Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
(dr) |
||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Tarnogórscy katolicy od początków istnienia miasta należeli do parafii św. Marcina w Starych Tarnowicach. W utworzeniu własnej wspólnoty ubiegli ich protestanci, którzy wspierani przez Jerzego Brandenburskiego w 1528 roku wybudowali tutaj swój zbór, będący pierwszym kościołem ewangelickim na Górnym Śląsku. | [[Plik:TG PP11.jpg|thumb|right]] | ||
[[Plik:TG PP033.jpg|thumb|right]] | |||
Tarnogórscy katolicy od początków istnienia miasta należeli do [[Parafia św. Marcina Biskupa i Wyznawcy w Starych Tarnowicach|parafii św. Marcina w Starych Tarnowicach]]. W utworzeniu własnej wspólnoty ubiegli ich protestanci, którzy wspierani przez Jerzego Brandenburskiego w 1528 roku wybudowali tutaj swój zbór, będący pierwszym kościołem ewangelickim na Górnym Śląsku. | |||
== Kościół i jego wyposażenie == | == Kościół i jego wyposażenie == | ||
W 1531 roku zniesiono drewniany kościółek | W 1531 roku zniesiono drewniany kościółek, ale niektórzy twierdzą, że zniszczył go pożar i wybudowano nowy, murowany. Ten kościół początkowo nie posiadał ani wieży ani [[prezbiterium]]. Te człony dobudowano w latach 1560-1563. Wieża stoi do dziś. Za datę powstania parafii św. Apostołów Piotra i Pawła uważa się dzień 1 lutego 1630. Parafia na początku swego istnienia należała do dekanatu bytomskiego wchodzącego w skład diecezji krakowskiej. 16 lipca 1821 weszła z całym dekanatem bytomskim w obręb [[Diecezja wrocławska|diecezji wrocławskiej]]. Z dniem 25 marca 1992 parafie ziemi tarnogórskiej weszły w skład nowo utworzonej [[Diecezja Gliwicka|diecezji gliwickiej]]. | ||
Najstarsza parafia tarnogórska od swego powstania w 1630 roku posiadała dwa kościoły: parafialny | Najstarsza parafia tarnogórska od swego powstania w 1630 roku posiadała dwa kościoły: parafialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła oraz [[Parafia św. Anny w Tarnowskich Górach|św. Anny]]. Oba zostały wybudowane przez tarnogórskich ewangelików, a później przeszły na własność katolików. Uroczysta konsekracja kościoła parafialnego nastąpiła 4 maja 1670. Konsekratorem był sufragan krakowski [[Oborski Mikołaj|bp Mikołaj Oborski]], który w ołtarzu głównym umieścił także relikwie świętych Juliana i Maurycego. | ||
Wizytator w roku 1791 określił stan parafii jako dobry. Przy kościele | Wizytator w roku 1791 określił stan [[Parafia|parafii]] jako dobry. Przy kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła powstawały też w XIX stuleciu różne bractwa i stowarzyszenia religijne, stając się jednymi z bardziej znaczących elementów duszpasterstwa. Takich bractw i stowarzyszeń było ponad dwadzieścia. W latach 1848–1851 kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła został gruntowanie przebudowany przez proboszcza [[Schneiderski Antoni|ks. Antoniego Schneiderskiego]]. | ||
