Burda Krystian

Burda Krystian (1935-2015)

Urodził się 20 czerwca 1935 w Rydułtowach. Był znany jako wybitny autor prac z zakresu rysunku, grafiki, rzeźby, figur przestrzennych oraz budownictwa sakralnego. Swoje pierwsze doświadczenia zdobywał jako kilkunastoletni uczeń w szkole Ludwika Konarzewskiego, założyciela państwowego Ogniska Plastycznego w Rydułtowach. Tam tworzył rysunki, modele w glinie i rzeźby na węglu. W latach 1955-1961 studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W trakcie studiów brał udział w tajnych wykładach na temat budownictwa sakralnego organizowanych przy kościele akademickim św. Anny w Warszawie. W tymże kościele w 1959 roku jako student wspólnie z Bronisławem Kubicą stworzył odważną w tamtych czasach instalację Bożego Grobu o tematyce patriotyczno-narodowej. Zniewolenie narodu polskiego zostało pokazane w symboliczny sposób: flaga biało-czerwona podeptana przez czerwone stopy. W 1961 roku ukończył studia z wyróżnieniem i pod kierunkiem profesorów Jerzego Jarnuszkiewicza oraz Oskara Hansena. Następnie obronił dyplom z wyróżnieniem za pracę Droga do Żelazowej Woli - studium czasoprzestrzeni. Praca pokazywała koncepcję modelu pomnika-drogi, upamiętniającego twórczość Fryderyka Chopina. Ówczesny krytyk sztuki Szymon Bojko prezentował ją w Stanach Zjednoczonych, Paryżu i Moskwie jako dorobek polskiego szkolnictwa artystycznego. Krystian Burda w 1962 roku otrzymał stypendium rządu duńskiego, jednak z powodu braku zezwolenia na wyjazd za granicę nie mógł z niego skorzystać.

Artysta interesował się również sztuką użytkową. W trakcie studiów odbył dwuletnią praktykę z zakresu wzornictwa przemysłowego. Doświadczenia wyniesione z tej pracowni wykorzystywał w pracy zawodowej jako projektant wzornictwa przemysłowego w Rybnickich Zakładach Wyrobów Metalowych Huty Silesia, gdzie pracował w latach 1961-1993. Burda opracował i zastosował technologię malarstwa na blasze emaliowanej. W latach 1971-1980 zajmował się ozdabianiem emaliami szarych elewacji i wnętrz budynków publicznych. Jego malarstwo na emaliowanej blasze można było podziwiać m.in. w ośrodkach wypoczynkowych w Ustroniu Morskim, na Mazurach, na Słowacji, w domu handlowym w Wodzisławiu Śląskim czy na krytym basenie w Rydułtowach. Jego oryginalne projekty zamawiali zarówno Polacy, jak i Czesi.

W latach 1979-2005 Krystian Burda pracował nad tworzeniem wnętrz kościołów. Realizował płaskorzeźby ołtarzy głównie w parafiach na terenie Śląska. W swojej rodzinnej miejscowości wykonał płaskorzeźbę patrona parafii św. Jerzego oraz tabernakulum. Ponadto był twórcą krzyża, tabernakulum i drogi krzyżowej w parafii Matki Bożej Uzdrowienia Chorych w Orłowcu. Do jego dzieł należą także: droga krzyżowa, tabernakulum, krzyż i obraz Matki Bożej Schönstadzkiej w kościele pw. Dobrego Pasterza w Górkach Śląskich; płaskorzeźba przedstawiająca Matkę Bożą wraz z aniołami na ścianie prezbiterium kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Aniołów w Adamowicach; tabernakulum w kościele pw. Matki Bożej Różańcowej w Zwonowicach; elementy wystroju wnętrz w kościołach: pw. św. Michała w Chruścicach Opolskich oraz pw. św. Anny w Chałupkach. Jego prace były wykonywane z żywicy poliksydowej.

Krystian Burda brał udział w licznych wystawach, sympozjach i plenerach. Do ekspozycji indywidualnych należą m.in.: Portrety (Muzeum Archidiecezjalne w Katowicach 2013); Czarny punkt (Katowice 2010); Pomnik drogi do Żelazowej Woli (Żelazowa Wola 2013); Analogia formy przestrzeni (Warszawa 1979) i wiele innych. Artysta w 2013 roku został laureatem Nagrody Powiatu Wodzisławskiego w Dziedzinie Kultury. Zmarł 19 czerwca 2015 w Rydułtowach.

Bibliografia

K. Burda, Droga do Żelazowej Woli - studium czasoprzestrzeni, Warszawa 2014, s. 223-226; K. Paprotny, Na ratuszu, 2013, nr 6, s. 8; H. Machnik, "Kluka", 2006, nr 198, s. 5; Informacje przekazane przez rodzinę Krystiana Burdy.