Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Miasteczku Śląskim

Parafia-matka

Decyzję o wybudowaniu kościoła w Miasteczku (Georgenberg) podjęto w 1664 roku. Podyktowana była szeregiem powodów, m.in. chęcią rozbudzenia uczuć religijnych w duchu kontrreformacyjnym; odległością, którą dotychczas musieli przemierzać mieszkańcy wsi do najbliższego kościoła w Żyglinie oraz przede wszystkim dużymi zniszczeniami samowolnie dokonanymi przez wojska habsburskie przekonane, że niszczą zbór protestancki. Ostatecznie drewniany kościółek żygliński spłonął w 1700 roku, a odbudowano go w latach 1703-1705. W końcu i ten popadł w ruinę i w latach 1840-1842 wzniesiono na jego miejscu kolejny kościół, zbudowany już z kamienia i cegły.

Nowy kościół

Aby postawić nowy kościół w Miasteczku Rada Miejska zwróciła się do Łazarza jun. Henckel von Donnersmarcka, ówczesnego właściciela Georgenbergu z prośbą o pośrednictwo u biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego. Hierarcha wydał stosowną zgodę jeszcze w 1664 roku. Burmistrz miasta, Mańka przekazał parcelę. Sama budowa trwała od 1665 roku do 29 lipca 1667. Czas zakończenia prac zawiera m.in. inskrypcja wycięta na jednej z belek we wnętrzu kościoła. Jednak za oficjalną datę uznaje się 23 października 1666, wtedy to bowiem ukończona została budowa samego budynku. Dłużej trwały prace nad wykończeniem wnętrza.

Nazwiska cieśli i rzemieślników zostały uwiecznione na belkach znajdujących się wewnątrz kościoła. Uroczysta konsekracja miała miejsce 8 maja 1670, a uczestniczył w niej sufragan krakowski biskup Mikołaj Oborski, ówczesny wizytator dekanatów bytomskiego i pszczyńskiego. Wtedy też nadano nowo powstałemu kościołowi wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Pierwszą Mszę św. odprawił w nim ks. Wawrzyniec Nowatius.

Miasteczkowski kościół pełnił zasadniczo funkcję kościoła filialnego; status parafialnego uzyskał jedynie na czas odbudowy kościoła w Żyglinie (tj. lata 1700-1705). Wówczas przeniesiono do Miasteczka także żyglińską szkołę, o czym wspomina Inventarium Ecclesiae Filialis in Georgenberg z 1792 roku. Funkcję organistów pełnili zwykle zarządcy szkolni mieszkający w Miasteczku. Sytuacja zmieniła się, gdy w 1820 roku wybudowano w Żyglinie szkołę i organistówkę.

Wikariat wrocławski zlecił ks. Benonowi Drzezdze wybudowanie nowego murowanego kościoła dla stale rozrastającej się parafii. Do sprawy lokalizacji nowego kościoła powrócono 25 kwietnia 1900. Królewska Rejencja edyktem z 6 września 1900 podjęła decyzję, że nowy kościół powstanie obok starego - drewnianego.

Aktu poświęcenia kamienia węgielnego 3 września 1905 dokonał ks. Józef Konietzko z Radzionkowa. Natomiast poświęcenie nowego kościoła odbyło się 5 listopada 1908. W czasie okupacji Niemcy zarekwirowali na cele wojenne dwa największe dzwony, mosiężne żyrandole i świeczniki. Polskie napisy na stacjach Drogi Krzyżowej zostały zamalowane i zastąpione niemieckimi. W 1966 roku wykonano generalny remont kościoła. W czasie robót nabożeństwa były odprawiane w drewnianym kościółku. Odnowiony kościół konsekrowano 18 września 1966. Po dostosowaniu wnętrza do potrzeb nowej liturgii bp Herbert Bednorz konsekrował w 1973 roku nowy ołtarz, a w 1977 roku poświęcił nowe dzwony. W 1986 roku przystąpiono do budowy Domu Parafialnego. W 1994 roku w sąsiedztwie kościoła wybudowano „Dróżki” Matki Bożej Siedmiobolesnej. W jubileuszowym roku 90-lecia poświęcenia kościoła dokonano otwarcia Domu Parafialnego im. Ks. Teodora Christopha. Od 1992 roku parafia należy do diecezji gliwickiej.