Obrazy znajdujące się w kościele: Pokłon Trzech Króli (1731) nieznanego artysty, Przekazanie kluczy św. Piotrowi (1841) Friedricha Bouterwecka (z ołtarza głównego), | Obrazy znajdujące się w kościele: '' Pokłon Trzech Króli '' (1731) nieznanego artysty, '' Przekazanie kluczy św. Piotrowi '' (1841) Friedricha Bouterwecka (z ołtarza głównego), '' Święta Barbara'' - Johannesa Bochenka (z późnobarokowego ołtarza w kaplicy św. Barbary) i obrazy Juliana Wałdowskiego (''Ukrzyżowanie '' oraz ''Matka Boska z Dzieciątkiem '' z dawnych ołtarzy bocznych). Z wyposażenia kościoła najcenniejszymi są: ambona, obecnie rozcięta na stół ołtarzowy oraz podstawę i baldachim dla figur świętych Piotra i Pawła z dawnego ołtarza głównego, barokowo – klasycystyczna chrzcielnica oraz 42-głosowe organy z 1927 roku. W kościele znajduje się neogotycka monstrancja wieżyczkowa, dużych rozmiarów, bogato zdobiona z figurkami świętych. We wnętrzu zabytkami są późnorenesansowe płyty nagrobne Ulricha Pogrela i Magdaleny Janiczkówny (najstarsza inskrypcja nagrobna w języku polskim) oraz trzy epitafia późniejsze. | ||
*patrz: [[Bractwo św. Barbary w Tarnowskich Górach|Bractwo św. Barbary]] | *patrz: [[Bractwo św. Barbary w Tarnowskich Górach|Bractwo św. Barbary]] | ||
== Proboszczowie == | == Proboszczowie == | ||
*[[Męczkowski Franciszek| | *[[Męczkowski Franciszek|ks. Franciszek Męczkowski]] (1630) | ||
*[[Skarczyński Andrzej| | *[[Skarczyński Andrzej|ks. Andrzej Skarczyński]] (1630-1636) | ||
*[[Iwanowski Walenty| | *[[Iwanowski Walenty|ks. Walenty Iwanowski]] (1636-1640) | ||
*[[Wanacki Jan| | *[[Wanacki Jan|ks. Jan Wanacki]] (1640-1651) | ||
*[[Maciejczyk Jan| | *[[Maciejczyk Jan|ks. Jan Maciejczyk]] (1651-1661) | ||
*[[Kleybor Jan Ignacy| | *[[Kleybor Jan Ignacy|ks. Jan Ignacy Kleybor]] (1661-1662) | ||
*[[Guttmann Marcin| | *[[Guttmann Marcin|ks. Marcin Guttmann]] (1662-1665) | ||
*[[Kleybor Aleksander| | *[[Kleybor Aleksander|ks. Aleksander Kleybor]] (1665-1670) | ||
*[[Fluske Jan| | *[[Fluske Jan|ks. Jan Fluske]] (1670-1671) | ||
*[[Kleybor Franciszek Alojzy| | *[[Kleybor Franciszek Alojzy|ks. Franciszek Alojzy Kleybor]] (1671-1677) | ||
*[[Niesytko Melchior Hieronim| | *[[Niesytko Melchior Hieronim|ks. Melchior Hieronim Niesytko]] (1677-1713) | ||
*[[Chudzik Jakub Stanisław Antoni| | *[[Chudzik Jakub Stanisław Antoni|ks. Jakub Stanisław Antoni Chudzik]] (1713-1715) | ||
*[[Ciołkowicz Wojciech| | *[[Ciołkowicz Wojciech|ks. Wojciech Ciołkowicz]] (1715-1721) | ||
*[[Ziebrowski Andrzej Augustyn| | *[[Ziebrowski Andrzej Augustyn|ks. Andrzej Augustyn Ziebrowski]] (1721-1750) | ||
*[[Kuczewicz Szymon| | *[[Kuczewicz Szymon|ks. Szymon Kuczewicz]] (1750-1752) | ||
*[[Kluba Franciszek| | *[[Kluba Franciszek|ks. Franciszek Kluba]] (1752-1756) | ||
*[[Kempa Michał| | *[[Kempa Michał|ks. Michał Kempa]] (1757-1776) | ||
*[[Bartuzel Franciszek| | *[[Bartuzel Franciszek|ks. Franciszek Bartuzel]] (1776-1811) | ||
*[[Schneiderski Antoni| | *[[Schneiderski Antoni|ks. Antoni Schneiderski]] (1811-1851) | ||
*[[Pośpiech Bernard| | *[[Pośpiech Bernard|ks. Bernard Pośpiech]] administrator (1851) | ||
*[[Wawreczko Ignacy| | *[[Wawreczko Ignacy|ks. Ignacy Wawreczko]] administrator (1851-1864) | ||
