Parafia św. Józefa Robotnika w Rybniku

Pierwsze próby osiedlenia franciszkanów w Rybniku podjęto w XIX wieku. Stało się to za sprawą ks. Edwarda Bolika, który wykupił teren w okolicach parafii Matki Bożej Bolesnej. Rozpoczęto nawet przygotowania do budowy nowego kościoła, jednak sprzeciw władz kościelnych i państwowych; jak i późniejsza śmierć ks. Bolika przekreśliły powyższe plany. Zakładając klasztor w Rybniku w 1921 roku, myślano także o otwarciu juwenatu. Stwierdzono, że właśnie klasztor w Rybniku jest odpowiednim miejscem do otwarcia takiej działalności ze względu na otoczenie i mieszkańców. Aby zrealizować te plany wysłano do Rybnika dwóch ojców - Wilhelma Rogosza i Augustyna Gabora. Mieli oni zająć się znalezieniem stosownego miejsca dla przyszłego kolegium. Jak się później okazało, nie było to łatwym zadaniem. Chciano kupić budynek byłego sierocińca od gminy żydowskiej, który byłby odpowiedni dla przyszłego klasztoru i juwenatu. Okazało się to jednak niemożliwe. Inne propozycje również nie spełniały określonych wymagań. W końcu zdecydowano się na zakup posiadłości Huberta Uherka. Do podpisania umowy między Hubertem Uherkiem, a ojcem Augustynem Gaborem doszło 21 listopada 1921. Za nowo nabyte grunta franciszkanie zapłacili 300 tys. marek. Zakupiona ziemia znajdowała się na terenie rybnickiej dzielnicy Smolna.

21 grudnia 1921 odbył się w Nysie Kongres Definitorium Prowincji św. Jadwigi, na którym podjęto uchwałę o erygowaniu w Rybniku nowego klasztoru i umieszczeniu w nim juwenatu. Sposób w jaki osiedlili się franciszkanie w Rybniku wykraczał poza przyjętą dotychczas tradycję powoływania do życia nowych domów zakonnych. Do tej pory odzyskiwano klasztor wcześniej należący do franciszkanów albo fundator konwentu wychodził z konkretną propozycją. Bywało też i tak, że do osiedlenia franciszkanów w danej diecezji zachęcał miejscowy biskup. Tutaj natomiast - placówka w Rybniku - inicjatywa założenia klasztoru wyszła ze strony Prowincji św. Jadwigi.

Klasztor

20 listopada 1921 przybyli do Rybnika o. Kolumban Sobota i brat Egbert Procek. Ostateczne przejęcie posiadłości, którą nabyli zainteresowani franciszkanie nastąpiło 5 marca 1922. Natychmiastowo przystąpiono do generalnego remontu pomieszczeń i ich adaptacji na potrzeby wspólnoty zakonnej. Zorganizowano także kaplicę. Jej patronem został św. Bonawentura. Na początku w nowo powstałym klasztorze zamieszkali ojcowie Kolumban Sobota (przełożony)i Alban Sobota oraz brat Egbert Procek.

Nowo przybyli zakonnicy mieli w planach budowę klasztoru, ponieważ dotychczasowe pomieszczenie nie spełniało wymagań stawianym przed juwenatem. Nie zachęcała do tego jednak sytuacja ekonomiczna i polityczna w utworzonym województwie. Nawet samo osiedlenie się franciszkanów w Rybniku nie budziło wielkiego entuzjazmu wśród tutejszej ludności polsko-niemieckiej, która widziała wśród zakonników przeciwników narodowości polskiej. Nawet duchowieństwo diecezjalne nie było zbyt przychylne franciszkanom. Jednak mimo wielu trudności zdecydowano się na podjęcie działań zmierzających do budowy klasztoru. I tak w 1924 roku przystąpiono do adaptacji stodoły na kościół. 9 grudnia 1926 na posiedzeniu definitorium podjęto ostateczną decyzję o postawieniu klasztoru. Gmach powstał w szybkim czasie, toteż zakonnicy mogli wprowadzić się do nowego obiektu już 25 lipca 1928 roku. Koszt wybudowania klasztoru wyniósł 300 tys. złotych.

