Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach

Tarnogórscy katolicy od zarania miasta należeli do parafii świętego Marcina w Starych Tarnowicach. W 1519 roku istniało na terenie dzisiejszego miasta dość dużo domów to jednak nie można odnaleźć śladu usiłowania utworzenia odrębnej parafii. W tej sytuacji popierani przez Jerzego Brandenburczyka protestanci którzy bardzo upodobnili sobie Tarnowskie Góry łatwiej potrafili założyć swoją gminę i jako pierwsi wybudowali tutaj swój zbór który stał się zarazem pierwszym na Górnym Śląsku (rok 1528) kościołem ewangelickim.

Kościół i jego wyposażenie

W 1531 roku zniesiono drewniany kościółek (niektórzy podają że zniszczył go pożar) i wybudowano nowy, murowany. Świątynia ta początkowo nie posiadała ani wieży ani prezbiterium. Te człony dobudowano w latach 1560–1563. Wieża stoi do dziś. Zaraz po założeniu miasta ludność Tarnowskich Gór kształtowała się w granicach od 1200 do 1800 osób. Liczba ta stale rosła. Za datę powstania parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła uważa się dzień 1 lutego 1630 roku. parafia na początku swego istnienia należała do dekanatu bytomskiego wchodzącego w skład diecezji krakowskiej. Dnia 16 lipca 1821 roku weszła z całym dekanatem bytomskim w obręb diecezji wrocławskiej. W 1847 roku dekanat bytomski został podzielony na mikołowski i tarnogórski. Kiedy w 1925 roku powstała diecezja katowicka dekanat tarnogórski włączono w jej obszar. W późniejszych latach zachodziły dalsze zmiany terytorialne. Z dniem 25 marca 1992 roku parafie ziemi tarnogórskiej weszły w skład nowo utworzonej diecezji gliwickiej. Najstarsza parafia tarnogórska od swego powstania w 1630 roku posiadała dwa kościoły: parafialny pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz świętej Anny. Oba zostały wybudowane przez tarnogórskich ewangelików a później przeszły na własność katolików. Uroczysta konsekracja kościoła parafialnego nastąpiła 4 maja 1670 roku. konsekratorem był sufragan katowicki ksiądz biskup Mikołaj Oborski który w ołtarzu głównym umieścił także relikwie świętych Juliana i Murycego. Wizytator w roku 1791 określił stan parafii jako dobry. Przy kościele świętych Apostołów Piotra i Pawła powstawały też w XIX stuleciu różne bractwa i stowarzyszenia religijne, stając się jednymi z bardziej znaczących elementów duszpasterstwa. Takich bractw i stowarzyszeń było ponad dwadzieścia. W latach 1848–1851 kościół pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła został gruntowanie przekształcony przez proboszcza księdza Antoniego Schneiderskiego. Obrazy znajdujące się w kościele: Pokłon Trzech Króli (1731) nieznanego artysty, Przekazanie kluczy św. Piotrowi (1841) Friedricha Bouterwecka (z ołtarza głównego), Świętą Barbarę Johannesa Bochenka (z późnobarokowego ołtarza w kaplicy św. Barbary) i obrazy Juliana Wałdowskiego (Ukrzyżowanie oraz Matka Boska z Dzieciątkiem z dawnych ołtarzy bocznych). Z wyposażenia świątyni najcenniejszymi są ambona obecnie rozcięta na stół ołtarzowy oraz podstawę i baldachim dla figur świętych Piotra i Pawła z dawnego ołtarza głównego, barokowo – klasycystyczna chrzcielnica oraz 42-głosowe organy z 1927 r. Z XVII wieku pochodzi dalmatyka adamaszkowa zdobiona aksamitem i ornamentem roślinnym oraz pozłacany kielich rokokowy z 1713 roku z wyrytym na stopie przedstawieniem Pokłonu Trzech Króli. Pochodzący z XVII wieku portret kapłana być może przedstawia księdza Hieronima Niesytko. W kościele znajduje się neogotycka monstrancja wieżyczkowa, dużych rozmiarów, bogato zdobiona z figurkami świętych. We wnętrzu zabytkami są późnorenesansowe płyty nagrobne Ulricha Pogrela i Magdaleny Janiczkówny (najstarsza inskrypcja nagrobna w języku polskim) oraz trzy epitafia późniejsze.

Bibliografia

Ks. Herbert Jeziorski, Kościoły i parafie rzymskokatolickie na ziemi tarnogórskiej, Tarnowskie Góry 2006, s. 96 – 106; Chrześcijaństwo w Tarnowskich Górach. Wystawa w Roku Jubileuszowym. Muzeum w Tarnowskich Górach 2000; http://piotripawel.org/ [31.08.2011]; http://www.kuria.gliwice.pl/kuria/index.php?akcja=parafia&ID=105 [31.08.2011];