Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biertułtowach: Różnice pomiędzy wersjami
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Historia miejscowości== | ==Historia miejscowości== | ||
Niektórzy wywodzą nazwę "Biertułtowy" od imienia Bierołt, Birołt lub Birtult. Pierwszy raz została ona wymieniona w 1243 roku, w zapiskach klasztornych, a później w 1305 roku, jako Bertholdi villa. | Niektórzy wywodzą nazwę "Biertułtowy" od imienia Bierołt, Birołt lub Birtult. Pierwszy raz została ona wymieniona w 1243 roku, w zapiskach klasztornych, a później w 1305 roku, jako Bertholdi villa. | ||
Od początku swojego istnienia Biertułtowy były wsią książęcą, osadzoną na prawie polskim. | Od początku swojego istnienia Biertułtowy były wsią książęcą, osadzoną na prawie polskim. Pod koniec XIII wieku wraz z Rybnikiem i Wodzisławiem weszły w skład księstwa raciborskiego, którego władcą był Przemysław, syn Władysława Opolskiego. Wraz z oddaniem przez księcia Leszka hołdu Janowi Luksemburskiemu, na Śląsku zapanowali władcy czescy. Doszło do zmiany lokacji wsi położonych w okolicach Rybnika i Wodzisławia z prawa polskiego na niemieckie. Po śmierci Ludwika Jagiellończyka, Śląsk dostał się pod zwierzchnictwo cesarza Austrii Ferdynanda I Habsburga, który dał podstawy do ukształtowania się rybnickiego i wodzisławskiego państwa stanowego. W skład państwa rybnickiego weszło 27 wiosek, w tym również Biertułtowy. W tym czasie stanowiły one małą wieś z jednym folwarkiem, którego właścicielem w XVII wieku był Wilhelm Sobek z Konic. | ||
Pod koniec XIII wieku wraz z Rybnikiem i Wodzisławiem weszły w skład księstwa raciborskiego, którego władcą był Przemysław, syn Władysława Opolskiego. Wraz z oddaniem przez księcia Leszka hołdu Janowi Luksemburskiemu, na Śląsku zapanowali władcy czescy. Doszło do zmiany lokacji wsi położonych w okolicach Rybnika i Wodzisławia z prawa polskiego na niemieckie. Po śmierci Ludwika Jagiellończyka, Śląsk dostał się pod zwierzchnictwo cesarza Austrii Ferdynanda I Habsburga, który dał podstawy do ukształtowania się rybnickiego i wodzisławskiego państwa stanowego. W skład państwa rybnickiego weszło 27 wiosek, w tym również Biertułtowy. W tym czasie stanowiły one małą wieś z jednym folwarkiem, którego właścicielem w XVII wieku był Wilhelm Sobek z Konic. | Od 1742 roku ziemia rybnicko-wodzisławska, jak i cały Śląsk, znalazła się pod rządami pruskimi. W 1788 roku właścicielem rybnickiego państwa stanowego, łącznie z folwarkiem w Biertułtowach, został król pruski [[Fryderyk II Hohenzollern|Fryderyk Wilhelm II]]. | ||
Od 1742 roku ziemia rybnicko-wodzisławska, jak i cały Śląsk, znalazła się pod rządami pruskimi. W 1788 roku właścicielem rybnickiego państwa stanowego, łącznie z folwarkiem w Biertułtowach, został król pruski Fryderyk Wilhelm II. | |||
Pod koniec XVIII i w XIX wieku w miejscowości rozpoczęto wydobywać węgiel kamienny, dzięki czemu pod koniec XIX wieku Biertułtowy stały się silnym ośrodkiem przemysłu wydobywczego. Pierwszą założoną na tym terenie kopalnią była "Hoym" z 1792 roku. W lipcu 1922 roku Biertułtowy wraz z okolicznymi wioskami zostały przyłączone do Polski, gdzie przez 10 lat zachowywały charakter samodzielnej gminy. 1 września 1932 Biertułtowy przyłączono do gminy Radlin, a 11 sierpnia 1954 weszły one w skład miasta Radlin, tworząc jego główną i centralną część. | |||
==Historia parafii== | ==Historia parafii== | ||
