Parafia św. Jerzego w Dębieńsku: Różnice pomiędzy wersjami
(uzupełnienie) |
(dr) Znacznik: Ręczne wycofanie zmian |
||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Debiensko1.jpg|right|thumb]] | [[Plik:Debiensko1.jpg|right|thumb]] | ||
[[Plik:Debiensko2.jpg|right|thumb]] | [[Plik:Debiensko2.jpg|right|thumb]] | ||
Początki parafii w Dębieńsku sięgają XIII wieku. | ==Historia== | ||
Początki parafii w Dębieńsku sięgają XIII wieku. W kronice parafialnej czytamy, że pierwszy udokumentowany zapis pochodzi z 1342 roku i dotyczy zadłużenia parafii od 1335 roku. To pierwsza data, co do której mamy pewność, że już wtedy istniała parafia. Na jej obszarze znajdowały się Dębieńsko Wielkie, Dębieńsko Stare, Czerwionka, kolonia Ciosek, Czuchów, kolonia „Angelhof”, kolonia „Solarnia”, kolonia i folwark „Neuhof”, Ornontowice, Żabik, Bukowina, Rybówka, Zawada, kolonia „Friedrichsgrube” i wieś Jankowice oraz kolonie „Mariahutte” i „Josephinenhutte”. Terytorium to pozostało niezmienione, aż do początków XX wieku, kiedy to od Dębieńska odłączyły się parafie Ornontowice, Czerwionka, Czuchów oraz Jaśkowice. | |||
==Pierwszy kościół - opis kościoła z XVII wieku== | ==Pierwszy kościół - opis kościoła z XVII wieku== | ||
Pierwszy, drewniany kościół wybudowano w Dębieńsku prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku. Strop wykonano z drewnianych pomalowanych belek, zaś podłogę wyłożono cegłami. Wewnątrz kościół ozdobiony był obrazami, ołtarzami i chórem pomalowanym i pozłoconym, w którym znajdował się sześciogłosowy pozytyw organowy, rzeźbiony i pozłacany. Dzwonnicę drewnianą z dwoma dzwonami wybudowano osobno. Trzeci dzwon umieszczono w wieżyczce nad kościołem. Wokół | Pierwszy, drewniany kościół wybudowano w Dębieńsku prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku. Strop wykonano z drewnianych pomalowanych belek, zaś podłogę wyłożono cegłami. Wewnątrz kościół ozdobiony był obrazami, ołtarzami i chórem pomalowanym i pozłoconym, w którym znajdował się sześciogłosowy pozytyw organowy, rzeźbiony i pozłacany. Dzwonnicę drewnianą z dwoma dzwonami wybudowano osobno. Trzeci dzwon umieszczono w wieżyczce nad kościołem. Wokół kościoła położony był cmentarz wraz z kostnicą, otoczony ogrodzeniem z belek drewnianych. W [[prezbiterium]] znajdował się obraz przedstawiający wyobrażenie Matki Boskiej Wniebowziętej. Do kościoła przylegała drewniana kaplica wzniesiona przez barona Jerzego Welczek. Pod nią znajdowała się krypta, w której chowano zmarłych z rodu Welczek. W tej kaplicy znajdował się poświęcony ołtarz wraz z antypedium, na którym proboszcz zgodnie z fundacją Jerzego Welczka sprawował w każdą środę i sobotę mszę za zmarłych. Tabernakulum było rzeźbione z drewna i pozłocone, a chrzcielnica była wykonana z kamienia. Kaplica istniała do drugiej połowy XVII wieku. W kronice parafialnej możemy przeczytać, że miała wymiary 24 na 13 łokci (ok. 16 m x 8,5 m). Posiadała również wieżę, a we wnętrzu chór z organami i cztery ołtarze. Przylegała do niej kaplica chrzcielna. | ||
==Drugi kościół== | ==Drugi kościół== | ||
