Wilgefortis
Wilgefortis (ok. XIII/XIV w.)
Wilgefortis (Kümmernis) tajemnicza święta, ni to mężczyzna ni to kobieta (z brodą), znana w tradycji ludowej w średniowiecznej Austrii, Anglii, Niemczech. Jej wizerunki można spotkać na terenie współczesnej Polski w okolicach Wambierzyc. W Muzeum Misyjnym przy Klasztorze Ojców Sercanów Białych w Polanicy - Sokołówce znajduje się figurka Wilgefortis. Wcześniej jej miejsce było przy kaplicy św. Floriana w Starkówku. W latach 70. XX w. została skradziona. Gdy ją odnaleziono, figurka była w znacznym stopniu uszkodzona, do dziś nie została odrestaurowana.
Rzekoma święta Wilgefortis przez jakiś czas istniała w Martyrologium rzymskim, być może jest barokową odmianą opowiadania o legendarnym świętym z Portugalii - Wigefortisie (obchody liturgiczne 20 lipca). Święty był znany pod wieloma imionami - Liberata, Liberdade, Liverade, Kümmernis i Uncumber. Jako św. Uncumber w Anglii mógł być wzywany przez kobiety mające kłopoty z mężami. W tej wersji znaczenie ma również imię świętego: „Kümmernis” pochodzi od „Kummer”, czyli smutek.
Przez jakiś czas twierdzono, że historia o św. Wilgeforis ma związek ze starożytnymi kultami hermafrodytów na Cyprze i gdzie indziej. Niedawno, niektórzy badacze argumentowali, że kult, w którym ukrzyżowano kobietę, wywodzi się z artystycznych przedstawień Chrystusa na krzyżu w długiej tunice. Od czasów średniowiecznych kult opierał się zapewne na nieporozumieniu: przedstawieniu Chrystusa jako ubranego mężczyzny na krzyżu według wzoru Volto Santo z Lukki. Chrystologiczne korzenie kultu zachowały się w Bambergu, St. Gangolf, gdzie podobny wizerunek był czczony jako „Goettliche Hilfe” („Pomoc Boża”).
Legenda
W czasach przedchrześcijańskich wybuchła wojna między królem Sycylii i Portugalii. Obie strony próbowały dojść do porozumienia i pojednania. Tak więc królowi Sycylii obiecano piękną, dziewiczą córkę przeciwnika, Wilgefortis (w dolnoniemieckim Ontcommer). Ale dziewica odmówiła, wyznając wiarę chrześcijańską i mówiąc, że nie chce poświęcić się nikomu poza swoim ukrzyżowanym Bogiem, została zamknięta w więzieniu przez rozgniewanego ojca. Będąc w wielkiej potrzebie zwróciła się w końcu do Pana Boga, aby ukształtował ją w taki sposób, aby mężczyźni już jej nie pożądali. Jej prośby zostały wysłuchane i Bóg pozwolił jej zapuścić dużą brodę. Widząc ją w takim stanie, jej ojciec postanowił, że jego córka musi umrzeć na krzyżu tak, jak jej Zbawiciel, chyba że wyrzeknie się wiary. Wilgefortis jednak nie ustępowała i została ukrzyżowana. Zanim jednak umarła, jeszcze raz zwróciła się do Boga i prosiła, aby odtąd każdy, kto pamięta o jej cierpieniu i prosi o pomoc, został uwolniony od własnego cierpienia. Bóg spełnił jej to życzenie. W chwili jej śmierci szalała burza, która nawiedziła pałac jej ojca i spaliła go. Dniem śmierci świętej dziewicy i męczennicy św. Ontcommer był 20 lipca. Jest to pierwsze pisemne świadectwo legendy o świętym/świętej Ontcommer czyli smutku, jak to należy przetłumaczyć z języka niemieckiego.
Bibliografia
Za: Die heilige Kümmernis, Die bärtige Jungfrau am Kreuz, [wyd.] Grin 2008.
| |||||
| |||||