Pojda Jan

Pojda Jan (1890-1942), proboszcz w Książenicach

Urodził się 27 stycznia 1890 w Pyskowicach jako syn handlarza Jana Pojdy i jego żony Elżbiety z d. Ruda. Po kilku latach rodzina przeprowadziła się do Rudzińca (powiat gliwicki), a po ukończeniu nauki w szkole prywatnej wstąpił do gimnazjum w Gliwicach. Był tam członkiem polskiego kółka samokształceniowego. Kiedy świadectwo maturalne, uzyskane 18 marca 1909 miał już w kieszeni, władze szkolne wykryły wspomniane „Kółko" i wszczęły śledztwo. W procesie młody Jan wystąpił jako świadek. Jego koledzy natomiast, którzy nie mieli jeszcze matury, zostali wydaleni ze szkoły. Dokładne sprawozdanie z procesu poszło jednak za nim do Wrocławia, gdzie Jan był studentem teologii. Dlatego wstrzymał się na razie od wszelkiej działalności narodowej i oprócz obowiązkowych przedmiotów był tylko słuchaczem profesorów Bernekera i Dielsa, wykładających literaturę polską i słowiańską. Święcenia kapłańskie otrzymał 21 czerwca 1913.

Pierwszą placówką był Sudol (pow. raciborski), 13 października 1913 wysłano go jako wikarego przy kościele Bożego Ciała w Berlinie. W czasie I wojny został powołany 1 marca 1915 do wojska jako pielęgniarz oraz duszpasterz szpitalny i koszarowy do Cottbus, po pół roku wrócił do Berlina. Od 1 stycznia 1917 był wikarym w Opolu, gdzie był jednym z organizatorów wielkiej manifestacji narodowej w dniu 3 maja 1920. Odtąd stale zagrożony przez niemieckie bojówki został na własną prośbę 22 maja przeniesiony do Mszany, chociaż ówczesny starosta rybnicki w piśmie, skierowanym 19 czerwca 1920 do kurii wrocławskiej, stanowczo protestował przeciwko temu, twierdząc, że przez pobyt ks. Pojdy w Rybnickiem wzmocni polskość na tym terenie. 10 grudnia 1924 przyznano mu tytuł proboszcza, a 1 sierpnia 1925 otrzymał instytucję kanoniczną na nowo utworzoną parafię książenicką. 8 kwietnia 1940 pierwszy raz wezwano go do gestapo w Rybniku. 2 maja 1940 został zatrzymany i odtransportowany do Dachau (nr obozowy 22018). Stamtąd skierowano go 25 maja do Gusen a 8 grudnia 1940 z powrotem do Dachau, gdzie 20 września 1942 zginął i spalony został w krematorium.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Jana Pojdy; Schematyzm 1923-1925; WD 1931, nr 4, s. 48; F. Maroń, Nekrolog, WD 1970, nr 8-9, s. 153-154; Martyrologium, s. 201; Gwóźdź, Udział duchowieństwa, s. 203; Represje wobec duchowieństwa, s. 18, 66; Weiler, s. 531; A. Hanich, Martyrologium duchowieństwa Śląska Opolskiego w latach II wojny światowej, Opole 2009, s.124; 775 lat Książenic, R. Ratajczak, Czerwionka-Leszczyny 1998, s. 28-38.