W 1798 roku rozebrano ten kościółek i zaczęto budowę nowego, murowanego kościoła, w stylu barokowym o wymiarach ok. 32,5 x 13 m. Kościół zbudowano z kamienia, dach pokryto gontami. Wstawiono drzwi wejściowe z trzech stron. Ściany wewnątrz otynkowano. Zbudowano także duży chór. Ze starego kościoła przeniesiono m.in. główny ołtarz, ambonę, chrzcielnicę, naczynia liturgiczne oraz miedzianą monstrancję, która jest zachowana do dnia dzisiejszego. Kościół konsekrowano w 1800 roku. W XIX wieku trwały prace, mające na celu jego upiększenie. Dodano m.in. boczne ołtarze, zegar na wieży, nowe organy (działające do dziś), położono też posadzki z piaskowca, a w prezbiterium – z marmuru | W 1798 roku rozebrano ten kościółek i zaczęto budowę nowego, murowanego kościoła, w stylu barokowym o wymiarach ok. 32,5 m x 13 m. Kościół zbudowano z kamienia, dach pokryto gontami. Wstawiono drzwi wejściowe z trzech stron. Ściany wewnątrz otynkowano. Zbudowano także duży chór. Ze starego kościoła przeniesiono m.in. główny ołtarz, ambonę, chrzcielnicę, naczynia liturgiczne oraz miedzianą monstrancję, która jest zachowana do dnia dzisiejszego. Kościół konsekrowano w 1800 roku. W XIX wieku trwały prace, mające na celu jego upiększenie. Dodano m.in. boczne ołtarze, zegar na wieży, nowe organy (działające do dziś), położono też posadzki z piaskowca, a w prezbiterium – z marmuru. | ||
Otwarcie w ostatnich latach XIX wieku kopalni „Dębieńsko” wpłynęło na znaczne zwiększenie liczby parafian, spowodowane głównie migracją ludności na tereny otaczające kopalnię. Nie mogąc pomieścić wiernych w kościele, proboszcz [[Salzburg Jan|ks. Jan Salzburg ]] w 1912 roku rozpoczął jego rozbudowę. Prowadzone w szybkim tempie prace trwały ponad rok i objęły dobudowanie transeptu wraz z absydą, które miały nadać kościołowi kształt krzyża. Wieża miała zostać podwyższona o jedną kondygnację oraz miał zostać zmieniony kształt jej hełmu. Prace budowlane rozpoczęto od rozbiórki prezbiterium z zakrystią i wieży, a w dalszej kolejności pokrycia dachowego z gontów. Po sporych wątpliwościach natury konstrukcyjnej osadzono kopułę autorstwa architekta H. Schneidera, który opracował cały projekt przebudowy kościoła. Ostatecznie kościół osiągnął rozmiary ok. 45,5 m x 13 m, transept – 23 m i łączną powierzchnię niespełna 800 m kw. | |||
W pierwszej połowie XX wieku prace przy parafii obejmowały tylko mniejsze remonty. Natomiast po wojnie rozbudowano chór, odnowiono organy i ołtarz główny oraz dach. Później zainstalowano ogrzewanie, wykonano nowe ołtarze boczne i konfesjonały. Zmieniono posadzkę, odnowiono prezbiterium, przerobiono ołtarze. W kolejnych latach dachówki zastąpiono blachą miedzianą. W 1996 roku odmalowano wnętrze kościoła. W maju 2009 roku na skutek pożaru, zniszczeniu uległa kopuła. Obecnie gotowa jej replika stanęła na wieży w miejsce poprzedniej. W latach 2012 - 2014 w kościele zostały zamontowane witraże w oknach transeptu i nawy głównej, które przedstawiają: Świętą Rodzinę, [[Jan Paweł II|św. Jana Pawła II]], [[Św. Florian|św. Floriana]] i [[Św. Agata|św. Agatę]], [[Św. Jadwiga Śląska|św. Jadwigę Śląską]], [[Bł. Jerzy Popiełuszko|bł. Jerzego Popiełuszkę]], [[Św. Hubert|św. Huberta]], [[Św. Michał Archanioł|św. Michała]], [[Św. Rafał Archanioł|św. Rafała]], [[Św. Gabriel Archanioł|św. Gabriela]]. | |||
Liczba parafian 28 stycznia 2009 wynosiła 3589 osób. | |||
==Duchowni pochodzący z parafii== | |||
Z parafii pochodzą kapłani: [[Brząkalik Bolesław|ks. Bolesław Brząkalik ]] (1953), [[Piwczyk Jan|ks. Jan Piwczyk ]](1967), [[Pietras Henryk|ks. Henryk Pietras]] SJ (1980), [[Brząkalik Kazimierz|o. Kazimierz Brząkalik ]] OFM (1986), [[Pisarek Gabriel|o. Gabriel Pisarek]] SCI (1995), [[Wrzodak Piotr|o. Piotr Wrzodak]] OFM (1996). | |||
==Kapliczki i krzyże przydrożne== | |||
*[[Kapliczki i krzyże przydrożne w Dębieńsku]] | *[[Kapliczki i krzyże przydrożne w Dębieńsku]] | ||