Kościół

Przed zbudowaniem nowego kościoła, na mocy zezwolenia z kurii wrocławskiej, stworzono na potrzeby lokalnej ludności oratorium modlitewne, które zostało poświęcone 5 marca 1922. We wrześniu 1923 roku o. Wilhelm Rogosz zwrócił się do Urzędu Miejskiego Policji o zgodę na przebudowę oratorium na kościół. Uzyskano pozwolenie i przystąpiono do przebudowy. Rozbudowaną kaplicę poświęcił ojciec Kolumban Sobota. Ciągle jednak myślano o wybudowaniu całkiem nowego, dużego kościoła. Po licznych trudnościach 8 stycznia 1937 uzyskano zgodę na postawienie obiektu. Ojciec Kolumban Sobota podpisał umowę z architektem Henrykiem Gambcem i już 1 czerwca 1937 rozpoczęły się prace budowlane. Zakończono je w ciągu 6 miesięcy. 19 grudnia 1937 prowincjał Michał Porada, w obecności burmistrza Władysława Webera oraz i rzeszy wiernych, dokonał poświęcenia kościoła. Jeśli chodzi o stary kościół, to nie został zburzony, lecz służył jako dom parafialny. Całościowe wydatki związane z najnowszą inwestycją zamknęły się w kwocie 312.300 zł. Klasztor nie był zbyt zamożny, stąd wyposażenie świątyni w niezbędne paramenty było możliwe jedynie dzięki hojnym ofiarom. W 1941 roku ponowiono prośbę o utworzenie parafii. Poprzednie wnioski były negatywnie rozpatrywane przez kurię katowicką. Tym razem jednak biskupstwo pozytywnie rozpatrzyło prośbę. Po podpisaniu porozumienia pomiędzy miejscowym proboszczem ks. Franciszkiem Klimzą a o. gwardianem Rafałem Bekierszem 12 września 1941 powstała kuracja mieszcząca się w granicach od ul. Nacyńskiej od strony Niedobczyc i Chwałowic oraz od ul. Hallera do ul. Raciborskiej numery nieparzyste. 16 grudnia 1941 włączono także dzielnicę Maroko. Pierwszym proboszczem został o. Rafał Bekiersz.

Wystrój

Główny ołtarz został wykonany z marmuru karraryjskiego. Na ścianie prezbiterium został powieszony duży dębowy krzyż, a tuż przy jego bokach zostały ustawione figury Matki Bożej i św. Jana. Nowe ławki wykonał stolarz Józef Ptaszyński z Rybnika. Wstawiono też nowy konfesjonał, który został wykonany przez miejscowego rzeźbiarza Andrzeja Jędrzejczyka. Pomieszczania ogrzewano za pomocą gorącego powietrza, co w tym czasie było jeszcze ewenementem. Jeśli chodzi o okna w kościele, to umieszczono w nich dwa duże witraże przedstawiające postać św. Józefa i św. Anny, oraz św. Paschalisa i bł. Jana Dunsa Szkota. Pierwszymi fundatorami witraży byli Józef Gomola i Maria Wieczorek z Rybnika. Mniejsze witraże ufundował klasztor. Na samym końcu zostały zamontowane trzy dzwony. Poświęcił je 13 listopada 1938 prowincjał ojciec Antoni Galikowski. Rok później świątynia wzbogaciła się o nowy ołtarz, ozdobiony grupą rzeźb przedstawiających śmierć św. Józefa w asyście Maryi i Jezusa. W latach okupacji kościół wzbogacił się o figurę Matki Bożej, organy firmy Riedel oraz ołtarze św. Antoniego i św. Franciszka. W 1953 roku otrzymał ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa i figury św. Paschalisa oraz Marii Małgorzaty Alacoque. Wszystkie te figury wykonał stolarz z Zamysłowa, niejaki Józef Masorz.

Krzyże i kapliczki

• Krzyże i kapliczki

Proboszczowie

• o. Rafał Bekiersz OFM kuratus (1941-1945)
• o. Łukasz Grzywocz OFM (1945-1950)
• o. Marek Pielok OFM administrator (1950-1968)
• o. Kasjan Pudliszewski OFM (1968-1974)
• o. Marek Pielok OFM (1974-1981)
• o. Rufin Juraszek OFM (1981-1989)
• o. Stanisław Grześkowiak OFM (1989-1995)
• o. Konstanty Marian Saternus OFM (1995-1997)
• o. Terencjan Wawrzonkowski OFM (1997-2012)
• o. Feliks Rachwalik OFM (2012-nadal)

Bibliografia

Kronika klasztorna OO Franciszkanów w Rybniku t. 1-2 Kronika parafialna; L. Musiolik, Nasza mała ojczyzna. Kronika gminy Smolna od 1907 r. dzielnicy Rybnika, Rybnik 1995; "Katolik”, 1921 nr 152; A. L. Kostorz, Ojcowie Franciszkanie w Rybniku w latach 1921-1962, pr. mgr pod kierownictwem o. dra Alojzego Pańczaka; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 258.