Parafia Ducha Świętego w Tychach: Różnice pomiędzy wersjami
(dr) |
(uzupełnienie) |
||
| (Nie pokazano 1 pośredniej wersji utworzonej przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[Grafika:Tychy-Ducha8.jpg|right|thumb]] | [[Grafika:Tychy-Ducha8.jpg|right|thumb]] | ||
[[Grafika:Tychy-Ducha9.jpg|right|thumb]] | [[Grafika:Tychy-Ducha9.jpg|right|thumb]] | ||
==Historia miasta== | ==Historia miasta== | ||
Tychy powstały na terenach Ziemi Pszczyńskiej, niedaleko szlaku handlowego, który łączył Oświęcim z Mikołowem. Pierwsza wzmianka o tym mieście pochodzi z 1467 roku z pszczyńskiego protokolarza radzieckiego. W XVII wieku Tychy były jedną z najbogatszych wsi na Ziemi Pszczyńskiej, dzięki budowie Browaru Książęcego, uprawie chmielu, jęczmienia i hodowli ryb. Do połowy XIX wieku miasto było własnością feudałów, którzy panowali w tzw. pszczyńskim państwie stanowym. Po 1922 roku, na mocy traktatu wersalskiego, Ziemia Pszczyńska wraz z Tychami wróciła do Polski. Wtedy Tychy nabrały cech osad miejskich. W czasie II wojny światowej miasto zostało włączone przez okupanta do tzw. Prowincji Górnośląskiej. Wyzwolenie nastąpiło 28 stycznia 1945. W 1933 roku tyska gmina uzyskała ustrój miejski i po czym nastąpiła budowa nowego miasta (tzw. plan Miastoprojekt Nowe Tychy) na podstawie planów Tadeusza Teodorowicza-Todorowskiego (osiedle „A”) oraz Kazimierza i Hanny Wejchertów (osiedla od „B” do „Z”). Projekt Wejchertów został zatwierdzony, ponieważ był najbardziej zbliżony do ideologii marksistowskiej. Rozbudowane miasto miało pełnić rolę miasta-sypialni dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. | Tychy powstały na terenach Ziemi Pszczyńskiej, niedaleko szlaku handlowego, który łączył Oświęcim z Mikołowem. Pierwsza wzmianka o tym mieście pochodzi z 1467 roku z pszczyńskiego protokolarza radzieckiego. W XVII wieku Tychy były jedną z najbogatszych wsi na Ziemi Pszczyńskiej, dzięki budowie Browaru Książęcego, uprawie chmielu, jęczmienia i hodowli ryb. Do połowy XIX wieku miasto było własnością feudałów, którzy panowali w tzw. pszczyńskim państwie stanowym. Po 1922 roku, na mocy traktatu wersalskiego, Ziemia Pszczyńska wraz z Tychami wróciła do Polski. Wtedy Tychy nabrały cech osad miejskich. W czasie II wojny światowej miasto zostało włączone przez okupanta do tzw. Prowincji Górnośląskiej. Wyzwolenie nastąpiło 28 stycznia 1945. W 1933 roku tyska gmina uzyskała ustrój miejski i po czym nastąpiła budowa nowego miasta (tzw. plan Miastoprojekt Nowe Tychy) na podstawie planów Tadeusza Teodorowicza-Todorowskiego (osiedle „A”) oraz Kazimierza i Hanny Wejchertów (osiedla od „B” do „Z”). Projekt Wejchertów został zatwierdzony, ponieważ był najbardziej zbliżony do ideologii marksistowskiej. Rozbudowane miasto miało pełnić rolę miasta-sypialni dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. | ||
==Historia parafii== | ==Historia parafii== | ||