*[[Lex Karol| | *[[Lex Karol|ks. Karol Lex]] administrator (1864) | ||
*[[Schneider Wilhelm| | *[[Schneider Wilhelm|ks. Wilhelm Schneider]] administrator (1864) | ||
*[[Schmaus Emil| | *[[Schmaus Emil|ks. Emil Schmaus]] (1864-1882) | ||
*[[Cichon Robert| | *[[Cichon Robert|ks. Robert Cichon]] (1882-1896) | ||
*[[Kokott Franciszek| | *[[Kokott Franciszek|ks. Franciszek Kokott]] (1896-1908) | ||
*[[Rassek Ryszard| | *[[Rassek Ryszard|ks. Ryszard Rassek]] (1908-1922) | ||
*[[Lewek Michał| | *[[Lewek Michał|ks. Michał Lewek]] (1923-1967) | ||
*[[Woźnica Arnold| | *[[Woźnica Arnold|ks. Arnold Woźnica]] (1967-1972) | ||
*[[Porcek Józef| | *[[Porcek Józef|ks. Józef Porcek]] (1972-1976) | ||
*[[Trocha Zygmunt| | *[[Trocha Zygmunt|ks. Zygmunt Trocha]] administrator (1976), proboszcz (1976-2006) | ||
*[[Kalka Piotr| | *[[Kalka Piotr|ks. Piotr Kalka]] (2006-nadal) | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
H. Jeziorski, Kościoły i parafie rzymskokatolickie na ziemi tarnogórskiej, Tarnowskie Góry 2006, s. 96 – 106; Chrześcijaństwo w Tarnowskich Górach. Wystawa w Roku Jubileuszowym. Muzeum w Tarnowskich Górach 2000; [http://piotripawel.org/] [31.08.2011]; [http://www.kuria.gliwice.pl/kuria/index.php?akcja=parafia&ID=105] [31.08.2011]. | |||
{{Kościoły i parafie diecezji gliwickiej}} | {{Kościoły i parafie diecezji gliwickiej}} | ||
[[Kategoria:Kościoły i parafie diecezji gliwickiej - T]] | [[Kategoria:Kościoły i parafie diecezji gliwickiej - T|Tarnowskie Góry]] | ||
[[Kategoria:Dekanat Tarnowskie Góry|T]] | [[Kategoria:Dekanat Tarnowskie Góry|T]] | ||
[[Kategoria:Tarnowskie Góry]] | |||
Aktualna wersja na dzień 17:25, 21 sty 2020
Tarnogórscy katolicy od początków istnienia miasta należeli do parafii św. Marcina w Starych Tarnowicach. W utworzeniu własnej wspólnoty ubiegli ich protestanci, którzy wspierani przez Jerzego Brandenburskiego w 1528 roku wybudowali tutaj swój zbór, będący pierwszym kościołem ewangelickim na Górnym Śląsku.
Kościół i jego wyposażenie
W 1531 roku zniesiono drewniany kościółek, ale niektórzy twierdzą, że zniszczył go pożar i wybudowano nowy, murowany. Ten kościół początkowo nie posiadał ani wieży ani prezbiterium. Te człony dobudowano w latach 1560-1563. Wieża stoi do dziś. Za datę powstania parafii św. Apostołów Piotra i Pawła uważa się dzień 1 lutego 1630. Parafia na początku swego istnienia należała do dekanatu bytomskiego wchodzącego w skład diecezji krakowskiej. 16 lipca 1821 weszła z całym dekanatem bytomskim w obręb diecezji wrocławskiej. Z dniem 25 marca 1992 parafie ziemi tarnogórskiej weszły w skład nowo utworzonej diecezji gliwickiej.
Najstarsza parafia tarnogórska od swego powstania w 1630 roku posiadała dwa kościoły: parafialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła oraz św. Anny. Oba zostały wybudowane przez tarnogórskich ewangelików, a później przeszły na własność katolików. Uroczysta konsekracja kościoła parafialnego nastąpiła 4 maja 1670. Konsekratorem był sufragan krakowski bp Mikołaj Oborski, który w ołtarzu głównym umieścił także relikwie świętych Juliana i Maurycego.
