Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brzezinach Śląskich: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
(dr) |
||
| (Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Grafika:Brzeziny sl kosciol.jpg|right | [[Grafika:Brzeziny sl kosciol.jpg|thumb|right]] | ||
[[Grafika:Brzeziny sl oltarz.jpg|right | [[Grafika:Brzeziny sl oltarz.jpg|thumb|right]] | ||
==Historia== | |||
Na terenie dzisiejszych Brzezin Śląskich 1 lipca 1882, dekretem władz pruskich utworzona została samodzielna gmina polityczna o nazwie „Birkenhain”, co tłumaczy się jako Brzezina. Nazwę Brzeziny Śląskie miejscowość otrzymała w 1922 roku po przyłączeniu Śląska do Polski. Pierwotnie katolicy z Brzezin uczęszczali do kościołów w Kamieniu, Dąbrówce Wielkiej i do kościoła mariackiego w Bytomiu. Jednak za matkę kościoła w Brzezinach uznaje się kościół w Kamieniu. W 1909 roku Brzeziny stały się filią tej parafii i od tego czasu starano się o utworzenie własnej, samodzielnej placówki. Powodem była rosnąca liczba ludności w miejscowości oraz znaczna odległość do kościoła w Kamieniu (ok. 4 km). Jednak ówczesny proboszcz tamtej parafii | Na terenie dzisiejszych Brzezin Śląskich 1 lipca 1882, dekretem władz pruskich utworzona została samodzielna gmina polityczna o nazwie „Birkenhain”, co tłumaczy się jako Brzezina. Nazwę Brzeziny Śląskie miejscowość otrzymała w 1922 roku po przyłączeniu Śląska do Polski. Pierwotnie katolicy z Brzezin uczęszczali do kościołów w [[Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieniu|Kamieniu]], [[Parafia Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Dąbrówce Wielkiej|Dąbrówce Wielkiej]] i do [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu|kościoła mariackiego w Bytomiu]]. Jednak za matkę kościoła w Brzezinach uznaje się kościół w Kamieniu. W 1909 roku Brzeziny stały się filią tej parafii i od tego czasu starano się o utworzenie własnej, samodzielnej placówki. Powodem była rosnąca liczba ludności w miejscowości oraz znaczna odległość do kościoła w Kamieniu (ok. 4 km). Jednak ówczesny proboszcz tamtej parafii [[Kruppa Józef|ks. Józef Kruppa]] nie sprzyjał temu planowi, ponieważ w 1899 roku w Kamieniu został wybudowany nowy, stosunkowo duży kościół oraz z jego parafii została w międzyczasie wydzielona parafia w Dąbrówce Wielkiej, gdzie wybudowano kościół w 1909 roku. Powstanie jeszcze jednego kościoła wiązało się z poważnymi kosztami. Budowa kościoła została więc tylko czasowo odroczona. Za namową mieszkańców i presją kurii wrocławskiej ks. Kruppa zgodził się jednak na rozpoczęcie budowy. | ||
==Budowa kościoła== | ==Budowa kościoła== | ||
Władze gminy na budowę kościoła podarowały grunt, jednak okazał się on nieodpowiedni z powodu zbyt płytkiej eksploatacji węgla prowadzonej przez kopalnię „Orzeł Biały”. Sprzedano tę ziemię i zakupiono parcelę, gdzie obecnie stoi kościół. Budowa rozpoczęła się w 1913 roku, architektem obrano [[Schneider Ludwik |Ludwika Schneidera]] z Reichenstein, zaś wykonanie powierzono Franciszkowi Neumanowi z Bytomia. W listopadzie 1915 roku budowla była wykonana w stanie surowym. Kościół nie posiada jednolitego stylu architektonicznego, przeważa styl mieszany, gotycko – romański. Kościół konsekrował 25 listopada 1915 biskup wrocławski [[Bertram Adolf|Adolf Bertram]], po czym ks. Józef Kruppa przekazał | Władze gminy na budowę kościoła podarowały grunt, jednak okazał się on nieodpowiedni z powodu zbyt płytkiej eksploatacji węgla prowadzonej przez kopalnię „Orzeł Biały”. Sprzedano tę ziemię i zakupiono parcelę, gdzie obecnie stoi kościół. Budowa rozpoczęła się w 1913 roku, architektem obrano [[Schneider Ludwik |Ludwika Schneidera]] z Reichenstein, zaś wykonanie powierzono Franciszkowi Neumanowi z Bytomia. W listopadzie 1915 roku budowla była wykonana w stanie surowym. Kościół nie posiada jednolitego stylu architektonicznego, przeważa styl mieszany, gotycko – romański. Kościół konsekrował 25 listopada 1915 biskup wrocławski [[Bertram Adolf|Adolf Bertram]], po czym ks. Józef Kruppa przekazał kościół samodzielnemu duszpasterzowi [[Bacia Sylwester|ks. Sylwestrowi Baci]]. Z dniem 1 stycznia 1919 Brzeziny przestały być [[Lokalia|lokalią]] parafii Kamień i stały się samodzielną [[Parafia|parafią]]. | ||