Po strajkach w Radomiu, Ursusie i Płocku, katowicki sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, by uniknąć kolejnych niepokojów, wydał 26 lipca 1976 zezwolenie na budowę nowego kościoła. Pierwotnie kościół miał stanąć w centrum Tychów, jednak sytuacja polityczna kraju spowodowała przesunięcie planu budowy na obrzeże miasta. Pieczę nad budową nowego kościoła, [[Bednorz Herbert|bp Herbert Bednorz]] powierzył [[Resiak Franciszek|ks. Franciszkowi Resiakowi]], wówczas jeszcze proboszczowi [[Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Paprocanach|parafii w Tychach-Paprocanach]], który w tej kwestii miał już doświadczenie. | Po strajkach w Radomiu, Ursusie i Płocku, katowicki sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, by uniknąć kolejnych niepokojów, wydał 26 lipca 1976 zezwolenie na budowę nowego kościoła. Pierwotnie kościół miał stanąć w centrum Tychów, jednak sytuacja polityczna kraju spowodowała przesunięcie planu budowy na obrzeże miasta. Pieczę nad budową nowego kościoła, [[Bednorz Herbert|bp Herbert Bednorz]] powierzył [[Resiak Franciszek|ks. Franciszkowi Resiakowi]], wówczas jeszcze proboszczowi [[Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Paprocanach|parafii w Tychach-Paprocanach]], który w tej kwestii miał już doświadczenie. | ||
==Budowa kościoła== | ==Budowa kościoła== | ||
Zadania zaprojektowania kościoła podjął się nieodpłatnie [[Niemczyk Stanisław|Stanisław Niemczyk]] przy pomocy [[Manjura Jerzy|Jerzego Manjury]]. Z kolei instalacją elektryczną zajęła się Janina Osoba. Nowatorski projekt miał zarówno zwolenników jak i przeciwników. Początkowo [[Komisja Architektury i Sztuki Sakralnej w archidiecezji katowickiej|Komisja Sztuki Sakralnej]] odmówiła realizacji projektu, jednak po interwencji ks. Resiaka, biskup podpisał zgodę na budowę. | Zadania zaprojektowania kościoła podjął się nieodpłatnie [[Niemczyk Stanisław|Stanisław Niemczyk]] przy pomocy [[Manjura Jerzy|Jerzego Manjury]]. Z kolei instalacją elektryczną zajęła się Janina Osoba. Nowatorski projekt miał zarówno zwolenników jak i przeciwników. Początkowo [[Komisja Architektury i Sztuki Sakralnej w archidiecezji katowickiej|Komisja Sztuki Sakralnej]] odmówiła realizacji projektu, jednak po interwencji ks. Resiaka, biskup podpisał zgodę na budowę. | ||
| Linia 17: | Linia 14: | ||
Poświęcenie kamienia węgielnego odbyło się 25 lutego 1979. W 1980 roku wybudowano probostwo wraz z budynkiem administracyjnym. Sam kościół został poświęcony w stanie wojennym 11 września 1982. W niedługim czasie, w 1983 roku, w sąsiedztwie kościoła powstał Dom [[Elżbietanki|Sióstr Elżbietanek]] oraz dzwonnica. | Poświęcenie kamienia węgielnego odbyło się 25 lutego 1979. W 1980 roku wybudowano probostwo wraz z budynkiem administracyjnym. Sam kościół został poświęcony w stanie wojennym 11 września 1982. W niedługim czasie, w 1983 roku, w sąsiedztwie kościoła powstał Dom [[Elżbietanki|Sióstr Elżbietanek]] oraz dzwonnica. | ||
==Wystrój kościoła== | ==Wystrój kościoła== | ||