Wizytator w roku 1791 określił stan parafii jako dobry. Przy kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła powstawały też w XIX stuleciu różne bractwa i stowarzyszenia religijne, stając się jednymi z bardziej znaczących elementów duszpasterstwa. Takich bractw i stowarzyszeń było ponad dwadzieścia. W latach 1848–1851 kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła został gruntowanie przebudowany przez proboszcza ks. Antoniego Schneiderskiego.
Obrazy znajdujące się w kościele: Pokłon Trzech Króli (1731) nieznanego artysty, Przekazanie kluczy św. Piotrowi (1841) Friedricha Bouterwecka (z ołtarza głównego), Święta Barbara - Johannesa Bochenka (z późnobarokowego ołtarza w kaplicy św. Barbary) i obrazy Juliana Wałdowskiego (Ukrzyżowanie oraz Matka Boska z Dzieciątkiem z dawnych ołtarzy bocznych). Z wyposażenia kościoła najcenniejszymi są: ambona, obecnie rozcięta na stół ołtarzowy oraz podstawę i baldachim dla figur świętych Piotra i Pawła z dawnego ołtarza głównego, barokowo – klasycystyczna chrzcielnica oraz 42-głosowe organy z 1927 roku. W kościele znajduje się neogotycka monstrancja wieżyczkowa, dużych rozmiarów, bogato zdobiona z figurkami świętych. We wnętrzu zabytkami są późnorenesansowe płyty nagrobne Ulricha Pogrela i Magdaleny Janiczkówny (najstarsza inskrypcja nagrobna w języku polskim) oraz trzy epitafia późniejsze.
- patrz: Bractwo św. Barbary
Proboszczowie
- ks. Franciszek Męczkowski (1630)
- ks. Andrzej Skarczyński (1630-1636)
- ks. Walenty Iwanowski (1636-1640)
- ks. Jan Wanacki (1640-1651)
- ks. Jan Maciejczyk (1651-1661)
- ks. Jan Ignacy Kleybor (1661-1662)
- ks. Marcin Guttmann (1662-1665)
- ks. Aleksander Kleybor (1665-1670)
- ks. Jan Fluske (1670-1671)
- ks. Franciszek Alojzy Kleybor (1671-1677)
- ks. Melchior Hieronim Niesytko (1677-1713)
- ks. Jakub Stanisław Antoni Chudzik (1713-1715)
- ks. Wojciech Ciołkowicz (1715-1721)
- ks. Andrzej Augustyn Ziebrowski (1721-1750)
- ks. Szymon Kuczewicz (1750-1752)
- ks. Franciszek Kluba (1752-1756)
- ks. Michał Kempa (1757-1776)
- ks. Franciszek Bartuzel (1776-1811)
- ks. Antoni Schneiderski (1811-1851)
- ks. Bernard Pośpiech administrator (1851)
- ks. Ignacy Wawreczko administrator (1851-1864)
- ks. Karol Lex administrator (1864)
- ks. Wilhelm Schneider administrator (1864)
- ks. Emil Schmaus (1864-1882)
- ks. Robert Cichon (1882-1896)
- ks. Franciszek Kokott (1896-1908)
- ks. Ryszard Rassek (1908-1922)
- ks. Michał Lewek (1923-1967)
- ks. Arnold Woźnica (1967-1972)
- ks. Józef Porcek (1972-1976)
- ks. Zygmunt Trocha administrator (1976), proboszcz (1976-2006)
- ks. Piotr Kalka (2006-nadal)
Bibliografia
H. Jeziorski, Kościoły i parafie rzymskokatolickie na ziemi tarnogórskiej, Tarnowskie Góry 2006, s. 96 – 106; Chrześcijaństwo w Tarnowskich Górach. Wystawa w Roku Jubileuszowym. Muzeum w Tarnowskich Górach 2000; [1] [31.08.2011]; [2] [31.08.2011].
| |||||