Diecezja wrocławska

Diecezja wrocławska

św. Wojciech

W czasie brzemiennego w skutki polityczne i kościelne zjazdu gnieźnieńskiego w 1000 roku, została utworzona diecezja wrocławska, jako część składowa metropolii gnieźnieńskiej. Swoim zasięgiem objęła cały obszar Śląska. Pierwotne granice diecezji wrocławskiej są nieokreślone. Wiadomo tylko, że od początku swego istnienia granice diecezji wiążą się z Śląskiem położonym w górnym, dolnym i środkowym dorzeczem Odry. Główną posiadłością biskupa była kasztelania otmuchowska, a kapituły wrocławskiej – kasztelania milicka. W XIV wieku za rządów biskupa Henryka z Wierzbna (1302-1319) kasztelania otmuchowska została przekształcona w niezależne księstwo, a biskupi wrocławscy stali się udzielnymi biskupami – księciami, równymi innym książętom śląskim a księstwo nysko – otmuchowskie na długie wieki stało się księstwem kościelnym. Odtąd, aż do kard. Bertrama biskupi wrocławscy mieli używać tytułu książęcego.

Więź metropolitalna z Gnieznem

Związek Wrocławia z Gnieznem trwał przez wieki XIII i XIV bez większych nieporozumień, chociaż diecezja wrocławska została poddana kolonizacji na prawie niemieckim przez kolonistów sprowadzanych przez królów czeskich, a następnie przez władców z dynastii Habsburgów. XVI-wieczne statuty synodów gnieźnieńskich były przyjmowane przez Kościół wrocławski bez ociągania, ale rzecz godna uwagi – bp Gerstman nie otrzymał zezwolenia kapituły na wyjazd na synod piotrkowski w 1577 roku. Od połowy XIV wieku biskupi wrocławscy podważali prerogatywy Gniezna przez utrudnianie wizytacji, w oficjalnych dokumentach pomija się tytulaturę Gniezna jako stolicy metropolitalnej, a przypominano sobie o Gnieźnie dopiero wtedy, gdy rosło wewnętrzne lub zewnętrzne zagrożenie np. w okresie najazdu husyckiego . W 1732 roku wskutek starań kapituły wrocławskiej, kuria rzymska wystawiła dokument, że Wrocław został podporządkowany bezpośrednio Rzymowi. Faktycznie, więź z Gnieznem urywa się już w połowie XVII wieku, chociaż formalnie Wrocław z Gnieznem będzie związany metropolitalnie aż do 1821 roku. Pozostaną więzi nieformalne, takie jak kult świętych św. Stanisława, św. Wojciecha i św. Jadwigi, zwyczaje liturgiczne oraz różne formy pobożności wytworzone przez wieki wspólnie obowiązującego ustawodawstwa synodalnego.

(Arcy)biskupi ordynariusze Wrocławia (XIX i XX wiek)

• Józef Krystian von Hohenlohe (1795-1817)
• Emmanuel von Schimonski administrator apostolski (1817-1824), ordynariusz (1824-1832)
• Leopold von Sedlnitzky administrator apostolski (1832-1936), ordynariusz (1836-1840)

wikariusz kapitulny Ignaz Ritter (1840-1843)

• Józef Knauer (1843-1844)

wikariusz apostolski Daniel Latusek (1844-1845)

• Melchior von Diepenbrock (1845-1853)
• Henryk Foerster (1853-1881)

wikariusz apostolski Hermann Gleich (1881-1882)

• Robert Herzog (1882-1886)

wikariusz apostolski Hermann Gleich (1886-1887)

• Geog Kopp] (1887-1914)
• Adolf Bertram (1914-1945)

wikariusz kapitulny Ferdinand Piontek (16.07.1945-31.08.1945) administrator apostolski Karol Milik (1945-1951) wikariusz kapitulny Kazimierz Lagosz (1951-1956)

• Bolesław Kominek delegat prymasa Polski (1951-1967), administrator apostolski (1867-1972), metropolita (1972-1974)

wikariusz kapitulny Wincenty Urban (1974-1976)

• Henryk Roman Gulbinowicz (1976-2004)
• Marian Gołębiewski (2004-nadal)

Bibliografia

Cd: Podział Śląska |Powrót do spisu treści