Do 1986 roku w kościele powstawała polichromia, której autorem był [[Nowosielski Jerzy|Jerzy Nowosielski]], prawosławny teolog i profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Sceny z polichromii przedstawiają Chrystusa w typie acheiropoietos, Michała Archanioła w typie Deesis z Matką Bożą i św. Janem Chrzcicielem. Główną postacią jest znajdująca się za ołtarzem Maryja w typie orantki. Jest to Maryja jako uosobienie Ducha Świętego, czyli łaski pełna. Po stronie południowej znajduje się scena Przemienienia Pańskiego, a po północnej scena Ukrzyżowania Chrystusa. Pomiędzy tymi malowidłami znajdują się liczne postaci proroków i świętych. Na stole ołtarzowym widnieje scena z cudownego rozmnożenia chleba i ryb. Tenże sam malarz jest również autorem krzyża ołtarzowego, który został sfinansowany z pieniędzy ofiarowanych proboszczowi Resiakowi przez rodzeństwo z okazji 25-lecia święceń kapłańskich. Krzyż wstawiono do kościoła w 1986 roku. | Do 1986 roku w kościele powstawała polichromia, której autorem był [[Nowosielski Jerzy|Jerzy Nowosielski]], prawosławny teolog i profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Sceny z polichromii przedstawiają Chrystusa w typie acheiropoietos, Michała Archanioła w typie Deesis z Matką Bożą i św. Janem Chrzcicielem. Główną postacią jest znajdująca się za ołtarzem Maryja w typie orantki. Jest to Maryja jako uosobienie Ducha Świętego, czyli łaski pełna. Po stronie południowej znajduje się scena Przemienienia Pańskiego, a po północnej scena Ukrzyżowania Chrystusa. Pomiędzy tymi malowidłami znajdują się liczne postaci proroków i świętych. Na stole ołtarzowym widnieje scena z cudownego rozmnożenia chleba i ryb. Tenże sam malarz jest również autorem krzyża ołtarzowego, który został sfinansowany z pieniędzy ofiarowanych proboszczowi Resiakowi przez rodzeństwo z okazji 25-lecia święceń kapłańskich. Krzyż wstawiono do kościoła w 1986 roku. | ||
==Duszpasterstwo== | ==Duszpasterstwo== | ||
Duszpasterstwo w parafii jest prowadzone od jesieni 1976 roku. Wtedy to odprawiano Msze św. na otwartej przestrzeni. Z kolei w 1978 roku rozpoczęto prowadzenie katechez. Obecnie przy parafii działa ruch [[Dzieci Maryi]], [[Domowy Kościół|Oaza rodzin]], [[Ruch Światło-Życie]] oraz [[Akcja Katolicka]], [[Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży]], [[Trzeci Zakon Franciszkański|Franciszkański Zakon Świeckich]], [[Żywy Różaniec|grupa różańcowa]] i grupa Charytatywna. | Duszpasterstwo w parafii jest prowadzone od jesieni 1976 roku. Wtedy to odprawiano Msze św. na otwartej przestrzeni. Z kolei w 1978 roku rozpoczęto prowadzenie katechez. Obecnie przy parafii działa ruch [[Dzieci Maryi]], [[Domowy Kościół|Oaza rodzin]], [[Ruch Światło-Życie]] oraz [[Akcja Katolicka]], [[Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży]], [[Trzeci Zakon Franciszkański|Franciszkański Zakon Świeckich]], [[Żywy Różaniec|grupa różańcowa]] i grupa Charytatywna. | ||
==Kapliczki== | ==Kapliczki== | ||
*[[Kapliczki i krzyże przydrożne w Tychach]] | *[[Kapliczki i krzyże przydrożne w Tychach]] | ||
==Wyróżnienia== | ==Wyróżnienia== | ||
Kościół pod wezwaniem Ducha Świętego otrzymał wyróżnienia: | Kościół pod wezwaniem Ducha Świętego otrzymał wyróżnienia: | ||
| Linia 32: | Linia 25: | ||
*w 1988 roku nagrodę im. bł. Brata Alberta dla Stanisława Niemczyka i ks. Franciszka Resiaka za „konsekwentną realizację projektu” | *w 1988 roku nagrodę im. bł. Brata Alberta dla Stanisława Niemczyka i ks. Franciszka Resiaka za „konsekwentną realizację projektu” | ||