W czasie konsekracji | W czasie konsekracji kościół nie był jeszcze całkiem wyposażony. Posiadał ambonę wspartą na piaskowej płaskorzeźbie, trzy dzwony, dużą monstrancję, wykutą w piaskowcu chrzcielnicę, którą wieńczy figura Jana Chrzciciela wykonana przez rzeźbiarza [[Langmann Bogusław |Bogusława Langmana]], a została ona ufundowana przez piekarza Nepomuka Zdebika. W 1917 roku ks. Bacia sprowadził główny ołtarz z drewna dębowego z figurą Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zawiera on płaskorzeźby przedstawiające ucztę w Emaus i błogosławieństwo Abrahama przez Melchizedeka. W 1918 roku zakupiono boczny ołtarz Najświętszej Maryi Panny, a rok później [[Św. Antoni Padewski|św. Antoniego]]. Wszystkie ołtarze zostały wykonane przez rzeźbiarza Georga Schreinera z Ratyzbony w stylu renesansowo-barokowym. W 1920 roku został zakupiony w tym samym stylu [[Boży Grób|Boży Grób]] w formie ołtarza, który niestety nie zachował się do dzisiaj. W 1923 roku ten sam artysta wykonał stacje [[Droga Krzyżowa|Drogi Krzyżowej]]. W 1920 roku kościół został wzbogacony o organy. Jest to instrument o 54 registrach, a zbudowany przez firmę „Berschdorf” w Nysie. Organy te posiadają stylową oprawę wykonaną z drewna dębowego nawiązującą zdobieniami do ołtarzy. Najstarszym obrazem w kościele jest duże malowidło przedstawiające [[św. Barbara|św. Barbarę]]. Obraz ten pochodzi z cechowni kopalni „Orzeł Biały” i prawdopodobnie powstał pod koniec XIX wieku. Kościół posiadał przed drugą wojną światową bogatą polichromię wykonaną przez [[Lemaszewski Zenon|Zenona Lemaszewskiego]] z Michałkowic, która po wojnie została zastąpiona inną, mniej bogatą. Po [[Sobór Watykański II|Soborze Watykańskim II]] usunięto z [[prezbiterium]] balaski i zdemontowano ambonę. W latach 80. ubiegłego wieku kościół przeszedł gruntowny remont wymuszony szkodami górniczymi. Kościół jest nadal narażony na szkody w wyniku rabunkowej eksploatacji złóż węgla kamiennego. | ||
Pierwszy krzyż w Brzezinach Śląskich został postawiony w 1882 roku na obecnym placu kościelnym. Był on wykonany z kamienia, to przy nim mieszkańcy zbierali się, aby wyjść na mszę św. do parafii w Kamieniu. W 1915 roku został on przeniesiony na parafialny cmentarz. Obecnie na terenie parafii znajdują się cztery przydrożne krzyże. Po wybudowaniu kościoła i jego podstawowym uposażeniu proboszcz | Pierwszy krzyż w Brzezinach Śląskich został postawiony w 1882 roku na obecnym placu kościelnym. Był on wykonany z kamienia, to przy nim mieszkańcy zbierali się, aby wyjść na mszę św. do parafii w Kamieniu. W 1915 roku został on przeniesiony na parafialny cmentarz. Obecnie na terenie parafii znajdują się cztery przydrożne krzyże. Po wybudowaniu kościoła i jego podstawowym uposażeniu proboszcz [[Brandys Jan|ks. Jan Brandys]] w 1927 roku zakupił 4 dzwony, z których '' Jan '' był największym dzwonem w powiecie tarnogórskim, w ten sposób zastąpiono zespół dzwonów zabranych przez Niemców w 1917 roku. Natomiast ten zespół dzwonów został z rozkazu władz okupacyjnych skonfiskowany w 1942 roku. | ||
22 lipca 1929 w Brzezinach Śląskich oddano do użytku Zakład Opieki Społecznej św. Antoniego, a 17 lutego 1930 zaczęły prowadzić go [[Jadwiżanki | 22 lipca 1929 w Brzezinach Śląskich oddano do użytku Zakład Opieki Społecznej św. Antoniego, a 17 lutego 1930 zaczęły prowadzić go [[Jadwiżanki|siostry jadwiżanki]]. W 1997 roku opiekę nad tym domem przejęło miasto Piekary Śląskie. Został rozszerzony także zakres udzielanej opieki. | ||
