Franciszkanie - Panewniki
Historia
Do Panewnik franciszkanie przybyli z kustodii św. Jadwigi 22 grudnia 1902. Ojcowie Kamil Bolczyk i Wilhelm Rogosz zamieszkali w Starych Panewnikach. Gdy pod koniec 1904 roku przybył o. Andrzej Bolczyk, rozpoczęła się budowa groty lourdzkiej dla upamiętnienia 50-lecia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP. Poświęcenie groty nastąpiło 28 sierpnia 1905. W tym samym roku rozpoczęto budowę kościoła i klasztoru wg projektu br. Mansweta Fromma. Przy pracach zatrudnionych było szereg innych braci zakonnych, którzy wykonywali zadania wymagające specjalistycznych umiejętności. Kościół został konsekrowany 19 lipca 1908 przez kard. Georga Koppa. W następnych latach kościół kończono i przyozdabiano. Kościół zbudowano w stylu neoromańskim na planie krzyża łacińskiego,o trzech nawach z transeptem. Długość nawy głównej wynosi 76 m. Na szczycie kopuły kościelnej umieszczono siedmiometrowy posąg św. Franciszka, który w geście błogosławieństwa w podniesionej ręce trzyma krzyż. 21 września 1913 uroczyście wprowadzono do kościoła relikwie świętych męczenników i biskupów Ptolemeusza i Romana oraz jednego z 38 współmęczenników. Obecnie parafia posiada 20 relikwii innych świętych. Od 1913 roku w okresie Bożego Narodzenia stawia się w kościele dużych rozmiarów żłóbek. Dzwony zawieszone na wieżach w 1913 roku zostały w czasie I wojny światowej zużyte na cele wojenne. Nowe cztery dzwony zawieszono w 1920 roku, a w 1931 roku zawieszono piąty dzwon poświęcony św. Antoniemu z Padwy. W 1925 roku na chórze zainstalowano organy o 64 rejestrach i 3500 piszczałkach. Kościół i klasztor położony był na terenie parafii mikołowskiej, ale już od 1914 roku franciszkanie objęli całe duszpasterstwo Panewnik, Ligoty i Piotrowic. Parafia przyklasztorna Św. Ludwika Króla powstała dopiero 12 lutego 1934 (księgi: chrztów od 1913 roku, ślubów i zmarłych od 1914 roku). W 1954 roku nadano drugi tytuł kościołowi i parafii: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski i powstaniu Komisariatu Zależnego św. Jadwigi w 1921 roku, klasztor stał się siedzibą komisarza z ramienia tej prowincji, od 1923 roku komisarza prowincji. W latach 1922-1928 w klasztorze znajdowało się Niższe Seminarium Duchowne, tzn. szkoła średnia, w latach 1928-1931 w klasztorze mieszkali uczniowie dojeżdżający do szkół średnich, od 1932 roku do wybuchu wojny mieścił się w nim nowicjat dla braci nie przygotowujących się do kapłaństwa. W klasztorze znajdowała się też profesjonalna drukarnia i wydawnictwo: ukazywały się periodyki ,,Szkoła Seraficka" i ,,Głos Świętego Franciszka".
Od 1936 roku rozpoczęto budowę Kalwarii, której większość kaplic w stanie surowym była gotowa przed wybuchem wojny. Dokończenie budowy i wyposażenie wnętrz kaplic kalwaryjskich nastąpiło w okresie powojennym. Po wojnie uzupełniono Kalwarię także kaplicami różańcowymi(1950-1963). Warto również wspomnieć o kulcie Matki Boskiej Fatimskiej. Proboszcz o. Norbert Chudoba w 1960 roku sprowadził z Fatimy figurę Matki Boskiej, którą 8 grudnia 1995 roku ukoronował bp Gerard Bernacki. Parafia natomiast przeżywała dwukrotnie nawiedzenie Statuy Matki Boskiej Fatimskiej: w 1959 roku oraz w dniach 24-25 listopada 1995.
W czasie II wojny światowej klasztor został zamieniony na obóz przejściowy dla niemieckich przesiedleńców ze Wschodu. Po wojnie do 1949 roku w klasztorze istniał nowicjat. Od stycznia 1950 roku przeniesiono do klasztoru studium teologiczne, a od 1970 roku także studium filozoficzne, dzięki czemu w Panewnikach istnieje do dziś Wyższe Seminarium Duchowne. Od 2000 roku placówka jest także domem formacji początkowej. Od lat 70. XX wieku klasztor ulegał licznym remontom i przebudowom. Walory historyczne i kulturowe kościoła i klasztoru zostały docenione w 1973 roku wpisaniem w rejestr zabytków. 12 listopada 1974 papież Paweł VI podniósł kościół do godności bazyliki mniejszej pw. Św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP.