*w 1988 roku nagrodę im. doc. Tadeusza Jodkiewicza - wyróżnienie Komisji [[Konferencja Episkopatu Polski|Episkopatu Polski]] do spraw Budownictwa Sakralnego | *w 1988 roku nagrodę im. doc. Tadeusza Jodkiewicza - wyróżnienie Komisji [[Konferencja Episkopatu Polski|Episkopatu Polski]] do spraw Budownictwa Sakralnego | ||
*w 2020 roku kościół pw. Ducha Świętego w Tychach został wpisany do rejestru zabytków woj. śląskiego jako jeden z najwybitniejszych budynków sakralnych w Polsce zrealizowanych po II wojnie światowej. Kościół został objęty ochroną wraz z dzwonnicą i otoczeniem. | |||
==Cmentarz== | ==Cmentarz== | ||
[[Cmentarz - parafia Ducha Świętego w Tychach]] | *[[Cmentarz - parafia Ducha Świętego w Tychach]] | ||
==Proboszczowie== | ==Proboszczowie== | ||
*[[Resiak Franciszek|ks. Franciszek Resiak]] (1980-2006) | *[[Resiak Franciszek|ks. Franciszek Resiak]] (1980-2006) | ||
| Linia 40: | Linia 33: | ||
*[[Mazur Dariusz|ks. Dariusz Mazur]] (2015-nadal) | *[[Mazur Dariusz|ks. Dariusz Mazur]] (2015-nadal) | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
Dekret erekcji Parafii Świętego Ducha w Tychach, WD 1980, nr 8, s. 181-182; M. Lipok–Bierwiaczonek, Tychy. Kapliczki i krzyże przydrożne, wyd. 2, Tychy 1999; A. Mroczek, Nowe kościoły w Polsce, Warszawa 1991; Tychy 1939-1993. Monografia miasta, red. Marek S. Szczepański, Tychy 1996; Sztuka w przestrzeni miasta. Artyści znani z tyskich kościołów, wystawa listopad 2006 – luty 2009; J. Dudała, Żyję, bo ciągle umieram, GN 2006, nr 26, s. 38; M. Rzepka, Najważniejsza jest praca u podstaw, GN 2004, nr 19, (dodatek katowicki), s. 8; D. Sulińska, Wysepka Ducha Świętego, GN 2002, nr 20, (dodatek katowicki), s. 24. | Dekret erekcji Parafii Świętego Ducha w Tychach, WD 1980, nr 8, s. 181-182; M. Lipok–Bierwiaczonek, Tychy. Kapliczki i krzyże przydrożne, wyd. 2, Tychy 1999; A. Mroczek, Nowe kościoły w Polsce, Warszawa 1991; Tychy 1939-1993. Monografia miasta, red. Marek S. Szczepański, Tychy 1996; Sztuka w przestrzeni miasta. Artyści znani z tyskich kościołów, wystawa listopad 2006 – luty 2009; J. Dudała, Żyję, bo ciągle umieram, GN 2006, nr 26, s. 38; M. Rzepka, Najważniejsza jest praca u podstaw, GN 2004, nr 19, (dodatek katowicki), s. 8; D. Sulińska, Wysepka Ducha Świętego, GN 2002, nr 20, (dodatek katowicki), s. 24; [https://katowice.gosc.pl/doc_pr/6137905.Tychy-Kosciol-Ducha-Swietego-wpisany-do-rejestru-zabytkow] (dostęp: 31.01.2020) | ||
{{Dekanaty}} | {{Dekanaty}} | ||
[[Kategoria:Parafie - T|Tychy]] | [[Kategoria:Parafie - T|Tychy]] | ||
[[Kategoria:Dekanat Tychy Nowe|Tychy]] | [[Kategoria:Dekanat Tychy Nowe|Tychy]] | ||
[[Kategoria:Tychy]] | [[Kategoria:Tychy]] | ||
Aktualna wersja na dzień 19:07, 31 sty 2020
Historia miasta