22 lipca 1937 | 22 lipca 1937 [[Sapieha Adam Stefan|abp Stefan Adam Sapieha]] ofiarował parafii relikwie [[bł. Bronisława|bł. Bronisławy]]. 1 listopada 1939 parafię objął [[Bednorz Herbert|ks. dr Herbert Bednorz]] – późniejszy biskup katowicki. Po zakończeniu drugiej wojny światowej na cmentarzu staraniem parafii powstał pomnik ofiar drugiej wojny światowej. Parafia obecnie liczy 4670 katolików. | ||
Parafia posiada relikwie [[Bł. Karolina Kózkówna|bł. Karoliny]] (w kaplicy Najświętszego Sakramentu) oraz 36 świętych, w tym relikwie krwi [[Jan Paweł II|św. Jana Pawła II]], świętych: [[Św. Klara|Klary]], [[Św. Kinga|Kingi]], [[Św. Jadwiga Śląska|Jadwigi Śląskiej]], [[Św. Jacek|Jacka]] i [[Św. Ojciec Pio|Ojca Pio]]. | |||
==Gazetka parafialna== | |||
*[[Serce - pismo parafii NSPJ w Brzezinach Śląskich|Serce]] | |||
==Kapliczki i krzyże przydrożne== | |||
*[[Krzyż przydrożny w Brzezinach Śląskich|Krzyż przydrożny]] | |||
*[[Figura NSPJ w Brzezinach Śląskich|Figura NSPJ]] | |||
==Proboszczowie== | ==Proboszczowie== | ||
*[[Bacia Sylwester|ks. Sylwester Bacia]], kuratus (1915-1919), proboszcz (1919-1921) | *[[Bacia Sylwester|ks. Sylwester Bacia]], kuratus (1915-1919), proboszcz (1919-1921) | ||
*[[Grunt Józef|ks. Józef Grunt]] (1921-1923) | *[[Grunt Józef|ks. Józef Grunt]] (1921-1923) | ||
*[[Brandys Jan|ks. Jan Brandys]] administrator (1923-1924), proboszcz (1924-1933) | *[[Brandys Jan|ks. Jan Brandys]] administrator (1923-1924), proboszcz (1924-1933) | ||
*[[Brandys Paweł|ks. Paweł Brandys]] administrator excurrendo 1933 | *[[Brandys Paweł|ks. Paweł Brandys]] administrator excurrendo (1933) | ||
*[[Śmieja Stanisław|ks. Stanisław Śmieja]] proboszcz (1933-1939) | *[[Śmieja Stanisław|ks. Stanisław Śmieja]] proboszcz (1933-1939) | ||
*[[Brzóska Antoni|ks. Antoni | *[[Brzóska Antoni|ks. Antoni Brzóska]] substytut (1939) | ||
*[[Bednorz Herbert|ks. Herbert Bednorz]] substytut (1939-1946) | *[[Bednorz Herbert|ks. Herbert Bednorz]] substytut (1939-1946) | ||
*[[Owczarek Antoni|ks. Antoni Owczarek]] substytut (1946-1963), proboszcz (1963-1975) | *[[Owczarek Antoni|ks. Antoni Owczarek]] substytut (1946-1963), proboszcz (1963-1975) | ||
*[[Flak Tadeusz|ks. Tadeusz Flak]] (1975-1994) | *[[Flak Tadeusz|ks. Tadeusz Flak]] (1975-1994) | ||
*[[Fyrla Tadeusz|ks. Tadeusz Fyrla]] administrator (1994-1996), proboszcz (1996- | *[[Fyrla Tadeusz|ks. Tadeusz Fyrla]] administrator (1994-1996), proboszcz (1996-2008) | ||
*[[Foik Henryk|ks. Henryk Foik]] administrator (2008-2009), proboszcz (2009-2020) | |||
*[[Kraiński Leon|ks. Leon Kraiński]] proboszcz (2020-nadal) | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
Archiwum Parafii w Brzezinach Śląskich, Statystyki parafii Brzeziny Śląskie 1929 | Archiwum Parafii w Brzezinach Śląskich, Statystyki parafii Brzeziny Śląskie 1929, 1989, 1990, 2005; Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1929, nr 9, s. 82-83; L. Malorny, Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa Brzezinach Śląskich w latach 1945–1980, Katowice 1983, pr. mgr w Bibliotece WTL UŚ; H. Bednorz, Na trzydziestolecie poświęcenia kościoła parafialnego w Brzezinach Śląskich, Brzeziny Śląskie 1945; Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005, część 2, Dekanaty i parafie; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 91-92; M. Rzepka, Stadium przejściowe, GN 2005, nr 14, (dodatek katowicki), s. 8; D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 200. | ||
{{Dekanaty}} | {{Dekanaty}} | ||
[[Kategoria:Parafie - B|Brzeziny]] | [[Kategoria:Parafie - B|Brzeziny]] | ||
[[Kategoria:Dekanat Piekary Śląskie|Brzeziny]] | [[Kategoria:Dekanat Piekary Śląskie|Brzeziny]] | ||
Aktualna wersja na dzień 18:58, 31 sie 2021
Historia
