Cmentarz choleryczny w Przełajce: Różnice pomiędzy wersjami
(dr) |
(dr) |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
Przyczyną powstania cmentarza w Przełajce była epidemia cholery azjatyckiej, która nawiedziła Górny Śląsk w 1830 roku. Zaraza została przywleczona z Królestwa Kongresowego za sprawą wojsk rosyjskich. W walczących z powstańcami listopadowymi oddziałach armii carskiej panowała wówczas epidemia cholery, na którą zmarł też sam dowódca rosyjski feldmarszałek Iwan Dybicz. Rosjanie zaś mieli zarazić się chorobą podczas wojny z Turcją (1828-1829). Tak więc za pośrednictwem Rosjan oraz Królestwa Kongresowego na ziemie Górnego Śląska i tym samym Michałkowic w latach 1830/1831 przywleczono azjatycką zarazę, dwukrotnie powracająca tu do 1838 roku i po raz czwarty w 1849 roku. | Przyczyną powstania cmentarza w Przełajce była epidemia cholery azjatyckiej, która nawiedziła Górny Śląsk w 1830 roku. Zaraza została przywleczona z Królestwa Kongresowego za sprawą wojsk rosyjskich. W walczących z powstańcami listopadowymi oddziałach armii carskiej panowała wówczas epidemia cholery, na którą zmarł też sam dowódca rosyjski feldmarszałek Iwan Dybicz. Rosjanie zaś mieli zarazić się chorobą podczas wojny z Turcją (1828-1829). Tak więc za pośrednictwem Rosjan oraz Królestwa Kongresowego na ziemie Górnego Śląska i tym samym Michałkowic w latach 1830/1831 przywleczono azjatycką zarazę, dwukrotnie powracająca tu do 1838 roku i po raz czwarty w 1849 roku. | ||
Zmarłych w wyniku rozprzestrzeniającej się wówczas epidemii, zgodnie z surowym zakazem władz pruskich, chowano nie na parafialnym cmentarzu michałkowickim, ale na polu, co upamiętniają zapisy w księgach metrykach [[Parafia św. Michała Archanioła w Michałkowicach|parafii św. Michała Archanioła]]: ''zmarł na cholerę, pochowany w polu pod Przełajką''. Po pierwszej fali epidemii, podczas której zmarło 11 osób, następowały jej powroty, a ofiary zarazy chowano przy polnej drodze prowadzącej z Przełajki do Dąbrówki Wielkiej. O zapewnienie godnego pochówku ofiarom epidemii postarał się proboszcz michałkowickiej parafii ks. Antoni Stabik. W 1849 roku dokonał tego za zgodą władz pruskich. [[Stabik Antoni|Ks. A. Stabik]] napisał wówczas do biskupa [[Diepenbrock Melchior|Melchiora Diepenbrocka]] | Zmarłych w wyniku rozprzestrzeniającej się wówczas epidemii, zgodnie z surowym zakazem władz pruskich, chowano nie na parafialnym cmentarzu michałkowickim, ale na polu, co upamiętniają zapisy w [[Księgi metrykalne|księgach metrykach]] [[Parafia św. Michała Archanioła w Michałkowicach|parafii św. Michała Archanioła]]: '' zmarł na cholerę, pochowany w polu pod Przełajką''. Po pierwszej fali epidemii, podczas której zmarło 11 osób, następowały jej powroty, a ofiary zarazy chowano przy polnej drodze prowadzącej z Przełajki do Dąbrówki Wielkiej. O zapewnienie godnego pochówku ofiarom epidemii postarał się proboszcz michałkowickiej parafii ks. Antoni Stabik. W 1849 roku dokonał tego za zgodą władz pruskich. [[Stabik Antoni|Ks. A. Stabik]] napisał wówczas do biskupa [[Diepenbrock Melchior|Melchiora Diepenbrocka]]: '' Za powrotem z przechadzki doszła mnie wiadomość, że w parafii mojej wybuchła cholera i natychmiast pośpieszyłem do moich biednych parafian, których w kilku dniach blisko 50 wymarło. A ponieważ policja nie pozwoliła przywozić umarłych do Michałkowic, więc napisałem prośbę o pozwolenie poświęcenia miejsca na cmentarz na przełajskich polach i pogrzebania tam umarłych''. Michałkowickiemu proboszczowi biskup odpisał: '' poświęć księże! Zaopatruj chorych, grzebaj umarłych, a my tu modlić będziem się za ciebie i za twoich nieszczęśliwych parafian''. W powstałej wtedy zbiorowej mogile zostali pogrzebani jedynie zmarli między 23 sierpnia a 25 września 1849, a więc 23 osoby. Pozostałych pięciu zmarłych w tym czasie parafian złożono na cmentarzu w Michałkowicach. | ||