== Stowarzyszenia działające na terenie parafii == | == Stowarzyszenia działające na terenie parafii == | ||
*[[Dzieci Maryi]] | *[[Dzieci Maryi]] | ||
| Linia 23: | Linia 22: | ||
*[[Żywy Różaniec]] | *[[Żywy Różaniec]] | ||
*[[Ruch Światło-Życie]] | *[[Ruch Światło-Życie]] | ||
*Apostolstwo Dobrej Śmierci | *[[Apostolstwo Dobrej Śmierci]] | ||
*Domowy Kościół | *[[Domowy Kościół]] | ||
*Oaza Rodzin | *Oaza Rodzin | ||
*Koło Radia Maryja | *Koło Radia Maryja | ||
*Zespół Charytatywny | *Zespół Charytatywny | ||
*chór parafialny | *chór parafialny '' Rodzina'' | ||
== Proboszczowie == | == Proboszczowie == | ||
*[[Durcius Bernard|ks. Bernard Durcius]] | *[[Durcius Bernard|ks. Bernard Durcius]] | ||
| Linia 37: | Linia 35: | ||
*[[Woyack Melchior|ks. Melchior Woyack]] (1728-1771) | *[[Woyack Melchior|ks. Melchior Woyack]] (1728-1771) | ||
*[[Kontetschke Ignacy|ks. Ignacy Kontetschke]] (1772-?) | *[[Kontetschke Ignacy|ks. Ignacy Kontetschke]] (1772-?) | ||
*[[Gawliczek | *[[Gawliczek Franciszek|ks. Franciszek Gawliczek]] (1812-1845) | ||
*[[Walczuch Franciszek|ks. Franciszek Walczuch]] (1846-1882) | *[[Walczuch Franciszek|ks. Franciszek Walczuch]] (1846-1882) | ||
*[[Ćwielong Franciszek|ks. Franciszek Ćwielong]] (1883-1888) | *[[Ćwielong Franciszek|ks. Franciszek Ćwielong]] (1883-1888) | ||
| Linia 52: | Linia 50: | ||
*[[Adamczyk Józef|ks. Józef Adamczyk]] (1989-2003) | *[[Adamczyk Józef|ks. Józef Adamczyk]] (1989-2003) | ||
*[[Kiwadowicz Roman|ks. Roman Kiwadowicz]] (2003-nadal) | *[[Kiwadowicz Roman|ks. Roman Kiwadowicz]] (2003-nadal) | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
R. Cop, Stosunki wyznaniowe w archiprezbiteracie gliwickim w XVII wieku, Katowice 2008, pr. mgr Biblioteka WTL; B. Profaska, Dzieje Dębieńska, Czerwionka-Leszczyny 1998; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 1121; J. Górecki, Siedem wieków parafii dębieńskiej, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok | R. Cop, Stosunki wyznaniowe w archiprezbiteracie gliwickim w XVII wieku, Katowice 2008, pr. mgr Biblioteka WTL; B. Profaska, Dzieje Dębieńska, Czerwionka-Leszczyny 1998; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 1121; J. Górecki, Siedem wieków parafii dębieńskiej, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2006", Katowice 2005, s. 153-167; M. Sarapkiewicz, Wspólnota jak wielka rodzina, "Tygodnik Rybnicki" 2012, nr 49 (317), s. 19. | ||
{{Dekanaty}} | {{Dekanaty}} | ||
[[Kategoria:Parafie - D|Dębieńsko]] | [[Kategoria:Parafie - D|Dębieńsko]] | ||
[[Kategoria:Dekanat Dębieńsko|Dębieńsko]] | [[Kategoria:Dekanat Dębieńsko|Dębieńsko]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:05, 21 sty 2022
Historia
Początki parafii w Dębieńsku sięgają XIII wieku. W kronice parafialnej czytamy, że pierwszy udokumentowany zapis pochodzi z 1342 roku i dotyczy zadłużenia parafii od 1335 roku. To pierwsza data, co do której mamy pewność, że już wtedy istniała parafia. Na jej obszarze znajdowały się Dębieńsko Wielkie, Dębieńsko Stare, Czerwionka, kolonia Ciosek, Czuchów, kolonia „Angelhof”, kolonia „Solarnia”, kolonia i folwark „Neuhof”, Ornontowice, Żabik, Bukowina, Rybówka, Zawada, kolonia „Friedrichsgrube” i wieś Jankowice oraz kolonie „Mariahutte” i „Josephinenhutte”. Terytorium to pozostało niezmienione, aż do początków XX wieku, kiedy to od Dębieńska odłączyły się parafie Ornontowice, Czerwionka, Czuchów oraz Jaśkowice.
