Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brzezinach Śląskich

Na terenie dzisiejszych Brzezin Śląskich 1 lipca 1882, dekretem władz pruskich utworzona została samodzielna gmina polityczna o nazwie „Birkenhain”, co tłumaczy się jako Brzezina. Nazwę Brzeziny Śląskie miejscowość otrzymała w 1922 roku po przyłączeniu Śląska do Polski. Pierwotnie katolicy z Brzezin uczęszczali do kościołów w Kamieniu, Dąbrówce Wielkiej i do kościoła mariackiego w Bytomiu. Jednak za matkę kościoła w Brzezinach uznaje się kościół w Kamieniu. W 1909 roku Brzeziny stały się filią tej parafii i od tego czasu starano się o utworzenie własnej, samodzielnej placówki. Powodem była rosnąca liczba ludności w miejscowości oraz znaczna odległość do kościoła w Kamieniu (ok. 4 km). Jednak ówczesny proboszcz tamtej parafii ks. Józef Kruppa nie sprzyjał temu planowi, ponieważ w 1899 roku w Kamieniu został wybudowany nowy, stosunkowo duży kościół oraz z jego parafii została w międzyczasie wydzielona parafia w Dąbrówce Wielkiej, gdzie wybudowano kościół w 1909 roku. Powstanie jeszcze jednego kościoła wiązało się z poważnymi kosztami. Budowa kościoła została więc tylko czasowo odroczona. Za namową mieszkańców i presją kurii wrocławskiej ks. Kruppa zgodził się jednak na rozpoczęcie budowy.

Budowa kościoła

Władze gminy na budowę kościoła podarowały grunt, jednak okazał się on nieodpowiedni z powodu zbyt płytkiej eksploatacji węgla prowadzonej przez kopalnię „Orzeł Biały”. Sprzedano tę ziemię i zakupiono parcelę, gdzie obecnie stoi kościół. Budowa rozpoczęła się w 1913 roku, architektem obrano Ludwika Schneidera z Reichenstein, zaś wykonanie powierzono Franciszkowi Neumanowi z Bytomia. W listopadzie 1915 roku budowla była wykonana w stanie surowym. Kościół nie posiada jednolitego stylu architektonicznego, przeważa styl mieszany, gotycko – romański. Kościół konsekrował 25 listopada 1915 biskup wrocławski Adolf Bertram, po czym ks. Józef Kruppa przekazał świątynię samodzielnemu duszpasterzowi ks. Sylwestrowi Baci. Z dniem 1 stycznia 1919 Brzeziny przestały być lokalią parafii Kamień i stały się samodzielną parafią.

W czasie konsekracji świątynia nie była jeszcze całkiem wyposażona, posiadała ambonę wspartą na piaskowej płaskorzeźbie, trzy dzwony, dużą monstrancję, wykutą w piaskowcu chrzcielnicę, którą wieńczy figura Jana Chrzciciela wykonana przez rzeźbiarza Bogusława Langmana, została ona ufundowana przez piekarza Nepomuka Zdebika. W 1917 roku ks. Bacia sprowadził główny ołtarz z drewna dębowego z figurą Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zawiera on płaskorzeźby przedstawiające ucztę w Emaus i błogosławieństwo Abrahama przez Melchizedeka. W 1918 roku zakupiono boczny ołtarz Najświętszej Maryi Panny, a rok później Św. Antoniego. Wszystkie ołtarze zostały wykonane przez rzeźbiarza Georga Schreidera z Ratyzbony w stylu renesansowo-barokowym. W 1920 roku został zakupiony w tym samym stylu Boży Grób w formie ołtarza, który niestety nie zachował się do dzisiaj. W 1923 roku ten sam artysta wykonał stacje Drogi Krzyżowej. W 1920 roku kościół został wzbogacony o organy, jest to instrument o 54 registrach, zostały zbudowane przez firmę „Berschdorf” w Nysie. Posiadają stylową oprawę wykonaną z drewna dębowego nawiązującą zdobieniami do ołtarzy. Najstarszym obrazem w kościele jest duże malowidło przedstawiające św. Barbarę. Obraz ten pochodzi z cechowni kopalni „Orzeł Biały” i prawdopodobnie powstał pod koniec XIX wieku. Kościół posiadał przed drugą wojną światową bogatą polichromię wykonaną przez Zenona Lemaszewskiego z Michałkowic, która po wojnie została zastąpiona inną, mniej bogatą. Po Soborze Watykańskim II usunięto z prezbiterium balaski i zdemontowano ambonę. W latach 80. ubiegłego wieku kościół przeszedł gruntowny remont wymuszony szkodami górniczymi. Kościół jest nadal narażony na szkody w wyniku rabunkowej eksploatacji złóż węgla kamiennego

Pierwszy krzyż w Brzezinach Śląskich został postawiony w 1882 roku na obecnym placu kościelnym. Był on wykonany z kamienia, to przy nim mieszkańcy zbierali się, aby wyjść na mszę św. do parafii w Kamieniu. W 1915 roku został on przeniesiony na parafialny cmentarz. Obecnie na terenie parafii znajdują się cztery przydrożne krzyże. Po wybudowaniu kościoła i jego podstawowym uposażeniu proboszcz ks. Jan Brandys w 1927 roku zakupił 4 dzwony, z których „Jan” był największym dzwonem w powiecie tarnogórskim, w ten sposób zastąpiono zespół dzwonów zabranych przez Niemców w 1917 roku. Natomiast ten zespół dzwonów został z rozkazu władz okupacyjnych skonfiskowany w 1942 roku.

22 lipca 1929 w Brzezinach Śląskich oddano do użytku Zakład Opieki Społecznej św. Antoniego, a 17 lutego 1930 zaczęły prowadzić go ss. jadwiżanki. W 1997 roku opiekę nad tym domem przejęło miasto Piekary Śląskie, został rozszerzony zakres udzielanej opieki.

22 lipca 1937 arcybiskup Stefan Adam Sapieha ofiarował parafii relikwie bł. Bronisławy. 1 listopada 1939 parafię objął ks. dr Herbert Bednorz – późniejszy biskup katowicki. Po zakończeniu drugiej wojny światowej na cmentarzu staraniem parafii powstał pomnik ofiar drugiej wojny światowej. Parafia obecnie liczy 4670 katolików.

Proboszczowie

• ks. Sylwester Bacia, kuratus (1915-1919), proboszcz (1919-1921)
• ks. Józef Grunt (1921-1923)
• ks. Jan Brandys administrator (1923-1924), proboszcz (1924-1933)
• ks. Paweł Brandys administrator excurrendo 1933
• ks. Stanisław Śmieja proboszcz (1933-1939)
• ks. Antoni Brzózka substytut 1939
• ks. Herbert Bednorz substytut (1939-1946)
• ks. Antoni Owczarek substytut (1946-1963), proboszcz (1963-1975)
• ks. Tadeusz Flak (1975-1994)
• ks. Tadeusz Fyrla administrator (1994-1996), proboszcz (1996-nadal)

Bibliografia

Archiwum Parafii w Brzezinach Śląskich, Statystyki parafii Brzeziny Śląskie 1929; 1989; 1990; 2005; Leon Malorny, Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa Brzezinach Śląskich w latach 1945–1980, Katowice 1983, pr. mgr; H. Bednorz, Na trzydziestolecie poświęcenia kościoła parafialnego w Brzezinach Śląskich, Brzeziny Śląskie 1945; Katalog Archidiecezji katowickiej 2005, część II: Dekanaty i parafie.