i nn.