Milik Karol

Milik Karol (1892-1976), administrator apostolski we Wrocławiu

Urodził się 24 czerwca 1892 w Renardowicach, niewielkiej kolonii Dziedzice k. Bielska, w rodzinie pracownika kolei Józefa i Marii z d. Borgieł. Po ukończeniu szkoły elementarnej w Dziedzicach został wysłany w 1903 roku do polskiego gimnazjum w Cieszynie, gdzie w 1911 roku uzyskał świadectwo dojrzałości. Następnie wstąpił do Seminarium Duchownego w Widnawie . Na kapłana został wyświęcony przez kard. A. Bertrama 26 lipca 1915.

1 sierpnia 1915 skierowano go do pracy duszpasterskiej w charakterze wikariusza najpierw do Skoczowa, a po roku do Bielska. W 1917 roku został zmobilizowany do armii austro-węgierskiej jako kapelan wojskowy, pełniąc obowiązki w Superioracie Polowym w Lublinie. W 1923 roku otrzymał nominację na proboszcza wojskowej parafii w Królewskiej Hucie, gdzie pełnił również obowiązki katechety w szkole handlowej i gimnazjum żeńskim. W latach 1926-1928 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim i 31 października 1928 uzyskał stopień doktora prawa kanonicznego. W tym czasie czynnie udzielał się również jako kapelan Śląskiej Chorągwi ZHP oraz zajmował się chorzowską placówką Towarzystwa Czytelni Ludowych. W 1933 roku przeniósł się do Poznania, by objąć stanowisko dyrektora tego Towarzystwa. Tam założył i redagował poczytny miesięcznik „Ruch Społeczno-Oświatowy", w którym wskazywał na poważne zagrożenie Polski ze strony Niemiec. Za swą działalność społeczno-oświatową otrzymał od rządu polskiego Krzyż Orderu Polonia Restituta.

Tuż przed wybuchem II wojny światowej wziął udział w kolportowaniu na Międzynarodowych Targach w Poznaniu milionowego nakładu pocztówki z nadrukiem „Drang nach Osten", przedstawiającej dawne ziemie piastowskie zajęte przez Niemców, a oznaczone na ulotce polską granicą. Poszukiwany przez gestapo, lata okupacji hitlerowskiej spędził w Warszawie, gdzie kierował pracą konspiracyjną Czytelni Ludowych jako Karol Bargieł. Współpracował również z organizacją konspiracyjną „Ojczyzna" oraz z Radą Społeczną przy Biurze Zachodnim. Po upadku powstania warszawskiego został schwytany przez Niemców, ale udało mu się szczęśliwie zbiec z transportu. Przez pewien czas ukrywał się w parafii na Okęciu, a wiosną 1945 roku wrócił do Poznania. Tam otrzymał z rąk bpa W. Dymka nominację na rektora kościoła św. Jana Kantego przy ul. Ostroroga.

Kard. A. Hlond wyznaczył ks. Milika na administratora apostolskiego dla dolnośląskiej części dawnej archidiecezji wrocławskiej. Dekrety nominacyjne wręczył nominatom 15 sierpnia 1945 i nakazał im objęcie stanowisk 1 września 1945. Do Wrocławia przyjechał 30 sierpnia 1945 i zatrzymał się w Domu św. Rafała u sióstr elżbietanek przy kościele św. Bonifacego. Tam założył biuro kurialne, a 1 września 1945 wraz z ks. B. Kominkiem, administratorem apostolskim w Opolu, udał się do klasztoru sióstr urszulanek przy pl. Nankiera, gdzie wspólnie przedłożyli zebranej Kapitule Katedralnej akty nominacyjne, by z rąk wikariusza Kapituły niemieckiej, ks. Ferdynanda Piontka, przejąć w sposób formalny jurysdykcję na terenie przydzielonych im administratur.

Już pierwszego dnia urzędowania rozpoczął prace związane z organizowaniem urzędów kurialnych i reaktywowaniem parafii oraz odbudowy obiektów sakralnych. Na 800 000 katolików miał do dyspozycji tylko 45 polskich kapłanów. Na pozostałych jeszcze 700 kapłanów nie mógł liczyć, gdyż w każdej chwili czekało ich przesiedlenie, a ponadto nie mogli oni długo pogodzić się ze stanem faktycznym i w znacznym stopniu utrudniali pracę duszpasterską, a po wyjeździe do Niemiec poniewierali jego dobre imię w powielanych tam gazetkach, zarzucając mu, że wprowadza do Kościoła polski nacjonalizm. Masowe skargi na nowych administratorów, jak niegdyś na biskupa katowickiego A. Hlonda w latach 1923-1925, słali do Watykanu katolicy niemieccy, wysiedleni do Niemiec.

