Leon XIII

Leon XIII (1810-1903), papież

Gioacchino Pecci urodził się 2 marca 1810 w Carpineto koło Anagni, w rodzinie Ludwika i Anny Prosperi Buzi. Po ukończeniu szkoły przygotowawczej, w latach 1824-1832 studiował w Kolegium Rzymskim, gdzie w 1832 roku uzyskał stopień doktora teologii. W tym samym roku został mianowany cywilnym gubernatorem w Benewencie, mieście wchodzącym w skład państwa kościelnego. 31 grudnia 1837 przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1841-1843 był delegatem apostolskim w Perugii i Spoleto. Po uzyskaniu w 1843 roku godności abp. Damietty został nuncjuszem apostolskim w Brukseli, gdzie zetknął się z problemami industrializacji oraz zasadami parlamentarnej formy sprawowania rządów. Urząd nuncjusza pełnił do 1844 roku. Zamieszany w spory różnych kierunków społecznych w łonie katolicyzmu belgijskiego, został uznany przez rząd belgijski za persona non grata i musiał opuścić Brukselę. 19 stycznia 1846 został mianowany abpem Perugii i kardynałem in petto. Powierzoną sobie diecezją kierował przez dwadzieścia pięć lat. W 1853 roku papież Pius IX oficjalnie mianował go kardynałem, a 21 września 1877 kamerlingiem (oficjalnym zarządcą dóbr Kościoła) w kurii rzymskiej. Po śmierci Piusa IX, 20 lutego 1878 został wybrany papieżem i przyjął imię Leon XIII.

28 marca 1878 w pierwszej alokucji wskazał na swoje zadanie: strzeżenia prawd wiary, praw Kościoła i Stolicy Apostolskiej. Zatroskany problemami ówczesnego świata, zaczął wydawać encykliki społeczne, które stanowią syntezę nauki Kościoła dotyczącą zarówno prądów, jak i zagadnień współczesnego okresu cywilizacji, zwłaszcza w zakresie życia publicznego. Socjalizmowi i anarchizmowi papież poświęcił encyklikę Quod Apostolici (28 grudnia 1879); kolejna Arcanum divinae sapientiae (14 lutego 1880) rozważała kwestię organizacji rodziny; w Diuturnum illud (29 czerwca 1881) została poruszona sprawa pochodzenia władzy państwowej; w Immortale Dei (19 listopada 1885) omówiony został chrześcijański ustrój państwa; w Libertas (20 czerwca 1888) papież poruszył zagadnienie wolności obywatelskiej; w Sapientiae christianae (10 stycznia 1890) omówił prawa i obowiązki obywateli; Rerum novarum (15 maja 1891) poświęcił kwestii robotniczej; w Graves de communi (18 stycznia 1901) napisał o wizji demokracji chrześcijańskiej. Swoimi wypowiedziami na temat sprawiedliwości społecznej zyskał tytuł papieża robotników. Leon XIII poświęcił jedenaście encyklik Najświętszej Maryi Pannie, a dwie odkupicielskiej roli Chrystusa i Eucharystii.

W 1890 roku ustanowił święto Świętej Rodziny i rozszerzył inicjatywę swego poprzednika poświęcając cały rodzaj ludzki Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. 17 września 1900 wydał Indeks Ksiąg Zakazanych. Za jego pontyfikatu Ormianie, którzy odłączyli się od Rzymu po Soborze Watykańskim I, powrócili do jedności z Kościołem katolickim, a ich patriarcha Antonius Hassun (1809-1884) został pierwszym od XV wieku kardynałem obrządku unicko-wschodniego (1880). Papież wzmocnił system centralnego kierowania Kościołem. Ingerował w sprawy episkopatów narodowych i podniósł znaczenie nuncjuszy w poszczególnych krajach. Zalecał nawiązanie dialogu pomiędzy Kościołem a społeczeństwem. Przez swoje rozumne działanie podniósł międzynarodowy prestiż papiestwa. Leon XIII zmarł 20 lipca 1903 w opinii jednego z najbardziej wpływowych papieży swego stulecia. Udało mu się zdobyć uznanie dla Kościoła w całym ówczesnym świecie, zapobiec lub usunąć różnice pomiędzy Stolicą Apostolską a poszczególnymi państwami. Historycy są zdania, że pojednał on ludzkość z Kościołem.

Dokumenty pap. Leona XIII

• Inscrutabili Dei consilio (21 IV 1878) - o postaciach zła w społeczeństwie oraz misji Kościoła i papiestwa
• Aeterni Patris (3 VIII 1879) - o znaczeniu filozofii
• Quod Apostolici (28 XII 1879) nt. socjalizmu
• Arcanum divinae sapientiae (14 II 1880) nt. organizacji rodziny
• Diuturnum illud (29 VI 1881) nt. pochodzenia władzy państwowej
• Cum multa (8 XII 1882) - o duchowej łączności i uległości wiernych wobec pasterzy
• Nobilissima Gallorum gens (8 II 1884) - o kwestii religijnej we Francji
• Immortale Dei (19 XI 1885) nt. chrześcijańskiego ustroju państwa
• Iampridem nobis (6 I 1886) - o warunkach sprawy katolickiej w Niemczech
• Quod Multum (22 VIII 1886) - o potrzebach Kościoła węgierskiego
• Pergrata nobis (14 IX 1886) - o sytuacji Kościoła w Portugalii
• In plurimis (5 V 1888) nt. niewolnictwa
• Libertas (20 VI 1888) nt. wolności obywatelskich
• Exeunte iam anno (25 XII 1888) - o świętym kształtowaniu życia chrześcijańskiego
• Sapientiae christianae (10 I 1890) - o obowiązkach katolików wobec Kościoła
• Dall' alto (15 X 1890) - o wojnie wydanej Kościołowi we Włoszech
• Rerum novarum (15 V 1891) nt. kwestii robotniczej
• Au milieu des sollicitudes (16 II 1892) - o Kościele i państwie we Francji
• Constanti Hungarorum (2 IX 1893) - o Kościele na Węgrzech
• Caritatis (19 III 1894) - do Kościoła w Polsce
• Spesse volte (5 VIII 1898)
• Graves de communi (18 I 1901) nt. demokracji chrześcijańskiej

Bibliografia

K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996; J. Majka, Katolicka nauka społeczna. Studium historyczno-doktrynalne, Rzym 1986; Z. Zieliński, Papiestwo i papieże dwóch ostatnich wieków, Poznań 1986.