Wilgefortis
Wilgefortis ok. XIII/XIV w.
Wilgefortis (Kümmernis) tajemnicza święta, ni to mężczyzna ni to kobieta (z brodą), znana w tradycji ludowej w średniowiecznej Austrii, Anglii, Niemczech, jej wizerunki spotkac można na terenie współczesnej Polski w okolicach Wambierzyc.
Rzekoma święta Wilgefortis przez jakiś czas istniała w Martyrologium rzymskim, być może jest barokową odmianą opowiadania o legendarnym świętym z Portugalii - Wigefortisie (obchody liturgiczne 20 lipca). Święty był znany pod wieloma imionami – Liberata, Liberdade, Liverade, Kümmernis i Uncumber. Jako św. Uncumber w Anglii mógł być wzywany przez kobiety mające kłopoty z mężami. W tej wersji znaczenie ma również imię świętego: „Kümmernis” pochodzi od „Kummer”, czyli smutek.
Przez jakis czas twierdzono, że historia o św. Wilgeforis ma związek ze starożytnymi kultami hermafrodytów na Cyprze i gdzie indziej. Niedawno, niektórzy badacze argumentowali, że kult, w którym ukrzyżowano kobietę, wywodzi się z artystycznych przedstawień Chrystusa na krzyżu w długiej tunice. Od czasów średniowiecznych kult opierał się zapewne na nieporozumieniu: przedstawieniu Chrystusa jako ubranego mężczyzny na krzyżu według wzoru Volto Santo z Lukki. Chrystologiczne korzenie kultu zachowały się w Bambergu, St. Gangolf, gdzie podobny wizerunek był czczony jako „Goettliche Hilfe” („Pomoc Boża”).
Bibliografia
Die heilige Kümmernis, Die bärtige Jungfrau am Kreuz, [wyd.] Grin 2008.