Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżkowicach

Pierwsze wzmianki o istnieniu wioski Krzyżkowice pochodzą z początku XIII wieku. Nazwa wis pochodzi od imienia „Krzyżan”, zdrobniale „Krzyżko”, właściciela dworku szlacheckiego i folwarku. W ciagu wieków Krzyżkowice, kilkakrotnie zmieniały właściciela. Do 1945 roku, kiedy to zostały przyłączone do Pszowa, Krzyżkowice istniały jako osobna gmina. W latach 1570 – 1628 parafia w Pszowie przeszła pod rządy czterech następujących po sobie pastorów ewangelickich. Było to spowodowane zarządzaniem Pszowa przez luterańską rodzinę Sedlnickich, którzy zastosowali zasadę: „Cuius regio, jus religio”. Oznacza to, że również mieszkańcy Krzyżkowic przeszli na protestantyzm. W wyniku rekatolicyzacji jak wynika z opisu z 1652 roku sporządzonego dla bpa wrocławskiego, wszyscy powrócili do wiary katolickiej.

Wieś Krzyżkowice od początku swego istnienia, aż do 1934 roku należała do parafii pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Pszowie. Początkowo starano się o budowę kościoła w niedalekiej Zawadzie. Plany te jednak nie doszły do skutku z powodu braku chętnych do współpracy, dlatego zaczęto starać się o wybudowanie kościoła w Krzyżkowicach. Ziemię pod budowę kościoła podarował ówczesny mieszkaniec Pszowa Jan Bugdoł. Ostateczna decyzja o budowie kościoła zapadła w 1933 roku. Dnia 19 grudnia 1933 zarząd parafii w Pszowie zawarł umowę ze Gwarectwem Charlotte, do którego należał patronat nad kościołem w Pszowie. Na mocy tej umowy, gwarectwo zobowiązało się do podarowania: nieobrobionego drzewa oraz gruntu wielkości 26 mórg, po 100 zł za morgę.

10 stycznia 1934 przy pomocy mieszkańców Pszowa rozpoczęto pierwszą zwózkę materiałów budowlanych. 19 marca zalano fundamenty, a już 1 kwietnia wmurowano pierwszą cegłę. Budowa szła bardzo szybko ze względu na zgromadzone liczne fundusze. W sumie z różnych funduszy udało się zgromadzić 93 413 zł. Kościół stawiano pod kierownictwem Walentego Maciejka, budowniczego z Pszowa. 8 grudnia 1934 w Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryli Panny dziekan ks. Knosała proboszcz parafii w Pszowie poświęcił nowy barokowy kościół pod wezwaniem NSPJ w Krzyżkowicach.

Ostatecznie, samodzielna placówka duszpasterska w Krzyżkowicach powstała 3 listopada 1935. Jej pierwszym rzadcą - rektorem został ks. Wojciech Urban z Pszowa . 9 czerwca 1936 podczas wizytacji bp. Teofil Bromboszcz poświęcił cmentarz. Również w 1936 roku zakończono budowę probostwa, a następnie kościół, cmentarz i probostwo otoczono parkanem i wybudowano budynki gospodarcze. W kościele ustawiono ławki oraz dwoje bocznych ołtarzy: Matki Boskiej i św. Barbary . Zakupiono cztery dzwony z brązu: „Barbara” (1165kg), „Antoni” (580kg), „Maria”(340kg) i „Izydor” (243kg); dzwony poświęcił bp. Juliusz Bieniek. W czasie wojny okupant skonfiskował trzy dzwony i pozostał tylko jeden – „Izydor” oraz sygnaturka.

Przed rozpoczęciem II wojny światowej zakupiono organy wykonane przez firmę Klimosz z Rybnika. W czasie wojny zainstalowano zegar o trzech tarczach wykonany przez firmę Ranscher z Regensburga. Podczas przechodzenia frontu kościół uległ uszkodzeniu, szybko naprawionym w 1945 roku. W 1946 roku rodzina Somerla ufundowała krzyż misyjny. W 1949 roku ustawiono w kościele nowy ołtarz główny wykonany przez prof. Maciejewskiego z Krakowa. Obraz Serca Pana Jezusa namalowany przez ks. prof. Kramarczyka z Krakowa, ufundował p. Jasita. W rok później ołtarz pozłocono i ustawiono na nim figury św. Pawła i św. Piotra wykonane przez prof. Kalfasa w Krakowie. W 1956 roku zamontowano pierwszą aparaturę głośnikową oraz zamówiono trzy nowe dzwony w hucie „Małapanew”, które zamontowano 3 czerwca 1958 , poświęcił je ks. proboszcz Pilawa. Z okazji srebnego jubileuszu zakupiono figury św. Jacka i św. Jadwigi wykonane przez p. Maksymiliana Tkocza z Rybnika. Obecnie parafii liczy 3800 mieszkańców. Z tego około 50 są wyznania niekatolickiego.

Proboszczowie

• ks. Wojciech Urban rektor (1935), administrator (1935-1937)
• ks. Karol Pilawa administrator (1937-1938), proboszcz (1938-1971)

w czasie jego uwięzienia substytutami byli; ks. Paweł Lubos (1948), ks. Jerzy Zieliński (1948-1955), ks. Franciszek Strauch (1955), ks. Paweł Bekiesz (1955-1956)

• ks. Paweł Hahn (1971-1978)
• ks. Zdzisław Paszenda (1978-2000)
• ks. Ryszard Anczok (2000-2009)
• ks. Andrzej Pyrsz (2009-nadal)

Bibliografia

Dekret erekcji parafii Krzyżkowice, WD 1935, nr 11, s. 376-377; L. Musioł, Z przeszłości gminy i parafii Krzyżkowice, Katowice Ligota 1965; K. Kowal, Kronika Pszowa i Rydułtów, Katowice 1939; Kronika Parafii NSPJ Krzyżkowice; L. Wycik, 60 lat istnienia parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżkowicach, Katowice 1995; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 178; M. Szewczyk, Wierni parafii Krzyżkowice w latach 1978 – 2006, Racibórz 2008; J. Szarowski, 75 lat Krzyżkowickiej parafii, [w:] Miesięcznik lokalny „Pszowik” nr 140 (listopad 2009).