Patrz
- Szopka betlejemska w Panewnikach
- Parafia Św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Panewnikach
- Kalwaria w Panewnikach
- Franciszkanki - Panewniki
Cmentarz
Prowincjałowie prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce
- o. Kolumban Jan Sobota OFM komisarz prowincjalny (1923-1926)
- o. Wilhelm Bolesław Rogosz OFM (1926-1929)
- o. Ludwik Jan Kasperczyk OFM (1929-1931)
- o. Augustyn Franciszek Gabor OFM wikariusz prowincjalny (1931-1932), prowincjał (1932-1935)
- o. Michał Emil Porada OFM (1935-1938)
- o. Antoni Maria Wincenty Galikowski OFM (1938-1950)
- o. Tytus Maria Stanisław Semkło OFM (1950-1956)
- o. Teofil Antoni Zawieja OFM (1956-1968)
- o. Bernardyn Izydor Grzyśka OFM (1968-1973)
- o. Damian Henryk Szojda OFM (1973-1983)
- o. Joachim Andrzej Mazurek OFM (1983-1989)
- o. Hipolit Jan Lipiński OFM (1989-1991)
- o. Damian Henryk Szojda OFM (1991-1998)
- o. Józef Andrzej Czura OFM (1998-2004)
- o. Ezdrasz Franciszek Biesok OFM (2004-2013)
- o. Antonin Kazimierz Brząkalik OFM (2013-2022)
- o. Witosław Jerzy Sztyk OFM (2022-nadal)
Gwardianie
- o. Augustyn Franciszek Gabor OFM (1923-1926)
- o. Kolumban Jan Sobota OFM (1926-1929)
- o. Grzegorz Moczygęba OFM (1929-1931)
- o. Bonawentura Antoni Cichoń OFM (1931-1940)
- o. Ansgary Tomasz Malina OFM (1940-1941)
- o. Michał Emil Porada OFM (1941-1945)
- o. Innocenty Jerzy Glensk OFM (1945-1953)
- o. Stefan Ernest Hawlicki OFM (1953-1956)
- o. Damascen Robert Janosz OFM (1956-1959)
- o. Bernardyn Izydor Grzyśka OFM (1959-1962)
- o. Korneliusz Oskar Czech OFM (1962-1965)
- o. Alojzy Jański OFM (1965-1968)
- o. Ksawery Edward Moczek OFM (1968-1971)
- o. Hieronim Rufin Dłubis OFM (1971-1974)
- o. Benigny Zbigniew Piechota OFM (1974-77)
- o. Tytus Maria Stanisław Semkło OFM (1977-1983)
- o. Gabriel Zygmunt Kiliński OFM (1983-1986)
- o. Damian Henryk Szojda OFM (1986-1991)
- o. Justyn Henryk Widuch OFM (1991-1992)
- br. Bronisław Stanisław Kawecki OFM (1992-1995)
- o. Arnold Tadeusz Kołodziejski OFM (1995-1998)
- o. Damian Henryk Szojda OFM (1998-2001)
- o. Alan Franciszek Rusek OFM (2001-2004)
- o. Dymitr Ryszard Żeglin OFM (2004-2013)
- o. Marcelin Jan Pietryja OFM (2013-2016)
- o. Sergiusz Marek Bałdyga OFM (2016-nadal)
Proboszczowie parafii w Panewnikach
- o. Karol Emanuel Bik-Zdzieszowski OFM (1934-1939)
- o. Michał Emil Porada OFM (1940-1945)
- o. Norbert Walenty Chudoba OFM (1945-1965)
- o. Justyn Henryk Widuch OFM (1965-1994)
- o. Emanuel Franciszek Ligocki OFM administrator (1994-1995)
- o. Marcelin Jan Pietryja OFM (1995-1998)
- o. Henryk Alojzy Dąbek OFM (1998-2004)
- o. Alan Franciszek Rusek OFM (2004-30.06.2021)
- o. Radomir Jan Buchcik OFM tymczasowy administrator (1.07.2021-31.10.2021)
- o. Witosław Jerzy Sztyk OFM administrator (1.11.2021-11.05.2022)
- o. Radomir Jan Buchcik OFM sprawy parafialne do czasu powołania nowego proboszcza (12.05.2022-nadal)
Kandydat na ołtarze
Bibliografia
Erekcja parafji Panewnik, WD 1934, nr 3, s. 58; Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1935, nr 5, s. 196; K. Prus, 25 lat panewnickiego klasztoru. Krótki zarys historyczny, Panewniki 1933; H. Pyka, Założenia ideowe i architektoniczne kalwarii panewnickiej, [w:] Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 303-322; C. Ryszka, Śląski Asyż. Kościół i klasztor Ojców Franciszkanów w Panewnikach, Katowice 1998; Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 223-224; H. Pyka, Zespół klasztorno-parkowy ojców franciszkanów w Katowicach-Panewnikach jako miejsce pielgrzymowania, [w:] Sanktuaria i miejsca pątnicze w województwie śląskim, red. G. Brożek, Katowice 2005, s. 54-63; J. Kiedos, 75-lecie kościoła panewnickiego, WD 1983, nr 2, s. 54-55; B. R. Kurowski, Początki fundacji panewnickiej, Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 323-337; E. Biesok, Zarys dziejów klasztoru panewnickiego, Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 338-344; S. B. Tomczak, Klasztor franciszkanów w Katowicach-Panewnikach jako siedziba kurii prowincjalnej odrodzonej prowincji zakonnej, Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 345-363; E. B. Ćwiklińska, Relikwiarz skrzynkowy (1914) franciszkańskiej bazyliki w Panewnikach, Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 364-380; J. Sztyk, Panewniccy franciszkanie, Katowice 2008; W. J. Sztyk, Panewniccy franciszkanie, (Wartości Śląska), Katowice 2008; Terytorium św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP, GN 2003, nr 9, (dodatek katowicki), s. 28; D. Głazek, Domus Celebrima, architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 164. Foto br. Mansweta Fromma - z wystawy oo. Franciszkanów w Panewnikach.
|