Rostek Józef

Rostek Józef (1859-1929), lekarz, redaktor „Nowin Raciborskich”

Urodził się 12 listopada 1859 w Wojnowicach k. Raciborza. Był synem rolnika Floriana i Franciszki z d. Wyszkoń. Początkową edukację podjął w miejscowej szkole ludowej, a w 1870 roku przeniósł się do niemieckiej szkoły elementarnej w Raciborzu. Uczynił to nawet mimo braku znajomości języka niemieckiego. W tym czasie kształtowała się świadomość narodowa Rostka. Wówczas zetknął się on z polskimi książkami. Początkowo bowiem uważał się on za Niemca. Jednakże po lekturze prac Józefa Chociszewskiego poczuł się on Polakiem.

Po ukończeniu nauki w gimnazjum Rostek podjął studia medyczne na Uniwersytecie we Wrocławiu. Na Uniwersytecie w Lipsku w 1885 roku uzyskał stopień doktora na podstawie pracy zatytułowanej Zur Frage der Empyemoperation. W czasie studiów należał do Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego. Jednocześnie został założycielem Towarzystwa Górnośląskiego, którego celem była nauka języka polskiego, historii i literatury polskiej. Należał także do Towarzystwa Medycznego Akademików Polaków. Był pierwszym górnoślązakiem, który w czasie studiów korzystał ze stypendium Towarzystwa Pomocy Naukowej im. Karola Marcinkowskiego. Oprócz tego wspierał go materialnie i duchowo dr Franciszek Chłapowski.

Po ukończonych studiach medycznych Rostek osiadł w Raciborzu, gdzie podjął pracę jako lekarz ogólny i położnik. Jednocześnie podejmował praktyki lekarskie w Królewskiej Hucie, Krakowie oraz Dreźnie. Uczestniczył także w kursach dokształcających we Wrocławiu i Kolonii. Wkrótce też Rostek stał się popularny jako działacz polityczny, ponieważ w swoim mieszkaniu organizował narady, zebrania. Dzięki temu miejsce to stało się ważnym ośrodkiem życia polskiego. W 1886 roku Rostek założył polską księgarnię i bibliotekę na przedmieściu Stara Wieś w Raciborzu, którą prowadził jego brat Ignacy. Oprócz tego w Raciborzu założył pismo „Nowiny Raciborskie”, które po raz pierwszy ukazało się w 1889 roku. Rostek wspierał pismo materialnie. Pismo o charakterze narodowym było opozycją wobec partii Centrum, która była kojarzona wówczas z niemieckością. Księgarnię oraz pismo Rostek prowadził do 1891 roku, kiedy to sprzedał je Janowi Karolowi Maćkowskiemu.

Dzięki swojej działalności Rostek cieszył się zaufaniem w Raciborzu i w 1893 roku został wybrany przewodniczącym Komitetu Polskiego w tym mieście. Mimo swojego radykalnego stanowiska jako narodowiec Rostek nawiązał współpracę z Adamem Napieralskim, a w 1903 roku kandydował do parlamentu Rzeszy (Reichstagu), jednakże nie uzyskał mandatu. Mimo tego Rostek kontynuował swoją działalność narodową nawiązując współpracę z Wojciechem Korfantym. Dzięki temu Rostek jest wymieniany wśród współzałożycieli pisma „Gazeta Ludowa”, które ukazywało się w Katowicach od 1911 roku. Na jej łamach (oraz „Nowin Raciborskich”, „Górnoślązaka”, „Nowej Reformy” wydawanej w Krakowie) Rostek publikował swoje teksty, odezwy oraz listy. Wiele z nich zamieścił anonimowo. Oprócz tego Rostek w Raciborzu współzałożył Bank Ludowy, współpracował z zarządem spółki budowlanej „Strzecha” mającej na celu wybudowanie Domu Polskiego w Raciborzu. Był także wśród założycieli i pierwszym przewodniczącym Towarzystwa Lekarzy Polskich utworzonego w 1908 roku. Rostek zaangażował się także w działalność wśród młodzieży, dla której w 1891 roku współzałożył Towarzystwo Pomocy Naukowej dla Polsko-Katolickiej młodzieży. Oprócz tego opiekował się gimnazjalnym kółkiem Towarzystwa im. Tomasza Zana. Jego nazwisko znalazło się na liście osób szczególnie niebezpiecznych politycznie z zaleceniem aresztowania w czasie strajków lub wojny. Dlatego też w obawie przed aresztowaniem w maju 1914 roku Rostek przeniósł się do Wrocławia. Następnie w 1917 roku zamieszkał w Strzelnie, gdzie został dyrektorem miejscowego szpitala.

Po zakończeniu działań wojennych Rostek przebywał w Warszawie, gdzie pełnił obowiązki referenta do spraw położniczych i higieny szkolnej. Należał także do zarządu Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny oraz Komitetu Zjednoczenia Górnego Śląska z Rzeczypospolitą Polską w Warszawie. W tym czasie wygłaszał odczyt zatytułowany „O politycznym odrodzeniu Śląska”, który ukazywał się parokrotnie w broszurze „Warszawa-Śląskowi”. Od listopada 1920 roku Józef Rostek organizował także polską służbę zdrowia na Górnym Śląsku jako kierownik Wydziału Zdrowia Publicznego w Polskim Komitecie Plebiscytowym w Bytomiu. Rostek zaangażował się w trzecie powstanie śląskie, podczas którego był komendantem szpitali wojskowych w Dąbrówce Małej i Świerklańcu.

Po zakończeniu powstań śląskich Rostek należał do Komitetu przyjęcia Wojska Polskiego na Górnym Śląsku. Pracował on także w Komisji nad wytyczeniem granicy między Polską i Czechosłowacją oraz między Polską i Niemcami. Był także członkiem Kuratorium Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku oraz Śląskiego Związku Akademickiego w Katowicach. Oprócz tego wygłaszał referaty na tematy związane z problematyką zdrowotną. Swoją działalność Józef Rostek prowadził do śmierci, która nastąpiła 28 marca 1929. Jest pochowany na cmentarzu w Katowicach przy ul. Francuskiej. Jego imię nosi plac w Katowicach oraz szpitale w Raciborzu i Chorzowie.

Biliografia

E. Szramek, Dr med. Józef Rostek, Katowice 1930; K. Brożek, Rostek Józef, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 32, s. 154-156; tenże, Rostek Józef, w: Słownik powstań śląskich, t. 2, II powstanie śląskie, sierpień 1920, red. M. Fic, R. Kaczmarek, Katowice 2020, s. 422-426; tenże, Józef Rostek (1859-1929), Katowice 1983; J. Glensk, Czarna księga prasy śląskiej, t. 1. Górny Śląsk, Opole 2006, s. 101-131; Tobie Polsko. Szkice biograficzne działaczy ruchu niepodległościowego na Górnym Śląsku, red. W. Lesiuk, W. Zieliński, Opole 1981, s. 427-431.