Na terenie dzisiejszych Brzezin Śląskich 1 lipca 1882, dekretem władz pruskich utworzona została samodzielna gmina polityczna o nazwie „Birkenhain”, co tłumaczy się jako Brzezina. Nazwę Brzeziny Śląskie miejscowość otrzymała w 1922 roku po przyłączeniu Śląska do Polski. Pierwotnie katolicy z Brzezin uczęszczali do kościołów w Kamieniu, Dąbrówce Wielkiej i do kościoła mariackiego w Bytomiu. Jednak za matkę kościoła w Brzezinach uznaje się kościół w Kamieniu. W 1909 roku Brzeziny stały się filią tej parafii i od tego czasu starano się o utworzenie własnej, samodzielnej placówki. Powodem była rosnąca liczba ludności w miejscowości oraz znaczna odległość do kościoła w Kamieniu (ok. 4 km). Jednak ówczesny proboszcz tamtej parafii ks. Józef Kruppa nie sprzyjał temu planowi, ponieważ w 1899 roku w Kamieniu został wybudowany nowy, stosunkowo duży kościół oraz z jego parafii została w międzyczasie wydzielona parafia w Dąbrówce Wielkiej, gdzie wybudowano kościół w 1909 roku. Powstanie jeszcze jednego kościoła wiązało się z poważnymi kosztami. Budowa kościoła została więc tylko czasowo odroczona. Za namową mieszkańców i presją kurii wrocławskiej ks. Kruppa zgodził się jednak na rozpoczęcie budowy.
Budowa kościoła
Władze gminy na budowę kościoła podarowały grunt, jednak okazał się on nieodpowiedni z powodu zbyt płytkiej eksploatacji węgla prowadzonej przez kopalnię „Orzeł Biały”. Sprzedano tę ziemię i zakupiono parcelę, gdzie obecnie stoi kościół. Budowa rozpoczęła się w 1913 roku, architektem obrano Ludwika Schneidera z Reichenstein, zaś wykonanie powierzono Franciszkowi Neumanowi z Bytomia. W listopadzie 1915 roku budowla była wykonana w stanie surowym. Kościół nie posiada jednolitego stylu architektonicznego, przeważa styl mieszany, gotycko – romański. Kościół konsekrował 25 listopada 1915 biskup wrocławski Adolf Bertram, po czym ks. Józef Kruppa przekazał kościół samodzielnemu duszpasterzowi ks. Sylwestrowi Baci. Z dniem 1 stycznia 1919 Brzeziny przestały być lokalią parafii Kamień i stały się samodzielną parafią.
W czasie konsekracji kościół nie był jeszcze całkiem wyposażony. Posiadał ambonę wspartą na piaskowej płaskorzeźbie, trzy dzwony, dużą monstrancję, wykutą w piaskowcu chrzcielnicę, którą wieńczy figura Jana Chrzciciela wykonana przez rzeźbiarza Bogusława Langmana, a została ona ufundowana przez piekarza Nepomuka Zdebika. W 1917 roku ks. Bacia sprowadził główny ołtarz z drewna dębowego z figurą Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zawiera on płaskorzeźby przedstawiające ucztę w Emaus i błogosławieństwo Abrahama przez Melchizedeka. W 1918 roku zakupiono boczny ołtarz Najświętszej Maryi Panny, a rok później św. Antoniego. Wszystkie ołtarze zostały wykonane przez rzeźbiarza Georga Schreinera z Ratyzbony w stylu renesansowo-barokowym. W 1920 roku został zakupiony w tym samym stylu Boży Grób w formie ołtarza, który niestety nie zachował się do dzisiaj. W 1923 roku ten sam artysta wykonał stacje Drogi Krzyżowej. W 1920 roku kościół został wzbogacony o organy. Jest to instrument o 54 registrach, a zbudowany przez firmę „Berschdorf” w Nysie. Organy te posiadają stylową oprawę wykonaną z drewna dębowego nawiązującą zdobieniami do ołtarzy. Najstarszym obrazem w kościele jest duże malowidło przedstawiające św. Barbarę. Obraz ten pochodzi z cechowni kopalni „Orzeł Biały” i prawdopodobnie powstał pod koniec XIX wieku. Kościół posiadał przed drugą wojną światową bogatą polichromię wykonaną przez Zenona Lemaszewskiego z Michałkowic, która po wojnie została zastąpiona inną, mniej bogatą. Po Soborze Watykańskim II usunięto z prezbiterium balaski i zdemontowano ambonę. W latach 80. ubiegłego wieku kościół przeszedł gruntowny remont wymuszony szkodami górniczymi. Kościół jest nadal narażony na szkody w wyniku rabunkowej eksploatacji złóż węgla kamiennego.