Gdy w 1909 roku podjęto starania o utworzenie stacji duszpasterskiej, gmina należała kościelnie do Rydułtów. Lokalię założono dopiero 3 września 1924, w rok później – 1 sierpnia 1925 – erygowano parafię. | Gdy w 1909 roku podjęto starania o utworzenie stacji duszpasterskiej, gmina należała kościelnie do [[Parafia św. Jerzego w Rydułtowach|Rydułtów]]. [[Lokalia|Lokalię]] założono dopiero 3 września 1924, w rok później – 1 sierpnia 1925 – erygowano [[Parafia|parafię]]. | ||
[[Grafika:Biertultowy 3.jpg|right | [[Plik:Biertultowy NMP1.jpg|right|thumb]] | ||
Do czasu wybudowania kościoła, niedzielne nabożeństwa odprawiane były w cechowni kopalni "Ema". | [[Grafika:Biertultowy 3.jpg|right|thumb|Odnowione prezbiterium po pożarze w 1983 roku]] | ||
Do czasu wybudowania kościoła, niedzielne nabożeństwa odprawiane były w cechowni kopalni "Ema". Gdy tę oddano do remontu, msze św. odbywały się pod gołym niebem. Projektantem kościoła został [[Affa Jan|Jan Affa]] z Raciborza. Pierwsze prace przy fundamentach rozpoczęto 4 maja 1926, a [[Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny|15 sierpnia]] poświęcono kamień węgielny. Dwa lata później - 7 października 1928 - kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny poświęcił ks. kanclerz [[Skrzypczyk Jan|Jan Skrzypczyk]]. [[Bednorz Herbert|Bp Herbert Bednorz]] konsekrował go 3 października 1971. | |||
Jeszcze w 1928 roku w [[prezbiterium]] ustawiono ołtarz główny z figurą przedstawiającą moment Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jego wykonawcą był rzeźbiarz Franciszek Tolek z Pawłowic. Wstawiono również okna, witraże i sosnowe ławki. W 1929 roku zawieszono na wieży trzy dzwony. Rok później stanęła w kościele ambona, a w 1931 roku – chrzcielnica. W latach 1931-1949 poświęcono 6 bocznych ołtarzy. | |||
1 grudnia 1983 we wnętrzu kościoła wskutek podpalenia wybuchł pożar. Całkowitemu zniszczeniu uległ ołtarz główny z tabernakulum i mensą. Ucierpiały też organy, obrazy w sklepieniach i posadzka. Szkody usuwano przez kolejne 5 lat. Do dzisiaj na pamiątkę pożaru, w miejscu spalonego ołtarza, wierni stawiają [[Szopka bożonarodzeniowa|bożonarodzeniową stajenkę]], która ma symbolizować nadzieję i odrodzenie. 3 października 1986 [[Zimoń Damian|bp Damian Zimoń]] konsekrował nowy ołtarz tego samego patrona i poświęcił wystrój prezbiterium, które wykonane zostało według projektu artysty plastyka [[Brachmański Zygmunt|Zygmunta Brachmańskiego]]. | |||
Przy parafii działa szereg grup i stowarzyszeń, spośród których można wymienić m.in.: [[Dzieci Maryi]], [[Ruch Światło-Życie]], [[Domowy Kościół|Oazę Rodzin]], [[Żywy Różaniec|Żywy Różaniec]], [[Trzeci Zakon Franciszkański|Franciszkański Zakon Świeckich]], [[Apostolstwo Dobrej Śmierci]] i Czcicieli [[Święto Miłosierdzia Bożego|Bożego Miłosierdzia]]. | |||
Od 1910 roku pracują i mieszkają na terenie parafii siostry ze [[Siostry Służebniczki Najświętszej Maryi Panny|Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP]]. | |||
==Gazetka parafialna== | |||
*[[Wspólnota. Pismo parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biertułtowach]] | |||
==Kapliczki i krzyże przydrożne== | |||
*[[Kapliczki i krzyże przydrożne w Biertułtowach]] | |||
==Proboszczowie== | ==Proboszczowie== | ||
*[[Palarczyk Franciszek|ks. Franciszek Palarczyk]] lokalista (1924-1925), proboszcz (1925-1961) | *[[Palarczyk Franciszek|ks. Franciszek Palarczyk]] lokalista (1924-1925), proboszcz (1925-1961) | ||
| Linia 29: | Linia 28: | ||
*[[Francus Emanuel|ks. Emanuel Francus]] administrator (1961-1978) | *[[Francus Emanuel|ks. Emanuel Francus]] administrator (1961-1978) | ||