Tychy powstały na terenach Ziemi Pszczyńskiej, niedaleko szlaku handlowego, który łączył Oświęcim z Mikołowem. Pierwsza wzmianka o tym mieście pochodzi z 1467 roku z pszczyńskiego protokolarza radzieckiego. W XVII wieku Tychy były jedną z najbogatszych wsi na Ziemi Pszczyńskiej, dzięki budowie Browaru Książęcego, uprawie chmielu, jęczmienia i hodowli ryb. Do połowy XIX wieku miasto było własnością feudałów, którzy panowali w tzw. pszczyńskim państwie stanowym. Po 1922 roku, na mocy traktatu wersalskiego, Ziemia Pszczyńska wraz z Tychami wróciła do Polski. Wtedy Tychy nabrały cech osad miejskich. W czasie II wojny światowej miasto zostało włączone przez okupanta do tzw. Prowincji Górnośląskiej. Wyzwolenie nastąpiło 28 stycznia 1945. W 1933 roku tyska gmina uzyskała ustrój miejski i po czym nastąpiła budowa nowego miasta (tzw. plan Miastoprojekt Nowe Tychy) na podstawie planów Tadeusza Teodorowicza-Todorowskiego (osiedle „A”) oraz Kazimierza i Hanny Wejchertów (osiedla od „B” do „Z”). Projekt Wejchertów został zatwierdzony, ponieważ był najbardziej zbliżony do ideologii marksistowskiej. Rozbudowane miasto miało pełnić rolę miasta-sypialni dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
Historia parafii
Po strajkach w Radomiu, Ursusie i Płocku, katowicki sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, by uniknąć kolejnych niepokojów, wydał 26 lipca 1976 zezwolenie na budowę nowego kościoła. Pierwotnie kościół miał stanąć w centrum Tychów, jednak sytuacja polityczna kraju spowodowała przesunięcie planu budowy na obrzeże miasta. Pieczę nad budową nowego kościoła, bp Herbert Bednorz powierzył ks. Franciszkowi Resiakowi, wówczas jeszcze proboszczowi parafii w Tychach-Paprocanach, który w tej kwestii miał już doświadczenie.
Budowa kościoła
Zadania zaprojektowania kościoła podjął się nieodpłatnie Stanisław Niemczyk przy pomocy Jerzego Manjury. Z kolei instalacją elektryczną zajęła się Janina Osoba. Nowatorski projekt miał zarówno zwolenników jak i przeciwników. Początkowo Komisja Sztuki Sakralnej odmówiła realizacji projektu, jednak po interwencji ks. Resiaka, biskup podpisał zgodę na budowę.
Przygotowania do rozpoczęcia budowy trwały osiemnaście miesięcy, w czasie których władze ustawicznie utrudniały pracę nad realizacją projektu. Rozpoczęcie budowy nastąpiło 9 maja 1978. Podczas wznoszenia kościoła, na wniosek prezydenta miasta, doszło do przerwania budowy. Ze zdaniem prezydenta zgodził się Urząd do Spraw Wyznań w Katowicach pod pretekstem przekroczenia powierzchni budowy i nieprowadzenia na bieżąco dziennika budowy. Wyjaśnienie sprawy trwało kilka miesięcy, co miało spowodować opóźnienie w oddaniu budynku do kultu. Jednak proboszcz Resiak postanowił nie informować o fakcie wstrzymania budowy pracowników, co w konsekwencji zaowocowało wylaniem 7,5-metrowych fundamentów, tzw. łap pod konstrukcję dachową.
Powierzchnia działek, na których wznoszono czwarty tyski kościół miała łączną powierzchnię 0,7 ha, z czego pierwsza część została podarowana przez Franciszka i Teresę Kuściuczyków. Natomiast Ludwik i Elżbieta Jarzynowie zagwarantowali gotowość odstąpienia drugiej części parceli po odpłatnym przejęciu gruntu przez parafię paprocańską, która była inwestorem. Parafianie chętnie przyłączali się do wznoszenia nowego kościoła. Fundusze na budowę pochodziły z ofiar dekanatów bieruńskiego, pszczyńskiego, mikołowskiego i tyskiego oraz z osobistych środków biskupa Bednorza. Duży wkład finansowy miała parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Paprocanach.
