Sobór Konstantynopolitański III
Sobór Konstantynopolitański III (680-681)
Trwał w latach 680-681, zwany również Soborem in Trullo I. Sobór ten miał być zwieńczeniem działań Konstantyna IV. Stawiał sobie za cel rozwiązanie sporu, który powstał wokół nauki zwanej monoteletyzmem, której początki sięgają I poł. VII wieku. Nauka utworzona przez patriarchę konstantynopolitańskiego Sergiusza, popieranego przez cesarza bizantyjskiego Herakliusza. Monoteletyzm uznawał istnienie w Jezusie dwóch natur – boskiej i ludzkiej, lecz podkreślał istnienie jednej woli i działania.
W odpowiedzi na list cesarza papież Agaton zwołał synod biskupów w Italii, gdzie potępiono monoteletyzm i przesłano ustalenia w liście osobistym przez trzech legatów, którzy przybyli do Konstantynopola we wrześniu 680 roku. Była to odpowiedź na list cesarza. Pragnęli pojednać monoteletów z oficjalną doktryną religijną Cesarstwa Bizantyjskiego. Sobór został zwołany przez cesarza Konstantyna IV od 7 listopada 680 do 16 lutego 681. Obradowano w kaplicy cesarskiego pałacu, zwanej od swej architektury trullos, stąd częsta nazwa sobór trullański I. W pierwszej części uczestniczył cesarz. Odczytano pismo papieskie, w którym Agaton wyraźnie zaznaczył, że Kościół rzymski nigdy nie zszedł z drogi prawdy i nie skłaniał się nawet do cząstkowego błędu. Obecni biskupi z wyjątkiem sześciu i patriarchy antiocheńskiego Makariosa, przyjęli rzymski dokument o dwóch wolach i dwóch działaniach, złączonych z dwoma naturami w Chrystusie. Makarios starał się uzasadnić bosko - ludzkie działanie Chrystusa wypowiedziami Ojców Kościoła, ale wykazano mu uchybienie w sporządzeniu zestawu cytatów. Patriarcha Georgios zmienił swe poprzednie stanowisko i uznał uchwały soborowe. W 681 roku przyjęto i sformułowano naukę o dwóch wolach i działaniach w Jezusie, a zarazem potępienie poprzedniej doktryny, która przez pewien czas była uznawana za oficjalną w Cesarstwie. Doktrynę podpisali uczestniczący w obradach biskupi w liczbie 174 oraz cesarz. Wyznanie wiary odczytano uroczyście na ostatnim, osiemnastym posiedzeniu, w obecności cesarza. Uczestnicy soboru wysłali list z podziękowaniem do papieża Agatona, stwierdzając że to św. Piotr przemówił przez Agatona.
Jego następca papież Leon II nie tylko zaaprobował je osobiście ale kazał je podpisać wszystkim biskupom zachodnim. Twórców i zwolenników monoteletyzmu sobór obłożył klątwą. Z nich wymieniono imiennie Sergiusza z Konstantynopola i jego trzech następców, Teodora z Faran, Kyrosa z Fazis i papieża Honoriusza I. Krótką restaurację potępionej nauki przyniosło panowanie Filipikosa (711-713), który nakazał zwołać synod rehabilitujący patriarchę Sergiusza.
Leon II złożył wyjaśnienie w sprawie Honoriusza I. Według tego wyjaśnienia, Honoriusz nie uświęcił Stolicy Apostolskiej tradycyjną nauką apostolską, ale przez gnuśne niedbalstwo zezwolił na skażenie niesplamionej wiary. Do tej sprawy wrócono dopiero w XIX wieku, gdy przygotowywano się do ogłoszenia dogmatu o nieomylności papieża.
Bibliografia
S. Głowa, I. Bieda, Breviarium fidei - wybór doktrynalnych wypowiedzi kościoła; A. Baron, H. Pietras, Dokumenty soborów powszechnych; M. Banaszak, Historia Kościoła Katolickiego - starożytność, wznowienie.