*[[Wloka Alfred|ks. Alfred Wloka]] (1978-2007) | *[[Wloka Alfred|ks. Alfred Wloka]] (1978-2007) | ||
*[[Działach Zenon|ks. Zenon Działach]] (2007-nadal) | *[[Działach Zenon|ks. Zenon Działach]] (2007-2013) | ||
*[[Folcik Zbigniew|ks. Zbigniew Folcik]] (2013-nadal) | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
J. Myszor, Historia diecezji, s. 57, 98; Represje wobec duchowieństwa, s. 16 i nn.; L. Smołka, Palarczyk Franciszek (hasło), [w:] | J. Myszor, Historia diecezji, s. 57, 98; Represje wobec duchowieństwa, s. 16 i nn.; L. Smołka, Palarczyk Franciszek (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 309; F. Szymiczek, Stowarzyszenia akademickie polskiej młodzieży górnośląskiej we Wrocławiu 1863-1918, Wrocław-Warszawa-Kraków 1963, s. 201; Ustanowienie parafji Biertułtowy, RAA 1925, nr 28, s. 149; WD 1930, nr 2, s. 48; 1955, nr 1-2, s. 16; J. Myszor, Historia diecezji, s. 57, 98; Represje wobec duchowieństwa, s. 16 i nn.; E. Holona, Ocalić od zapomnienia. Kartki historii parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biertułtowach, Biertułtowy 2000, s. 7 i nn.; Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005, cz. 2, s. 454–456; H. Lach, Plan dziesięcioletni pracy duszpasterskiej w parafii Biertułtowy, mps w Bibliotece WTL UŚ w Katowicach; A. Burda-Szostek, Kościół na węglu, GN 2005, nr 13, (dodatek katowicki), s. 8. | ||
{{Dekanaty}} | {{Dekanaty}} | ||
[[Kategoria:Parafie - B|Biertułtowy]] | [[Kategoria:Parafie - B|Biertułtowy]] | ||
[[Kategoria:Dekanat Niedobczyce|Biertułtowy]] | [[Kategoria:Dekanat Niedobczyce|Biertułtowy]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:33, 5 lip 2022
Historia miejscowości
Niektórzy wywodzą nazwę "Biertułtowy" od imienia Bierołt, Birołt lub Birtult. Pierwszy raz została ona wymieniona w 1243 roku, w zapiskach klasztornych, a później w 1305 roku, jako Bertholdi villa.
Od początku swojego istnienia Biertułtowy były wsią książęcą, osadzoną na prawie polskim. Pod koniec XIII wieku wraz z Rybnikiem i Wodzisławiem weszły w skład księstwa raciborskiego, którego władcą był Przemysław, syn Władysława Opolskiego. Wraz z oddaniem przez księcia Leszka hołdu Janowi Luksemburskiemu, na Śląsku zapanowali władcy czescy. Doszło do zmiany lokacji wsi położonych w okolicach Rybnika i Wodzisławia z prawa polskiego na niemieckie. Po śmierci Ludwika Jagiellończyka, Śląsk dostał się pod zwierzchnictwo cesarza Austrii Ferdynanda I Habsburga, który dał podstawy do ukształtowania się rybnickiego i wodzisławskiego państwa stanowego. W skład państwa rybnickiego weszło 27 wiosek, w tym również Biertułtowy. W tym czasie stanowiły one małą wieś z jednym folwarkiem, którego właścicielem w XVII wieku był Wilhelm Sobek z Konic. Od 1742 roku ziemia rybnicko-wodzisławska, jak i cały Śląsk, znalazła się pod rządami pruskimi. W 1788 roku właścicielem rybnickiego państwa stanowego, łącznie z folwarkiem w Biertułtowach, został król pruski Fryderyk Wilhelm II.
Pod koniec XVIII i w XIX wieku w miejscowości rozpoczęto wydobywać węgiel kamienny, dzięki czemu pod koniec XIX wieku Biertułtowy stały się silnym ośrodkiem przemysłu wydobywczego. Pierwszą założoną na tym terenie kopalnią była "Hoym" z 1792 roku. W lipcu 1922 roku Biertułtowy wraz z okolicznymi wioskami zostały przyłączone do Polski, gdzie przez 10 lat zachowywały charakter samodzielnej gminy. 1 września 1932 Biertułtowy przyłączono do gminy Radlin, a 11 sierpnia 1954 weszły one w skład miasta Radlin, tworząc jego główną i centralną część.