Poświęcenie kamienia węgielnego odbyło się 25 lutego 1979. W 1980 roku wybudowano probostwo wraz z budynkiem administracyjnym. Sam kościół został poświęcony w stanie wojennym 11 września 1982. W niedługim czasie, w 1983 roku, w sąsiedztwie kościoła powstał Dom Sióstr Elżbietanek oraz dzwonnica.
Wystrój kościoła
Do 1986 roku w kościele powstawała polichromia, której autorem był Jerzy Nowosielski, prawosławny teolog i profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Sceny z polichromii przedstawiają Chrystusa w typie acheiropoietos, Michała Archanioła w typie Deesis z Matką Bożą i św. Janem Chrzcicielem. Główną postacią jest znajdująca się za ołtarzem Maryja w typie orantki. Jest to Maryja jako uosobienie Ducha Świętego, czyli łaski pełna. Po stronie południowej znajduje się scena Przemienienia Pańskiego, a po północnej scena Ukrzyżowania Chrystusa. Pomiędzy tymi malowidłami znajdują się liczne postaci proroków i świętych. Na stole ołtarzowym widnieje scena z cudownego rozmnożenia chleba i ryb. Tenże sam malarz jest również autorem krzyża ołtarzowego, który został sfinansowany z pieniędzy ofiarowanych proboszczowi Resiakowi przez rodzeństwo z okazji 25-lecia święceń kapłańskich. Krzyż wstawiono do kościoła w 1986 roku.
Duszpasterstwo
Duszpasterstwo w parafii jest prowadzone od jesieni 1976 roku. Wtedy to odprawiano Msze św. na otwartej przestrzeni. Z kolei w 1978 roku rozpoczęto prowadzenie katechez. Obecnie przy parafii działa ruch Dzieci Maryi, Oaza rodzin, Ruch Światło-Życie oraz Akcja Katolicka, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, Franciszkański Zakon Świeckich, grupa różańcowa i grupa Charytatywna.
Kapliczki
Wyróżnienia
Kościół pod wezwaniem Ducha Świętego otrzymał wyróżnienia:
- w 1983 roku nagrodę Stowarzyszenia Architektów Polskich za architekturę
- w 1988 roku nagrodę im. bł. Brata Alberta dla Stanisława Niemczyka i ks. Franciszka Resiaka za „konsekwentną realizację projektu”
- w 1988 roku nagrodę im. doc. Tadeusza Jodkiewicza - wyróżnienie Komisji Episkopatu Polski do spraw Budownictwa Sakralnego
- w 2020 roku kościół pw. Ducha Świętego w Tychach został wpisany do rejestru zabytków woj. śląskiego jako jeden z najwybitniejszych budynków sakralnych w Polsce zrealizowanych po II wojnie światowej. Kościół został objęty ochroną wraz z dzwonnicą i otoczeniem.
Cmentarz
Proboszczowie
- ks. Franciszek Resiak (1980-2006)
- ks. Michał Kostoń (2006-2015)
- ks. Dariusz Mazur (2015-nadal)
Bibliografia
Dekret erekcji Parafii Świętego Ducha w Tychach, WD 1980, nr 8, s. 181-182; M. Lipok–Bierwiaczonek, Tychy. Kapliczki i krzyże przydrożne, wyd. 2, Tychy 1999; A. Mroczek, Nowe kościoły w Polsce, Warszawa 1991; Tychy 1939-1993. Monografia miasta, red. Marek S. Szczepański, Tychy 1996; Sztuka w przestrzeni miasta. Artyści znani z tyskich kościołów, wystawa listopad 2006 – luty 2009; J. Dudała, Żyję, bo ciągle umieram, GN 2006, nr 26, s. 38; M. Rzepka, Najważniejsza jest praca u podstaw, GN 2004, nr 19, (dodatek katowicki), s. 8; D. Sulińska, Wysepka Ducha Świętego, GN 2002, nr 20, (dodatek katowicki), s. 24; [1] (dostęp: 31.01.2020)
| ||||||||||