Pierwszy krzyż w Brzezinach Śląskich został postawiony w 1882 roku na obecnym placu kościelnym. Był on wykonany z kamienia, to przy nim mieszkańcy zbierali się, aby wyjść na mszę św. do parafii w Kamieniu. W 1915 roku został on przeniesiony na parafialny cmentarz. Obecnie na terenie parafii znajdują się cztery przydrożne krzyże. Po wybudowaniu kościoła i jego podstawowym uposażeniu proboszcz ks. Jan Brandys w 1927 roku zakupił 4 dzwony, z których Jan był największym dzwonem w powiecie tarnogórskim, w ten sposób zastąpiono zespół dzwonów zabranych przez Niemców w 1917 roku. Natomiast ten zespół dzwonów został z rozkazu władz okupacyjnych skonfiskowany w 1942 roku.
22 lipca 1929 w Brzezinach Śląskich oddano do użytku Zakład Opieki Społecznej św. Antoniego, a 17 lutego 1930 zaczęły prowadzić go siostry jadwiżanki. W 1997 roku opiekę nad tym domem przejęło miasto Piekary Śląskie. Został rozszerzony także zakres udzielanej opieki.
22 lipca 1937 abp Stefan Adam Sapieha ofiarował parafii relikwie bł. Bronisławy. 1 listopada 1939 parafię objął ks. dr Herbert Bednorz – późniejszy biskup katowicki. Po zakończeniu drugiej wojny światowej na cmentarzu staraniem parafii powstał pomnik ofiar drugiej wojny światowej. Parafia obecnie liczy 4670 katolików.
Parafia posiada relikwie bł. Karoliny (w kaplicy Najświętszego Sakramentu) oraz 36 świętych, w tym relikwie krwi św. Jana Pawła II, świętych: Klary, Kingi, Jadwigi Śląskiej, Jacka i Ojca Pio.
Gazetka parafialna
Kapliczki i krzyże przydrożne
Proboszczowie
- ks. Sylwester Bacia, kuratus (1915-1919), proboszcz (1919-1921)
- ks. Józef Grunt (1921-1923)
- ks. Jan Brandys administrator (1923-1924), proboszcz (1924-1933)
- ks. Paweł Brandys administrator excurrendo (1933)
- ks. Stanisław Śmieja proboszcz (1933-1939)
- ks. Antoni Brzóska substytut (1939)
- ks. Herbert Bednorz substytut (1939-1946)
- ks. Antoni Owczarek substytut (1946-1963), proboszcz (1963-1975)
- ks. Tadeusz Flak (1975-1994)
- ks. Tadeusz Fyrla administrator (1994-1996), proboszcz (1996-2008)
- ks. Henryk Foik administrator (2008-2009), proboszcz (2009-2020)
- ks. Leon Kraiński proboszcz (2020-nadal)
Bibliografia
Archiwum Parafii w Brzezinach Śląskich, Statystyki parafii Brzeziny Śląskie 1929, 1989, 1990, 2005; Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1929, nr 9, s. 82-83; L. Malorny, Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa Brzezinach Śląskich w latach 1945–1980, Katowice 1983, pr. mgr w Bibliotece WTL UŚ; H. Bednorz, Na trzydziestolecie poświęcenia kościoła parafialnego w Brzezinach Śląskich, Brzeziny Śląskie 1945; Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005, część 2, Dekanaty i parafie; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 91-92; M. Rzepka, Stadium przejściowe, GN 2005, nr 14, (dodatek katowicki), s. 8; D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 200.
| ||||||||||