Historia parafii
Gdy w 1909 roku podjęto starania o utworzenie stacji duszpasterskiej, gmina należała kościelnie do Rydułtów. Lokalię założono dopiero 3 września 1924, w rok później – 1 sierpnia 1925 – erygowano parafię.
Do czasu wybudowania kościoła, niedzielne nabożeństwa odprawiane były w cechowni kopalni "Ema". Gdy tę oddano do remontu, msze św. odbywały się pod gołym niebem. Projektantem kościoła został Jan Affa z Raciborza. Pierwsze prace przy fundamentach rozpoczęto 4 maja 1926, a 15 sierpnia poświęcono kamień węgielny. Dwa lata później - 7 października 1928 - kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny poświęcił ks. kanclerz Jan Skrzypczyk. Bp Herbert Bednorz konsekrował go 3 października 1971.
Jeszcze w 1928 roku w prezbiterium ustawiono ołtarz główny z figurą przedstawiającą moment Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jego wykonawcą był rzeźbiarz Franciszek Tolek z Pawłowic. Wstawiono również okna, witraże i sosnowe ławki. W 1929 roku zawieszono na wieży trzy dzwony. Rok później stanęła w kościele ambona, a w 1931 roku – chrzcielnica. W latach 1931-1949 poświęcono 6 bocznych ołtarzy.
1 grudnia 1983 we wnętrzu kościoła wskutek podpalenia wybuchł pożar. Całkowitemu zniszczeniu uległ ołtarz główny z tabernakulum i mensą. Ucierpiały też organy, obrazy w sklepieniach i posadzka. Szkody usuwano przez kolejne 5 lat. Do dzisiaj na pamiątkę pożaru, w miejscu spalonego ołtarza, wierni stawiają bożonarodzeniową stajenkę, która ma symbolizować nadzieję i odrodzenie. 3 października 1986 bp Damian Zimoń konsekrował nowy ołtarz tego samego patrona i poświęcił wystrój prezbiterium, które wykonane zostało według projektu artysty plastyka Zygmunta Brachmańskiego.
Przy parafii działa szereg grup i stowarzyszeń, spośród których można wymienić m.in.: Dzieci Maryi, Ruch Światło-Życie, Oazę Rodzin, Żywy Różaniec, Franciszkański Zakon Świeckich, Apostolstwo Dobrej Śmierci i Czcicieli Bożego Miłosierdzia.
Od 1910 roku pracują i mieszkają na terenie parafii siostry ze Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP.
Gazetka parafialna
Kapliczki i krzyże przydrożne
Proboszczowie
- ks. Franciszek Palarczyk lokalista (1924-1925), proboszcz (1925-1961)
- ks. Jan Tomala substytut (1939-1945)
- ks. Emanuel Francus administrator (1961-1978)
- ks. Alfred Wloka (1978-2007)
- ks. Zenon Działach (2007-2013)
- ks. Zbigniew Folcik (2013-nadal)
Bibliografia
J. Myszor, Historia diecezji, s. 57, 98; Represje wobec duchowieństwa, s. 16 i nn.; L. Smołka, Palarczyk Franciszek (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 309; F. Szymiczek, Stowarzyszenia akademickie polskiej młodzieży górnośląskiej we Wrocławiu 1863-1918, Wrocław-Warszawa-Kraków 1963, s. 201; Ustanowienie parafji Biertułtowy, RAA 1925, nr 28, s. 149; WD 1930, nr 2, s. 48; 1955, nr 1-2, s. 16; J. Myszor, Historia diecezji, s. 57, 98; Represje wobec duchowieństwa, s. 16 i nn.; E. Holona, Ocalić od zapomnienia. Kartki historii parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biertułtowach, Biertułtowy 2000, s. 7 i nn.; Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005, cz. 2, s. 454–456; H. Lach, Plan dziesięcioletni pracy duszpasterskiej w parafii Biertułtowy, mps w Bibliotece WTL UŚ w Katowicach; A. Burda-Szostek, Kościół na węglu, GN 2005, nr 13, (dodatek katowicki), s. 8.
| ||||||||||