Rygielski Stanisław

Rygielski Stanisław OSB (1886-1941), imię zakonne Kazimierz, działacz plebiscytowy

Urodził się 23 grudnia 1886 w Kornatowie w pow. chełmińskim na Pomorzu. Podczas nauki w gimnazjum w Chełmnie w latach 1898–1902 jego bratu, kuzynom oraz innym kolegom wytoczono proces za uczestnictwo w tajnych kursach historii i literatury polskiej. W tej sytuacji poradzono mu aby poszukał innej szkoły dla dalszego kontynuowania nauki. Ostatecznie zdał maturę 28 lipca 1906 w gimnazjum humanistycznym ojców benedyktynów - oliwetanów w Tanzenbergu w Karyntii. Wstąpił do zakonu benedyktynów przyjmując imię zakonne Kazimierz i jednocześnie studiował teologię w Kolegium św. Benedykta oraz w Collegium Angelicum w Rzymie. Święcenia kapłańskie przyjął 3 lipca 1910. Czteroletni okres do wybuchu I wojny światowej spędził w duszpasterstwie, a po otrzymaniu obywatelstwa cesarstwa austriackiego został katechetą w Abacji. Zdążył jeszcze uzyskać tytuł doktora na Angelicum na podstawie dysertacji De peccato originaliet Immaculata Conceptione BWV.

Od momentu wybuchu I wojny światowej na kilka lat związał się mocno z duszpasterstwem wojskowym. Do 1915 roku był kapelanem szpitalnym w Wiedniu, by zostać w końcu proboszczem dywizji lwowskiej na froncie wschodnim. Po przegranej wojnie i rozpadzie cesarstwa austriackiego pracował w kancelarii biskupa polowego w Wiedniu (do marca 1919 roku). Po odrodzeniu Polski przeszedł do polskiej armii, gdzie pracował jako kapelan szpitala garnizonowego w Przemyślu, a następnie w Poznaniu. W grudniu 1920 roku oddelegowano go na Górny Śląsk, gdzie wziął udział w przygotowaniach do plebiscytu. Był kierownikiem propagandy plebiscytowej w powiecie gliwickim. W czasie III powstania śląskiego był kapelanem wojsk powstańczych Grupy „Południe” obejmującej swym zasięgiem powiaty pszczyński, rybnicki i raciborski (od 25 maja - 5 lipca 1921).

Po powstaniu przebywał w stronach rodzinnych, a po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski i utworzenia Administratury Apostolskiej w Katowicach powrócił, by już na stałe związać się ze szkolnictwem. W latach 1922-1924 pracował w mikołowskim miejskim progimnazjum, gdzie uczył początkowo przedmiotów świeckich, a od 6 listopada 1923 nauczał religii. Kolejnym etapem była praca w Państwowym Gimnazjum w Rybniku w latach 1924-1925. Od 1926 roku ks. Rygielski zamieszkał w Chorzowie (wówczas jeszcze Królewska Huta). Z pewnością do 1934 roku przebywał jako „inny ksiądz” w parafii św. Józefa, następnie ok. 1926-1937 przy parafii św. Franciszka w Klimzowcu i wreszcie w parafii św. Barbary, gdzie proboszczem był ks. Jan Brandys.

W latach 1926-1935 był katechetą w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Odrowążów w Chorzowie. Nauczał religii także w chorzowskich szkołach dokształcających: Miejski Instytut Kształcenia Zawodowego (1933–1934) oraz Szkoła Przysposobienia Kupieckiego (1929-1939). Przed wybuchem II wojny światowej zamieszkał w Zakładzie św. Jadwigi w Chorzowie gdzie pełnił obowiązki kapelana szpitalnego. W czasie funkcjonowania Administratury Apostolskiej oraz w pierwszych latach diecezji katowickiej odnotowywany był w dokumentach urzędowych jako kapłan innej diecezji. Chciał jednak uregulować swój status prawny jako duchownego i dlatego zabiegał o sekularyzację. Uzyskał ją 27 sierpnia 1930, a następnie został inkardynowany do diecezji katowickiej z dniem 25 lutego 1931.

Po wybuchu II wojny światowej został usunięty ze szkoły, a 30 kwietnia 1940 aresztowany. 5 maja 1940 został wywieziony do obozu w Dachau, a 26 czerwca t.r. do Mauthausen-Gusen. Tam też zginął 10 marca 1941.

Bibliografia

L. Smołka, Rygielski Stanisław Kazimierz (hasło), [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. J. Pater, Katowice 1996, s. 358-359.