Sanktuarium Św. Antoniego Padewskiego w Radecznicy
Historia
Wieś Radecznica leży na Roztoczu, u stóp Łysej Góry. To tu 8 maja 1664 pierwszy raz w historii Polski objawił się św. Antoni Padewski. Ze źródeł historycznych i przekazów wiemy, że św. Antoniego ujrzał ubogi mieszkaniec Radecznicy, będący tkaczem, Szymon Tkacz. To on rozmawiał ze świętym, a objawień było kilka. Św. Antoni miał życzenie, by na Łysej Górze powstał kościół, zapewniając, że jego czcicieli Bóg obdarzy łaskami. U stóp góry, przy wodnych źródłach objawienia powtórzyły się. Według tradycji św. Antoni błogosławił wodę, wierni dostąpili wielu uzdrowień. Szymon miał przekonać władze kościelne o autentyczności objawień i wypełnienie pragnień świętego. Na miejscu objawień postawiono krzyż, odbywały się tu zgromadzenia wiernych i tu też dochodziło do zdarzeń mających znamiona cudów. Sufragan chełmiński bp Mikołaj Świrski wyraził zgodę na budowę na górze objawień drewnianej kaplicy i małego klasztoru. 20 czerwca 1667 wprowadzili się tu franciszkanie z bernardyńskiej prowincji ruskiej. Dzięki bernardynom sława św. Antoniego z radecznickiego sanktuarium rosła, były liczne pielgrzymki. Łaski spisywano w specjalnej księdze. Biskup chełmski Stanisław Święcicki wyznaczył teologów, członków kolegiaty zamojskiej, którzy w 1679 roku przeprowadzili w Radecznicy przesłuchania wielu osób. Protokół z powyższego przyczynił się do potwierdzenia autentyczności objawień św. Antoniego. Kult świętego w Radecznicy miał aprobatę władz kościelnych, państwowych, biskupów, Sejmu Rzeczpospolitej i króla Jana III Sobieskiego.
Kościół
Bernardyni wznieśli murowany kościół i klasztor, rozbudowali sanktuarium. W 1695 roku kościół konsekrowano. Kościół jest w stylu barokowym, architektem był Michał Link, budowniczy fortyfikacji Zamościa, a zleceniodawcą ordynat Marcin Zamoyski. Do kościoła prowadzą trzy kondygnacje schodów, arkadowa loggia, wzdłuż całej fasady. Fronton kościoła jest dwuwieżowy, a wnętrze kościoła jest jednonawowe, wyposażone w jedenaście barokowych ołtarzy. W ołtarzu głównym obraz św. Antoniego z Dzieciątkiem Jezus i lilią. W miejscach objawień i nad źródłami wzniesiono kaplice.
Po powstaniu styczniowym, bernardynów z Radecznicy objęły carskie represje. W 1869 roku zamknięto klasztor, sprowadzono duchownych unickich, później prawosławnych, prawosławne zakonnice. Przed opuszczeniem Radecznicy bernardyni rozdali mienie klasztoru okolicznym parafiom. Sanktuarium nie funkcjonowało przez 50 lat. Kościół przebudowano, nadano mu wystrój bizantyjskiej cerkwi. Zmiany nastąpiły w 1915 roku. Rekoncyliacji kościoła dokonano 13 czerwca 1916. Do Radecznicy z czasem wrócili bernardyni i przywrócili blask sanktuarium. Powstało kolegium serafickie, kształcące młodzież męską, w 1938 roku drukarnia, wydająca własne czasopismo Głos Kolegialny. W czasie II wojny światowej chroniły się tu osoby poszukiwane przez gestapo, klasztor drukował ulotki, prowadził tajne nauczanie w zakresie szkoły średniej, szkolono żołnierzy AK. Po wyzwoleniu bernardyni otworzyli w Radecznicy gimnazjum koedukacyjne. 20 czerwca 1950 UB wtargnął nocą do klasztoru, zamknięto szkołę, zakonników aresztowano. Za współpracę z AK, z organizacją Wolność i Niepodległość i Inspektoratem Zamojskim AK zakonnicy wraz z prowincjałem zostali skazani na długoletnie więzienie. Dopiero w październiku 1995 roku oskarżeni zakonnicy zostali zrehabilitowani i uznani za osoby walczące o niepodległość Ojczyzny.
W ostatnich latach sanktuarium odrestaurowano, powróciły obrazy, odnowiono kaplice. W Roku Antoniańskim - 1995 - zwieńczono prace konserwatorskie. Niestety 30 lipca 1995 w sanktuarium wybuchł pożar, strawił cudowny obraz, polichromię. W ciągu pięciu miesięcy odrestaurowano prezbiterium, które poświęcił biskup zamojski Jan Śrutwa 26 grudnia 1995. Kultowy obraz św. Antoniego wykonał krakowski artysta Jerzy Kumala, a wystrój jest kopią tego sprzed pożaru.
W Roku Życia Konsekrowanego, sanktuarium św. Antoniego w Radecznicy zostało podniesione przez papieża Franciszka do godności Bazyliki Mniejszej. Dekret wydano 17 czerwca 2015, a 6 września 2015 pod przewodnictwem ówczesnego Nuncjusza Apostolskiego w Polsce, abp. Celestino Migliore i ordynariusza zamojsko-lubaczowskiego, bp. Mariana Rojka odbyła się uroczysta proklamacja Bazyliki.