Pierwszy kościół - opis kościoła z XVII wieku
Pierwszy, drewniany kościół wybudowano w Dębieńsku prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku. Strop wykonano z drewnianych pomalowanych belek, zaś podłogę wyłożono cegłami. Wewnątrz kościół ozdobiony był obrazami, ołtarzami i chórem pomalowanym i pozłoconym, w którym znajdował się sześciogłosowy pozytyw organowy, rzeźbiony i pozłacany. Dzwonnicę drewnianą z dwoma dzwonami wybudowano osobno. Trzeci dzwon umieszczono w wieżyczce nad kościołem. Wokół kościoła położony był cmentarz wraz z kostnicą, otoczony ogrodzeniem z belek drewnianych. W prezbiterium znajdował się obraz przedstawiający wyobrażenie Matki Boskiej Wniebowziętej. Do kościoła przylegała drewniana kaplica wzniesiona przez barona Jerzego Welczek. Pod nią znajdowała się krypta, w której chowano zmarłych z rodu Welczek. W tej kaplicy znajdował się poświęcony ołtarz wraz z antypedium, na którym proboszcz zgodnie z fundacją Jerzego Welczka sprawował w każdą środę i sobotę mszę za zmarłych. Tabernakulum było rzeźbione z drewna i pozłocone, a chrzcielnica była wykonana z kamienia. Kaplica istniała do drugiej połowy XVII wieku. W kronice parafialnej możemy przeczytać, że miała wymiary 24 na 13 łokci (ok. 16 m x 8,5 m). Posiadała również wieżę, a we wnętrzu chór z organami i cztery ołtarze. Przylegała do niej kaplica chrzcielna.
Drugi kościół
W 1798 roku rozebrano ten kościółek i zaczęto budowę nowego, murowanego kościoła, w stylu barokowym o wymiarach ok. 32,5 m x 13 m. Kościół zbudowano z kamienia, dach pokryto gontami. Wstawiono drzwi wejściowe z trzech stron. Ściany wewnątrz otynkowano. Zbudowano także duży chór. Ze starego kościoła przeniesiono m.in. główny ołtarz, ambonę, chrzcielnicę, naczynia liturgiczne oraz miedzianą monstrancję, która jest zachowana do dnia dzisiejszego. Kościół konsekrowano w 1800 roku. W XIX wieku trwały prace, mające na celu jego upiększenie. Dodano m.in. boczne ołtarze, zegar na wieży, nowe organy (działające do dziś), położono też posadzki z piaskowca, a w prezbiterium – z marmuru.