Już na początku 1946 roku większość parafii obsługiwali polscy duszpasterze. W czerwcu 1946 roku utworzony został Sąd Biskupi. Do końca 1948 roku zorganizowano pozostałe referaty, komisje i instytucje oraz otworzono Wyższe Seminarium Duchowne, Archiwum Archidiecezjalne, Muzeum Archidiecezjalne, Bibliotekę Kapitulną, dźwignięto z ruin katedrę, którą poświęcono w 1951 roku.

21 stycznia 1951 usunięto z Ziem Zachodnich i Północnych administratorów apostolskich, łącznie z ich wikariuszami generalnymi, a na ich miejsce wprowadzono desygnowanych przez rząd wikariuszy kapitulnych. Ks. Milik został usunięty z Wrocławia; udał się do klasztoru w Rywałdzie Królewskim, a następnie osiadł u Sióstr Sacre Coeur w Pobiedziskach. W 1957 roku przybył do Gorzowa Wielkopolskiego, gdzie pełnił funkcję konsultora ordynariatu gorzowskiego, zasiadał w Trybunale Prymasowskim w Warszawie oraz pracował w Komisji Episkopatu Polski. W 1963 roku papież Jan XXIII odznaczył go godnością protonotariusza apostolskiego. Do końca życia pozostał już w Gorzowie. W testamencie prosił, aby szczątki jego pochowano wśród ludu Bożego Ziem Zachodnich. Zmarł 10 maja 1976. Został pochowany w katedrze wrocławskiej, w kaplicy św. Kazimierza. Egzekwie pogrzebowe odprawił abp Luigi Poggi, przedstawiciel Stolicy Apostolskiej do stałych kontaktów roboczych w Polsce.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Karola Milika; Bobowski K., Działalność ks. infułata dra Karola Milika jako administratora apostolskiego we Wrocławiu w l. 1945-1951, „Chrześcijanin a Współczesność” 1985, nr 6, s. 20-29; Gulbinowicz H., Pożegnanie doczesnych szczątków śp. Najdostojniejszego Księdza Infułata Karola Milika, WWK 1976, nr 8-9, s. 236-239; J. Gawor, Śp. ks. dr Karol Milik, GN 1976, nr 24, s. 188; Tenże, W ornacie i mundurze, w krawacie i infule, GN 1965, nr 39, s. 232; Grajewski, Wygnanie, s. 27, 97; Myszor, Historia diecezji, s. 204, 233, 400; J. Pater, Milik Karol (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 278-281; J. Pietrzak, Ks. Inf. Dr Karol Milik, „Chrześcijanin w świecie” 1975, nr 4, s. 20-27; Tenże, Ks. Karol Milik (1892-1976). Odnowiciel Towarzystwa Czytelni Ludowych, "Życie i Myśl" 1987, nr 9/10, s. 124-143; SPTK, t. 6, s. 484-487; Tenże, Miles Christi. Śp. ks. Karol Milik 1892-1976, „Kierunki” 1976, nr 39, s. 3; Tenże, Ks. Milik Karol (hasło), [w:] Wielkopolski słownik biograficzny, Poznań 1981 s. 485; W. Szetelnicki, Kapituła Metropolitalna we Wrocławiu w l. 1952-1993, Wrocław 1994, s. 10-11; Tenże, Odbudowa kościołów w archidiecezji wrocławskiej w l. 1945-1972, Roma 1975; W. Urban, Archidiecezja Wrocławska w l. 1945-1965, NPrz 1965, t. 22, s. 15-66; WD 1929, nr 6, s. 51; 1931, nr 4, s. 48; Macała, Duszpasterstwo a narodowość wiernych, s. 108, 116; Musialik W., W kręgu polityki i władzy, s. 156, 160; S. A. Bogaczewicz, Ustanowienie ks. Kazimierza Lagosza wikariuszem kapitulnym i działania aparatu bezpieczeństwa wobec kurii wrocławskiej w latach 1951-1956, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 411 i nn; WD 1976, nr 11, s. 260 a.