Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach

Tarnogórscy katolicy od początków istnienia miasta należeli do parafii św. Marcina w Starych Tarnowicach. W utworzeniu własnej wspólnoty ubiegli ich protestanci, którzy wspierani przez Jerzego Brandenburskiego w 1528 roku wybudowali tutaj swój zbór, będący pierwszym kościołem ewangelickim na Górnym Śląsku.

Kościół i jego wyposażenie

W 1531 roku zniesiono drewniany kościółek (niektórzy podają że zniszczył go pożar) i wybudowano nowy, murowany. Ten kościół początkowo nie posiadał ani wieży ani prezbiterium. Te człony dobudowano w latach 1560–1563. Wieża stoi do dziś. Za datę powstania parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła uważa się dzień 1 lutego 1630. Parafia na początku swego istnienia należała do dekanatu bytomskiego wchodzącego w skład diecezji krakowskiej. Dnia 16 lipca 1821 weszła z całym dekanatem bytomskim w obręb diecezji wrocławskiej. Z dniem 25 marca 1992 parafie ziemi tarnogórskiej weszły w skład nowo utworzonej diecezji gliwickiej.

Najstarsza parafia tarnogórska od swego powstania w 1630 roku posiadała dwa kościoły: parafialny pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz św. Anny. Oba zostały wybudowane przez tarnogórskich ewangelików a później przeszły na własność katolików. Uroczysta konsekracja kościoła parafialnego nastąpiła 4 maja 1670. Konsekratorem był sufragan krakowski bp Mikołaj Oborski który w ołtarzu głównym umieścił także relikwie świętych Juliana i Murycego.

Wizytator w roku 1791 określił stan parafii jako dobry. Przy kościele świętych Apostołów Piotra i Pawła powstawały też w XIX stuleciu różne bractwa i stowarzyszenia religijne, stając się jednymi z bardziej znaczących elementów duszpasterstwa. Takich bractw i stowarzyszeń było ponad dwadzieścia. W latach 1848–1851 kościół pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła został gruntowanie przebudowany przez proboszcza Antoniego Schneiderskiego.

Obrazy znajdujące się w kościele: Pokłon Trzech Króli (1731) nieznanego artysty, Przekazanie kluczy św. Piotrowi (1841) Friedricha Bouterwecka (z ołtarza głównego), Świętą Barbarę - Johannesa Bochenka (z późnobarokowego ołtarza w kaplicy św. Barbary) i obrazy Juliana Wałdowskiego (Ukrzyżowanie oraz Matka Boska z Dzieciątkiem z dawnych ołtarzy bocznych). Z wyposażenia kościoła najcenniejszymi są ambona obecnie rozcięta na stół ołtarzowy oraz podstawę i baldachim dla figur świętych Piotra i Pawła z dawnego ołtarza głównego, barokowo – klasycystyczna chrzcielnica oraz 42-głosowe organy z 1927 r. W kościele znajduje się neogotycka monstrancja wieżyczkowa, dużych rozmiarów, bogato zdobiona z figurkami świętych. We wnętrzu zabytkami są późnorenesansowe płyty nagrobne Ulricha Pogrela i Magdaleny Janiczkówny (najstarsza inskrypcja nagrobna w języku polskim) oraz trzy epitafia późniejsze.

• patrz: Bractwo św. Barbary

Proboszczowie

• Ks. Franciszek Męczkowski (1630)
• Ks. Andrzej Skarczyński (1630-1636)
• Ks. Walenty Iwanowski (1636-1640)
• Ks. Jan Wanacki (1640-1651)
• Ks. Jan Maciejczyk (1651-1661)
• Ks. Jan Ignacy Kleybor (1661-1662)
• Ks. Marcin Guttmann (1662-1665)
• Ks. Aleksander Kleybor (1665-1670)
• Ks. Jan Fluske (1670-1671)
• Ks. Franciszek Alojzy Kleybor (1671-1677)
• Ks. Melchior Hieronim Niesytko (1677-1713)
• Ks. Jakub Stanisław Antoni Chudzik (1713-1715)
• Ks. Wojciech Ciołkowicz (1715-1721)
• Ks. Andrzej Augustyn Ziebrowski (1721-1750)
• Ks. Szymon Kuczewicz (1750-1752)
• Ks. Franciszek Kluba (1752-1756)
• Ks. Michał Kempa (1757-1776)
• Ks. Franciszek Bartuzel (1776-1811)
• Ks. Antoni Schneiderski (1811-1851)
• Ks. Bernard Pośpiech (1851), administrator
• Ks. Ignacy Wawreczko (1851-1864) administrator
• Ks. Karol Lex (1864), administrator
• Ks. Wilhelm Schneider (1864), administrator
• Ks. Emil Schmaus (1864-1882)
• Ks. Robert Cichon (1882-1896)
• Ks. Franciszek Kokott (1896–1908)
• Ks. Ryszard Rassek (1908–1922)
• Ks. Michał Lewek (1923–1967)
• Ks. Arnold Woźnica (1967–1972)
• Ks. Józef Porcek (1972–1976)
• Ks. Zygmunt Trocha (14.08.1976–05.11.1976) administrator, (06.11.1976–20.08.2006) proboszcz
• Ks. Piotr Kalka (21.08.2006–nadal)

Bibliografia

Ks. Herbert Jeziorski, Kościoły i parafie rzymskokatolickie na ziemi tarnogórskiej, Tarnowskie Góry 2006, s. 96 – 106; Chrześcijaństwo w Tarnowskich Górach. Wystawa w Roku Jubileuszowym. Muzeum w Tarnowskich Górach 2000; [1] [31.08.2011]; [2] [31.08.2011]