Nekropolia została otoczona niskim murem ułożonym z surowych, wapiennych brył. Pośrodku znalazł się - postawiony z inicjatywy[[Kopiec Wilhelm| ks. Wilhelma Kopca]] - żeliwny krzyż. Przy tej okazji ks. proboszcz W. Kopiec uporządkował również sam cmentarz. Do dziś przetrwał jedynie postument tamtejszego krucyfiksu, na którym widnieje napis | Nekropolia została otoczona niskim murem ułożonym z surowych, wapiennych brył. Pośrodku znalazł się - postawiony z inicjatywy [[Kopiec Wilhelm|ks. Wilhelma Kopca]] - żeliwny krzyż. Przy tej okazji ks. proboszcz W. Kopiec uporządkował również sam cmentarz. Do dziś przetrwał jedynie postument tamtejszego krucyfiksu, na którym widnieje napis: '' setna rocznica zmarłych 17.9.1949''. | ||
Ponownie cmentarzem zajął się Andrzej Białas. W latach 1998/1999 podczas pracy dokumentacyjnej dziejów Przełajki, zidentyfikował on pochowane na cmentarzu ofiary epidemii. Dokonał tego analizując księgi wieczyste oraz dokumenty znajdujące się w [[Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach|Archiwum Diecezjalnym w Katowicach]]. Zakończenie prac A. Białasa zbiegło się w czasie ze 150 rocznicą powstania cmentarza. Dlatego okoliczni mieszkańcy, za sprawą radnego Teofila Kurpanka uporządkowali cmentarz choleryczny i ufundowali postawienie nowego krzyża z wyrytą na nim nową datą ''1999''. Odnowiony cmentarz poświęcił miejscowy proboszcz [[Klimza Jan|ks. Jan Klimza ]]. | Ponownie cmentarzem zajął się Andrzej Białas. W latach 1998/1999 podczas pracy dokumentacyjnej dziejów Przełajki, zidentyfikował on pochowane na cmentarzu ofiary epidemii. Dokonał tego analizując księgi wieczyste oraz dokumenty znajdujące się w [[Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach|Archiwum Diecezjalnym w Katowicach]]. Zakończenie prac A. Białasa zbiegło się w czasie ze 150 rocznicą powstania cmentarza. Dlatego okoliczni mieszkańcy, za sprawą radnego Teofila Kurpanka uporządkowali cmentarz choleryczny i ufundowali postawienie nowego krzyża z wyrytą na nim nową datą '' 1999''. Odnowiony cmentarz poświęcił miejscowy proboszcz [[Klimza Jan|ks. Jan Klimza ]]. | ||
Od 2008 roku, regularnie przed [[Uroczystość Wszystkich Świętych|Wszystkimi Świętymi]], porządkowaniem cmentarza zajmuje się koło ekologiczne oraz klasy przyrodnicze z II LO im. Jana Matejki w Siemianowicach Śląskich, pod kierunkiem | Od 2008 roku, regularnie przed [[Uroczystość Wszystkich Świętych|Wszystkimi Świętymi]], porządkowaniem cmentarza zajmuje się koło ekologiczne oraz klasy przyrodnicze z II LO im. Jana Matejki w Siemianowicach Śląskich, pod kierunkiem mgra Adama Balona. | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
Aktualna wersja na dzień 14:08, 1 lis 2021
Przyczyną powstania cmentarza w Przełajce była epidemia cholery azjatyckiej, która nawiedziła Górny Śląsk w 1830 roku. Zaraza została przywleczona z Królestwa Kongresowego za sprawą wojsk rosyjskich. W walczących z powstańcami listopadowymi oddziałach armii carskiej panowała wówczas epidemia cholery, na którą zmarł też sam dowódca rosyjski feldmarszałek Iwan Dybicz. Rosjanie zaś mieli zarazić się chorobą podczas wojny z Turcją (1828-1829). Tak więc za pośrednictwem Rosjan oraz Królestwa Kongresowego na ziemie Górnego Śląska i tym samym Michałkowic w latach 1830/1831 przywleczono azjatycką zarazę, dwukrotnie powracająca tu do 1838 roku i po raz czwarty w 1849 roku.
