Parafia św. Marcina Biskupa i Wyznawcy w Starych Tarnowicach

Stare Tarnowice pojawiają się w źródłach już w 1313 roku. Należały wówczas do parafii Repty. W 1415 roku erygowano Starych Tarnowicach parafię. Nowo powstała placówka posiadała już kościół pw. św. Marcina Biskupa i Wyznawcy wybudowany w 1410 roku. Zwyczajem wieków średnich parafia została uposażona w 2 łany pola oraz dziesięcinę snopową wydzielona z podzielonej placówki w Reptach. Oprócz Starych Tarnowic do parafii dołączono Rybną, Pniowiec, Opatowice, Sowice, Lasowice i Kuźnicę. Po reformacji nastąpiła rekatolicyzacja parafii (pierwsza połowa XVII wieku).

W 1857 roku do parafii należały obok Starych Tarnowic, Piaseczna, Rybna i Strzybnica. Schematyzmy międzywojenne wyróżniają następujące miejscowości: Czarna Huta, Lasowice, Opatowice i Sowice. W 1887 roku wydzielono ze Starych Tarnowic parafię w Rybnej (Strzybnica - nazwy tej zaczęto uzywać po II wojnie światowej). Przed utworzeniem dekanatu starotarnowickiego parafia należała do dekanatu Tarnowskie Góry. W 1985 roku z parafii wydzielono nową plaówkę Matki Bożej Piekarskiej – Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Opatowicach. Metryki chrztów prowadzone są od 1691 roku, zgonów od 1734 oraz ślubów od 1765 roku. Na terenie parafii znajduje się dom księży salezjanów.

Kościół i inne obiekty parafialne

Pierwszy, istniejący do dziś, kościół św. Marcina wybudowano w 1410 roku. Ta gotycka świątynia, jak wiele innych na Śląsku, w latach 1570-1608 została przejęta przez protestantów. Po oddaniu kościoła katolikom, po prawie stu latach w 1707 roku rozbudowano go, a w roku następnym konsekrowano.

Rosnąca liczba parafian oraz „wilgoć i chłód” (protokół wizytacyjny z 1859 roku) nakazywały kolejną rozbudowę starego kościoła bądź budowę nowego. Realizacji drugiej wersji podjął się ówczesny proboszcz ks. Ludwik Spohr. Po okresie rozmów 5 czerwca 1899 podjęto decyzję podpisując stosowne porozumienia miedzy proboszczem a hrabią Hencklem von Donnersmarckiem ze Świerklańca. Dnia 24 września 1899 położono kamień węgielny pod budowę nowego neogotyckiego kościoła według projektu Edwarda Schneidera z Gliwic. Przez uroczyste zainstalowanie krzyża na wieży 5 listopada 1901 oddano budynek w stanie surowym. W sierpniu następnego roku, przez Nowennę do Serca Pana Jezusa, parafia uroczyście dziękowała za zakończenie budowy nowego kościoła, który także jest pod wezwaniem św. Marcina. Rzut romański świątyni tworzą nawa gówna, dwie nawy boczne, transept, półokrągłe prezbiterium, wieża, wieżyczka schodowa, dwie prostokątne zakrystie o kruchty. Stojący do dzisiaj mur zbudowany z pozostałości materiałów budowlanych okala kościół wraz z jego placem. Wyposażenie kościoła zawiera w sobie wszelkie cechy eklektyzmu charakterystycznego w sztuce sakralnej przełomu XIX i XX wieku. Poświęcenie organów w nowym kościele nastąpiło 24 maja 1906. Dnia 13 kwietnia 1902 ks. Spohr poświecił trzy dzwony (Jezus, Maryja, Józef) Dwa z nich Jezus i Maryja zostały 26 lipca 1917 skonfiskowane na cele wojenne. W 1928 roku uzupełniono ten brak przez odlanie dzwonów Marcin i Stanisław. Ale w 1942 roku nastąpiła kolejna konfiskata, tym razem wszystkich trzech dzwonów parafialnych. Nowe trzy dzwony (Jezus, Maryja, Marcin) poświęcił 1 września 1957 dziekan Władysław Branny. Zarówno wymienione jak i starszy brązowy dzwonek, który ufundował ks. Antoni Burzyk pochodzący ze starego kościoła znajdują się w wieży dzwonowej. W 1911 roku dobudowano do naroża muru otaczającego kościół kapliczkę, zaś w 1931 roku, dzięki funduszom zebranym przez proboszcza ks. Konstantego Twórza, pokryto ją freskami, otoczono drzewami i kwiatami. Znajdująca się w niej figura modlącego się Pana Jezusa i Anioła podającego Mu kielich goryczy stworzyły z tego miejsca Ogrójec, często spotykane miejsce przy polskich parafiach. Do parafii należą dwa cmentarze.

Proboszczowie

• ks. Ludwik Spohr (1895 - 1919)
• ks. Augustyn Grochowina (1919 - 1924)
• ks. Konstanty Twórz (1924 - 1951)
• ks. Franciszek Adamczak (1951 - 1974)
• ks. Arkadiusz Kowalczyk (1974 - 1983)
• ks. Antoni Pohl (1983 - 1986)
• ks. Józef Jaksik (14 IX 1986-9 X 1986) administrator, (10 X 1986- 30 VII 1995) proboszcz
• ks. Krzysztof Żak (1995-nadal)

Bibliografia

Schematyzm Diecezji Śląskiej 1927, Katowice 1927, s. 93; F. Maroń, Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV w., ŚSHT 1969, t. 2, s. 162; www.tarnowskiegory.one.pl; www.kuria.gliwice.pl.