Kalwaria Piekarska

Stacja VI

Stacja IX

Kościół Zmartwychwstania w Piekarach

Kalwaria Piekarska to zespół kaplic wyobrażających poszczególne stacje Drogi Krzyżowej, usytuowany na wzgórzu Cerekwica, tuż obok Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich. W skład założeń Kalwarii Piekarskiej wchodzą także kaplice niezwiązane bezpośrednio z tematyką pasyjną (kaplica Rafała Archanioła, św. Heleny, itd.), kaplice różańcowe w liczbie piętnastu (wzdłuż muru okalającego) oraz centralnie usytuowany neogotycki kościół pw. Przemienienia Pańskiego (później - pw. Zmartwychwstania Pańskiego).

Budowa

Inicjatorem budowy Kalwarii w Piekarach był ks. Jan Alojzy Ficek, który zapalił się do tego pomysłu po powrocie z pielgrzymki do Rzymu w 1854 roku. Wkrótce jednak ks. Ficek ciężko zachorował, a choroba ta okazała się dla niego śmiertelna. Realizacją planu swego poprzednika zajął się więc ks. Bernard Purkop, który w jedynie sobie ściśle znany sposób, w okresie Kulturkampfu, zdołał zdobyć zgodę na rozszerzenie terenu pod budowę Kalwarii. W niedługim czasie założono komitet budowy Kalwarii, którego członkami byli m.in. piekarscy sztygarzy, rolnicy, kupcy. W 1869 roku stanęła na wzgórzu pierwsza kaplica - miejsce Zaśnięcia Matki Boskiej. Do końca kadencji proboszcza Purkopa postawiono jeszcze kolejne cztery kaplice. Następne lata to dla budowy okres przestoju, gdyż z uwagi na szerzące się represje wobec kościoła, następca dziekana Purkopa, nie podejmuje się kontynuacji dzieła. Prace zostały wznowione w 1886 roku wraz z objęciem probostwa piekarskiego przez ks. Leopolda Nerlicha. Duchowny ten, zdobywał doświadczenie kierownika prac budowlanych w poprzednich parafiach, zatem nie dziwi fakt, że wkrótce zasłynął jako najbardziej sprawny organizator wielkiej piekarskiej inicjatywy. W 1887 roku zaprosił do współpracy swego przyjaciela, franciszkanina - o. Władysława Schneidera, wieloletniego misjonarza w Ziemi Świętej. Zakonnik zajął się projektowaniem poszczególnych kaplic i alejek, na wzór tych, które doskonale znał z Kalwarii Jerozolimskiej. Od tego czasu prace budowlane przebiegały w bardzo szybkim tempie. Po rocznym okresie sprzeciwów władz Rejencji Opolskiej wobec przedsięwzięcia piekarskiego proboszcza, w lipcu 1895 roku gotowe było już całe założenie na Cerekwicy. Ks. Leopoldowi nie było dane poświęcenie, stworzonego w dużej mierze dzięki swemu uporowi, dzieła - zmarł bowiem 20 lipca tego samego roku. Doprowadzeniem przedsięwzięcia do końca zajął się jego brat, a zarazem następny proboszcz piekarski - ks. Karol Nerlich.

21 czerwca 1896 nastąpiła uroczysta konsekracja Kalwarii z kościołem pw. Przemienienia Pańskiego, której przewodniczył biskup wrocławski, kardynał Georg Kopp, przebywający od paru tygodni w Radzionkowie i okolicach. W uroczystościach wzięło udział ok. 300 księży oraz ok. 175 tys. wiernych. Ks. Karol Nerlich wydał jeszcze w 1896 roku specjalny modlitewnik - Obchodzenie Kapliczek piekarskich dla wygody wiernych. Rok później ukazała się drukiem również Przewodnia Książeczka Nowej Kalwarii w Piekarach.

Wykaz obiektów kalwaryjskich

• kaplica poświęcona Archaniołowi Rafałowi (1890)
• Wieczernik (1892)
• Ogród Oliwny (1891)
• Pocałunek Judasza (kaplica zniszczona w latach 60. XX w.)
• Most Cedron (1891)
• Dwór Annasza (1892)
• Pałac Kajfasza (1892)
• Brama wschodnia (1889)
• Ukamieniowanie św. Szczepana (1889)
• Pretorium (1889)
• Pałac Heroda (1894-1895)
• Gradusy (1888-1889)

• 11 kaplic - stacji Drogi Krzyżowej (trzy stacje: XI, XII i XIII są elementami fasady kościoła Przemienienia Pańskiego)
• 15 kaplic różańcowych
• grobowiec księży Nerlichów
• kaplica św. Barbary (1880) (obecnie na terenie nie należącym do Kalwarii)
• kaplica na Studzience (1860) (obecnie na terenie nie należącym do Kalwarii)

Patrz również:

• Piekarskie Bractwo Kalwaryjskie
• Parafia Zmartwychwstania Pańskiego w Piekarach Śląskich

Bibliografia

A. Potempa, 100 lat Kalwarii w Piekarach Śląskich, Piekary Śląskie 1996; J. Pawlik, Piekary Śląskie, Warszawa 1988; J. Wycisło, Budowanie i niszczenie. Z dziejów kalwarii w Piekarach, [w:] Pojednanie i sprawiedliwość społeczna, red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło, Katowice 1996, s. 149-164; A. Żydek, 100 lat kalwarii piekarskiej, [w:] Pojednanie i sprawiedliwość społeczna, red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło, Katowice 1996, s. 165-168; Nie możni, lecz pobożni. 100 lat Kalwarii w Piekarach Śląskich, GN 1996, nr 27, (dodatek katowicki), s. 13; J. Kubik, Kawałek Jerozolimy na Śląsku, Kalwaria-miejsce naśladowania Chrystusa, GN 2006, nr 17, (dodatek katowicki), s. 12-13.