Otwarcie w ostatnich latach XIX wieku kopalni „Dębieńsko” wpłynęło na znaczne zwiększenie liczby parafian, spowodowane głównie migracją ludności na tereny otaczające kopalnię. Nie mogąc pomieścić wiernych w kościele, proboszcz ks. Jan Salzburg w 1912 roku rozpoczął jego rozbudowę. Prowadzone w szybkim tempie prace trwały ponad rok i objęły dobudowanie transeptu wraz z absydą, które miały nadać kościołowi kształt krzyża. Wieża miała zostać podwyższona o jedną kondygnację oraz miał zostać zmieniony kształt jej hełmu. Prace budowlane rozpoczęto od rozbiórki prezbiterium z zakrystią i wieży, a w dalszej kolejności pokrycia dachowego z gontów. Po sporych wątpliwościach natury konstrukcyjnej osadzono kopułę autorstwa architekta H. Schneidera, który opracował cały projekt przebudowy kościoła. Ostatecznie kościół osiągnął rozmiary ok. 45,5 m x 13 m, transept – 23 m i łączną powierzchnię niespełna 800 m kw.
W pierwszej połowie XX wieku prace przy parafii obejmowały tylko mniejsze remonty. Natomiast po wojnie rozbudowano chór, odnowiono organy i ołtarz główny oraz dach. Później zainstalowano ogrzewanie, wykonano nowe ołtarze boczne i konfesjonały. Zmieniono posadzkę, odnowiono prezbiterium, przerobiono ołtarze. W kolejnych latach dachówki zastąpiono blachą miedzianą. W 1996 roku odmalowano wnętrze kościoła. W maju 2009 roku na skutek pożaru, zniszczeniu uległa kopuła. Obecnie gotowa jej replika stanęła na wieży w miejsce poprzedniej. W latach 2012 - 2014 w kościele zostały zamontowane witraże w oknach transeptu i nawy głównej, które przedstawiają: Świętą Rodzinę, św. Jana Pawła II, św. Floriana i św. Agatę, św. Jadwigę Śląską, bł. Jerzego Popiełuszkę, św. Huberta, św. Michała, św. Rafała, św. Gabriela.
Liczba parafian 28 stycznia 2009 wynosiła 3589 osób.
Duchowni pochodzący z parafii
Z parafii pochodzą kapłani: ks. Bolesław Brząkalik (1953), ks. Jan Piwczyk (1967), ks. Henryk Pietras SJ (1980), o. Kazimierz Brząkalik OFM (1986), o. Gabriel Pisarek SCI (1995), o. Piotr Wrzodak OFM (1996).
Kapliczki i krzyże przydrożne
Stowarzyszenia działające na terenie parafii
- Dzieci Maryi
- Liturgiczna Służba Ołtarza
- Żywy Różaniec
- Ruch Światło-Życie
- Apostolstwo Dobrej Śmierci
- Domowy Kościół
- Oaza Rodzin
- Koło Radia Maryja
- Zespół Charytatywny
- chór parafialny Rodzina
Proboszczowie
- ks. Bernard Durcius
- ks. Paweł Jan Paretius (1642-1678)
- ks. Mateusz Rolnik ((1679-?)
- ks. Andrzej Dawid Kamiński (1717-1728)
- ks. Melchior Woyack (1728-1771)
- ks. Ignacy Kontetschke (1772-?)
- ks. Franciszek Gawliczek (1812-1845)
- ks. Franciszek Walczuch (1846-1882)
- ks. Franciszek Ćwielong (1883-1888)
- ks. Paweł Zielonkowski ((1888-1901)
- ks. Ludwik Winkler (1901-1906)
- ks. Jan Salzburg (1906-1923)
- ks. Teofil Kocurek (1923-1938)
- ks. Konstanty Kubitza (1938-1940)
- ks. Konstanty Niechoj substytut (1940-1955)
- ks. Henryk Rothkegel (1955-1959)
- ks. Jerzy Guttry (1959-1978)
- ks. Emanuel Francus (1978-1984)
- ks. Teofil Grzesica (1984-1989)
- ks. Józef Adamczyk (1989-2003)
- ks. Roman Kiwadowicz (2003-nadal)
Bibliografia
R. Cop, Stosunki wyznaniowe w archiprezbiteracie gliwickim w XVII wieku, Katowice 2008, pr. mgr Biblioteka WTL; B. Profaska, Dzieje Dębieńska, Czerwionka-Leszczyny 1998; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 1121; J. Górecki, Siedem wieków parafii dębieńskiej, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2006", Katowice 2005, s. 153-167; M. Sarapkiewicz, Wspólnota jak wielka rodzina, "Tygodnik Rybnicki" 2012, nr 49 (317), s. 19.
| ||||||||||