Macoszek Antoni

Macoszek Antoni (1867-1911), kapłan, działacz społeczny, pierwszy proboszcz parafii NMP Wspomożenia Wiernych w Dziedzicach

Urodził się 20 maja 1867 w Milikowie w rodzinie Jana i Marii z domu Cyhanów. Ojciec był tkaczem. Jego edukacja przebiegała w polskim gimnazjum w Cieszynie, a studia teologiczne w Ołomuńcu, które zwieńczył w 1893 roku. Duszpasterzował w Cierlicku i Boguminie-Mieście. Od początku był krzewicielem polskości, polskiego języka, kultury. Już w Boguminie założył polską czytelnię. W 44. numerze Gwiazdki Cieszyńskiej z 12 października 1901 czytamy: miał odwagę stanąć na gruncie swojskim i stawić tamę germanizacji. Ale dlatego właśnie trafił do serc młodych i starych, ukazując drogę innym wychowawcom ludu i młodzieży.

Został pierwszym proboszczem kościoła w Dziedzicach, wybudowanego w latach 1882-1890, a będącego początkowo filialnym kościołem parafii św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy w Czechowicach. 27 maja 1899 erygowano parafię NMP Wspomożenia Wiernych. We wrześniu 1901 roku uzyskano zgodę na utworzenie samodzielnej parafii NMP Wspomożenia Wiernych. 24 listopada 1901 nastąpiło uroczyste powitanie ks. Macoszka jako pierwszego proboszcza tejże parafii. W charakterystyce ks. Macoszka zwraca uwagę kapłańska gorliwość i działalność społeczna na Ziemi Cieszyńskiej. On to w Dziedzicach był współzałożycielem kasy oszczędności i pożyczek typu Reifeissena, spółki drenarskiej, spółki spożywczej, Związku Robotników Chrześcijańskich. Plany dotyczyły także rozbudowy kościoła w 1905 roku, ale wydział gminny nie poparł tego. Dbał o budowlę kościoła, zakupiwszy w 1908 roku nowy zegar, który zamontowano na wieży. Do jego społecznikowskich działań należy zaliczyć poparcie budowy nowego budynku szkolnego w Dziedzicach i Grabowicach, współpracę z nurtem patriotycznych nauczycieli i inteligencją. Wspierał działalność Czytelni Katolickiej, Towarzystwa Szkoły Ludowej, Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego, Sokoła, amatorskich zespołów kulturalnych. Także był twórcą polskiego ruchu turystycznego i autorem pierwszego polskiego przewodnika turystycznego, wydanego w 1901 roku we Lwowie pt. Przewodnik po Śląsku Cieszyńskim wraz z opisem topograficzno-etnograficznym i szkicem dziejów Księstwa Cieszyńskiego. W działalności pisarskiej znajduje się powieść Wizerunek Zbawiciela na Krzyżu w kościele NMP w Gdańsku (1907), a w wydawniczej Odezwa w sprawie zebrania materiału do przedstawienia zasług duchowieństwa katolickiego na różnych polach życia ludu śląskiego (Dziedzice, 2 lutego 1905). Współpracował z ks. Józefem Londzinem, Ernestem Farnikiem i innymi krzewicielami polskości na Śląsku Cieszyńskim. Był redaktorem organu prasowego Związku Śląskich Katolików pt. Poseł Związku Śląskich Katolików, pracował w Macierzy Szkolnej Śląska Cieszyńskiego (od 1904 roku był wiceprezesem) i w Towarzystwie Ludoznawczym. Pomagał ks. J. Londzinowi w organizacji wystawy ludoznawczej w Cieszynie w 1903 roku, nakreślił koncepcję ideową i był współzałożycielem Zarania Śląskiego. Przeciwstawiał się germanizacji polskich dzieci, uczył religii w szkole w Dziedzicach, Grabowicach i w szkole niemieckiej - dzieci polskie po polsku, a niemieckie po niemiecku. Sprowadził siostry felicjanki z Krakowa, które zorganizowały polską ochronkę i przytułek dla sierot i tym samym położyły kres germanizacji małych dzieci przez niemiecką ochronkę.

3 stycznia 1911 trzech bandytów dokonało bestialskiego, rabunkowego napadu na plebanię. Ks. Macoszka postrzelono w kancelarii, zrabowano 3000 koron. Został ciężko ranny, odwieziony do szpitala Franciszka Józefa w Bielsku, doznał porażenia prawostronnego z utratą przytomności. Ks. Antoni Macoszek zmarł w tymże szpitalu 9 stycznia 1911 na skutek rany postrzałowej. 12 stycznia 1911 liczne rzesze wiernych i kapłanów pożegnały doczesne szczątki pierwszego dziedzickiego proboszcza. Ks. Antoni Macoszek będący główną osią ruchu narodowego w powiecie bielskim, szanowany również przez przeciwników, gdyż miał prawy charakter i był bezstronny.

Bibliografia

Opracowanie, MC, na podstawie [1] (dostęp: 19.06.2023), foto: Strona urzędu miasta Czechowice-Dziedzice.