Zmarłych w wyniku rozprzestrzeniającej się wówczas epidemii, zgodnie z surowym zakazem władz pruskich, chowano nie na parafialnym cmentarzu michałkowickim, ale na polu, co upamiętniają zapisy w księgach metrykach parafii św. Michała Archanioła: zmarł na cholerę, pochowany w polu pod Przełajką. Po pierwszej fali epidemii, podczas której zmarło 11 osób, następowały jej powroty, a ofiary zarazy chowano przy polnej drodze prowadzącej z Przełajki do Dąbrówki Wielkiej. O zapewnienie godnego pochówku ofiarom epidemii postarał się proboszcz michałkowickiej parafii ks. Antoni Stabik. W 1849 roku dokonał tego za zgodą władz pruskich. Ks. A. Stabik napisał wówczas do biskupa Melchiora Diepenbrocka: Za powrotem z przechadzki doszła mnie wiadomość, że w parafii mojej wybuchła cholera i natychmiast pośpieszyłem do moich biednych parafian, których w kilku dniach blisko 50 wymarło. A ponieważ policja nie pozwoliła przywozić umarłych do Michałkowic, więc napisałem prośbę o pozwolenie poświęcenia miejsca na cmentarz na przełajskich polach i pogrzebania tam umarłych. Michałkowickiemu proboszczowi biskup odpisał: poświęć księże! Zaopatruj chorych, grzebaj umarłych, a my tu modlić będziem się za ciebie i za twoich nieszczęśliwych parafian. W powstałej wtedy zbiorowej mogile zostali pogrzebani jedynie zmarli między 23 sierpnia a 25 września 1849, a więc 23 osoby. Pozostałych pięciu zmarłych w tym czasie parafian złożono na cmentarzu w Michałkowicach.
Nekropolia została otoczona niskim murem ułożonym z surowych, wapiennych brył. Pośrodku znalazł się - postawiony z inicjatywy ks. Wilhelma Kopca - żeliwny krzyż. Przy tej okazji ks. proboszcz W. Kopiec uporządkował również sam cmentarz. Do dziś przetrwał jedynie postument tamtejszego krucyfiksu, na którym widnieje napis: setna rocznica zmarłych 17.9.1949.
Ponownie cmentarzem zajął się Andrzej Białas. W latach 1998/1999 podczas pracy dokumentacyjnej dziejów Przełajki, zidentyfikował on pochowane na cmentarzu ofiary epidemii. Dokonał tego analizując księgi wieczyste oraz dokumenty znajdujące się w Archiwum Diecezjalnym w Katowicach. Zakończenie prac A. Białasa zbiegło się w czasie ze 150 rocznicą powstania cmentarza. Dlatego okoliczni mieszkańcy, za sprawą radnego Teofila Kurpanka uporządkowali cmentarz choleryczny i ufundowali postawienie nowego krzyża z wyrytą na nim nową datą 1999. Odnowiony cmentarz poświęcił miejscowy proboszcz ks. Jan Klimza .
Od 2008 roku, regularnie przed Wszystkimi Świętymi, porządkowaniem cmentarza zajmuje się koło ekologiczne oraz klasy przyrodnicze z II LO im. Jana Matejki w Siemianowicach Śląskich, pod kierunkiem mgra Adama Balona.
Bibliografia
M. Derus, Cmentarze Siemianowic Śląskich, Siemianowice Śląskie 2000; A. Halor, Przewodnik Siemianowicki. Wędrówki po mieście i okolicy, Siemianowice Śląskie 2000; Z. Janeczek, Od Sancovic do Siemianowic, Katowice 1993; L. Musioł, Michałkowice. Gmina i parafia. Monografia historyczna, Siemianowice Śląskie 2004; M. Zgórniak, Polska w czasach walk o niepodległość. 1815 – 1864, Kraków 2001.
| |||||