Seminarium Duchowne w Widnawie
Podpisany 11 czerwca 1742 pokój we Wrocławiu kończący I wojnę śląską przewidywał oddanie Prusom obszaru Śląska. Jedynie południowa część biskupiego księstwa nyskiego oraz księstwo cieszyńskie należące do diecezji wrocławskiej pozostały nadal przy Austrii. Po ponad półtora wieku biskup wrocławski kard. Georg Kopp zainteresował się problemem kształcenia kleru będącego poza granicami Niemiec, a należącego do jego diecezji. W ten sposób chciał mieć większy wpływ na formację przyszłych duchownych. Jako sprawny organizator, rządca wrocławski pozyskał wszelkie pozwolenia na założenie oraz budowę seminarium. Decyzja umiejscowienia uczelni padła na Widnawę, w której już od 1871 roku istniało gimnazjum będące pod opieką biskupa wrocławskiego. Pomimo że budynek seminarium oddano do użytku w 1902 roku, to pierwszy rok akademicki rozpoczęto już 10 sierpnia 1899. Pierwszy kurs stanowiło 21 alumnów (9 Polaków, 4 Czechów, 8 Niemców), którzy naukę pobierali głównie w języku łacińskim, a dogmatykę, etykę i prawo po niemiecku. Na terenie uczelni posługiwano się również językiem polskim i czeskim, gdyż według nakazu kard. Koppa kapłani śląscy powinni znać polski, czeski i niemiecki.
Z polskiej kadry profesorskiej należy wymienić o. Władysława Długołęckiego SJ wykładającego dogmatykę i podstawy teologii, a pracującego w latach 1901-1903. Jego następcą został ks. Alojzy Bukowski SJ (1873-1941), który po odrodzeniu Polski przeniósł się do Warszawy, gdzie współtworzył Wydział Teologiczny Uniwersytetu Warszawskiego. Najwybitniejszym polskim wykładowcą w widnawskim seminarium był ks. Ludwik Wrzoł pracujący tam od 1903 roku, a od 1910 roku będący wykładowcą. Uczył on m.in.: liturgiki, katechetyki, języka hebrajskiego, etyki oraz apologetyki. W wyniku zajęcia Czechosłowacji przez A. Hitlera opuścił on Widnawę pod koniec grudnia 1938 roku.
Absolwentami seminarium byli ks. Franciszek Schubert, autor napisanego w języku polskim Zarysu teologii pastoralnej (1913), ks. dr Karol Milik kapelan wojskowy, katecheta oraz pierwszy polski administrator apostolski archidiecezji wrocławskiej. Około 1927 roku w seminarium powstało Koło Polskich Teologów w Widnawie, które w celu „dobrego spełniania obowiązków duszpasterskich wśród ludu polskiego na Śląsku” chciało doskonalić się we władaniu językiem polskim. W grudniu 1930 roku Koło liczyło 19 członków, którzy zwrócili się do prymasa Polski z prośbą o wsparcie finansowe lub rzeczowe w postaci książek ubogacających alumnów w wiedzę o szeroko pojętej kulturze polskiej.
Czas II wojny światowej był ostatnim okresem funkcjonowania seminarium. Jeszcze w lutym 1940 roku znalazło w nim schronienie 21 kleryków Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Już w sierpniu tego samego roku budynek wynajęła armia niemiecka, gdzie przez dwa lata znajdował się obóz jeniecki dla francuskich oficerów, a następnie szpital. W tej sytuacji mieszkańcy seminarium przebywali w klasztorze sióstr boromeuszek. Ostateczne zakończenie funkcjonowania seminarium nastąpiło w 1945 roku, kiedy to 19 marca kadra profesorska oraz alumni wyjechali na Święta Wielkanocne, po których już nie wznowiono nauki. Wcześniej, bo w 1944 roku budynek spłonął, a po wojnie znajdował się w nim magazyn, szkoła czechosłowackich kolei, a następie został opuszczonym.
Rektorzy seminarium w Widnawie
- ks. dr Rudolf Buchwald (1899-1905)
- ks. dr Leonard Stampfl (1905-1925)
- ks. dr Josef Fischer (1925-1932)
- ks. dr Ludwik Wrzoł (1932-1938)
- ks. dr Paul Kirchner (1938-1945)
Bibliografia
P. Szymkowicz, Polacy w Wyższym Seminarium Duchownym w Vidnavie, [w:] www.glucholazy.info; tenże, Polscy wykładowcy Wyższego seminarium Duchownego w Vidnavie, [w:] www.glucholazy.info; J. Pawlik, Wspomnienia o seminarium duchownym [Widnawa], WA 1997 nr 6, s. 335-343; J. Szymik, Dawne Seminarium Duchowne w Widnawie, Kalendarz Śląski 1997, Czeski Cieszyn 1996; J. Pater, Wrzoł Ludwik (biogram), [w:] Słownik biograficzny duchowieństwa, red. J. Myszor, Katowice 2009, s. 458–459; H. Olszar, Pawlik Jerzy, Nekrolog, WA 2009, nr 3, s. 128-136.