Pielgrzymki Górnoślązaków do Ziemi Świętej

Jednym z istotnych elementów życia religijnego na Górnym Śląsku był ruch pielgrzymkowy, w wymiarze grupowym i indywidualnym. Organizatorami pielgrzymek byli świeccy – "śpiewacy". Spotykamy opisy różnych pielgrzymek – podróży: Górnoślązacy podróżowali w głąb Polski (J. Lompa, Karol Miarka, ks. Konstanty Damrot), do krajów Wschodu (ks. Aulich, ks. Marcinek, ks. Przywara, Józef Gallus, Goj), na Zachód Europy i do Ameryki (ks. Stabik, Hytrek, Walczuch, Wycisk, bracia Sikorowie, ks. Stateczny). Opisy tych podróży zrodziły się "z ducha wędrowania w licznej wspólnocie pielgrzymkowej". Problematyką pielgrzymkową interesowało się wielu autorów na Górnym Śląsku.

Pielgrzymowanie do Ziemi Świętej ułatwiło powstanie na początku XIX wieku linii morskiej należącej do Rosyjskiego Towarzystwa Żeglugowego. Stanowiła ona z czasem podstawowy szlak wiodący w kierunku Ziemi Świętej. Najczęściej praktykowaną była jednak trasa pociągiem do Triestu, a stamtąd trwający siedem dni rejs statkiem do Ziemi Świętej, do portu w Jaffie. Przykładem może być zorganizowana grupa, która w 1902 roku wyruszyła w składzie: Klemens Kołodziej, Ludwik Kudera i Józef Goj z Mysłowic, Antoni Gawenda z Piekar, Leopold Ostenda z Zabrza, Augustyn Twardy z Darkowic (pow. raciborski) i Maria Kotyrba z Rybnika. Pielgrzymi wyruszyli z Pszowa, następnie pociągiem do Wodzisławia, potem Triest i statkiem do Ziemi Świętej.

Dzięki współpracy z osiadłymi w Ziemi Świętej franciszkanami pielgrzymowanie było dużo łatwiejsze. Pielgrzymki do Ziemi Świętej zaczęły przeżywać swój rozkwit, gdy franciszkanie podjęli się wyremontowania oraz wybudowania kilku nowych obiektów służących pielgrzymom. Najczęściej zwiedzanymi miejscami były: góra Karmel, grota Wcielenia, Kana Galilejska, kościół Grobu Świętego i Kalwaria.

Przed rozpoczęciem pielgrzymki trzeba było uzyskać wystawione przez miejscowego proboszcza odpowiednie świadectwo w języku łacińskim. Istotnym dokumentem był także paszport podpisany przez posła tureckiego lub konsula w Trieście, bez którego pielgrzym nie mógłby przekroczyć granicy państwa. W torbie podróżnej należało posiadać: książkę o Wschodzie i Ziemi Świętej, Nowy Testament, notatnik, przyrządy do pisania, lornetkę, płaszcz przeciwdeszczowy, ciemne okulary, butelkę na wino i kubek skórzany, proszek przeciw owadom, igłę, nici, ciepłe ubranie i pieniądze. Duchowieństwo wyrażało troskę, aby wyjeżdżający pielgrzymi nie mieli problemów zdrowotnych i znali języki obce, najlepiej język włoski lub francuski.

Bibliografia

Opis pielgrzymki do Ziemi Świętej i Rzymu. Opisał jeden z uczestników tejże pielgrzymki, Niemieckie Piekary 1903; ks. Feliks Gondek, Wspomnienia z pielgrzymki do Ziemi Świętej w roku 1859 odbytej, Kraków 1871; Polska Pielgrzymka do Ziemi Świętej ... pod protektoratem J. E. Ks. Biskupa Stanisława Adamskiego, [Panewniki 1934]; Jerzy Myszor, Pielgrzymki śląskie do Ziemi Świętej w latach 1840-1914. Studia i materiały, Katowice 2017.