Wystrój

Ołtarz główny murowany z kamienną mensą, jest uprzywilejowanym ołtarzem założonego w 1880 roku Bractwa Siedmiu Boleści Matki Bożej. Predella i trójdzielna drewniana szafa ołtarza zostały wyrzeźbione przez Paula Ondruscha. W centralnej części została przedstawiona scena Wniebowzięcia NMP z aniołami (polichromia Fritza Woltera). Płaskorzeźba jest zasłaniana przesuwnym barokowym obrazem Matki Bożej Bolesnej Łaskami Słynącej z wotami, przeniesionym z zabytkowego kościoła. Obraz został namalowany na desce i jest osłonięty kutą, srebrną koszulką. Prawdopodobnie pochodzi z 1700 roku. Przy płótnie znajdują się liczne wota, z których najstarsze pochodzą z lat 1734 i 1743 (część z nich została skradziona w 1994 roku). 18 września 1966 podczas uroczystości konsekracji kościoła w ołtarzu złożono relikwie świętych męczenników Wiktorii, Pauli i Faustuli.

Stacje Drogi Krzyżowej są dziełem P. Ondruscha. Polskie napisy zostały zamalowane w 1941 roku, a przywrócono je w 1947 roku.

Po wojnie Biuro Rewindykacji i Odszkodowań Wojennych RP czyniło starania o zwrot zabranych przez okupanta dzwonów i sprzętów kościelnych. Pomimo podania charakterystycznych cech nie udało się ich odnaleźć. W 1977 roku parafia zamówiła 3 nowe dzwony w firmie w Przemyślu. 18 października 1977 ich konsekracji dokonał bp Herbert Bednorz. Jeden ze starych dzwonów przekazano parafii w Pniowcu. W inwentarium z 1791 roku można znaleźć opisy 29 sztuk wot, zaś według zestawienia dokonanego w 1850 roku określono przybliżoną wagę wot srebrnych na ponad 42 łuty. Wiele z nich skradziono 5 lipca 1995.

W kościele znajdują się również: barokowa monstrancja z XVII wieku, kielichy - późnogotycki z początku XVI wieku, z lanym krucyfiksem na stopie, barokowy z 1679 roku będący darem hr. Henckel von Donnersmarcka, barokowy pacyfikał z 1684 roku jako dar sióstr urszulanek ze Świdnicy, dwanaście barokowych, cynowych lichtarzy z wieku XVIII/XIX wieku. Na stopie kielicha są wyryte monogramy Chrystusa i Maryi oraz herb Donnersmarcków i monogram L.F.G.H. wskazujący na fundatora - Leo Ferdynanda. W kościele znajdują się dwa drewniane, malowane i złocone pacyfikały wykonane w 1873 roku. W parafii przechowywany jest również zabytkowy dzwon z odlanym na płaszczu napisem Soli Deo gloria Anno 1694 , poniżej ECCE HOMO oraz wizerunkiem Chrystusa biczowanego przy słupie.

Gazetka parafialna

• Miasteczkowa Pani

Proboszczowie

• ks. Teodor Christoph (1871-1893)
• ks. Józef Czaja lokalista (1893-1902)
• ks. Benon Drzezga lokalista (1902-1914)
• ks. Maksymilian Sauer (1914-1923)
• ks. Paweł Doleżych (1923-1924)
• ks. Franciszek Wilhelm (1924-1945)
• ks. Ryszard Broda (1945-1946)
• ks. Władysław Branny (1947-1979)
• ks. Paweł Laby (1979-2002)
• ks. Grzegorz Dewor administrator (2002-2005)
• ks. Sławomir Madajewski administrator (2005), proboszcz (2005-2006)
• ks. Henryk Dyka (2006-2016)
• ks. Marcin Królik (2016-nadal)

Bibliografia

H. Jeziorski, Kościoły i parafie rzymskokatolickie na ziemi tarnogórskiej, Tarnowskie Góry 2006, s. 115–121; Tenże, Dekanat Żyliński. Diecezja Gliwicka, Bytom–Sucha Góra 1995, s. 11–15; A. Famuła, Dom Boży na wieki. Opisanie Miasteczkowej Świątyni w 100 rocznicę jej poświęcenia, Miasteczko Śląskie 2007; Chrześcijaństwo w Tarnowskich Górach. Wystawa w Roku Jubileuszowym. Muzeum w Tarnowskich Górach 2000, s. 21; [1] [13.11.2011]; www.kuria.gliwice.pl/kuria/?akcja=parafia&ID=151, [13.11.2011].