Krzyże przydrożne w Bieruniu Starym

krzyż na cmentarzu, 1807(02)

Bieruń Stary, ul. Marcina

• Krzyż Boża Męka z 1899 roku – Bieruń – Jajosty, ul. Bijasowicka 181

Podstawa dwuelementowa. W górnej, wyższej części znajduje się wnęka z wyrytym napisem fundacyjnym : Tę Bożą mękę dali postawić Marcin i Maryja Buchta w roku 1899. W niewysokim cokole zajmuje głęboka wnęka, zwieńczona ostrym łukiem z figurą Matki Bożej. Cokół zwieńczony profilowanym gzymsem o łukowych wygięciach. Na stopce stoi wysoki krzyż z figurą Chrystusa. Ramiona krzyża zakończone w koniczynę. Metalowa tabliczka INRI wystaje poza belkę.Krzyż stoi przy drodze otoczony niskim murkiem. Przy krzyżu odprawiane są nabożeństwa majowe.

• Krzyż murowany Męki Pańskiej, ul. Bojszowska

Poniżej krzyża znajduje się figurka Matki Bożej Anielskiej. Mieszkańcy pobliskiej kapliczki czczą ją podczas nabożeństw majowych.

• Krzyż murowany Męki Pańskiej, cmentarz przy kościele św. Walentego

Inskrypcja (prawie niewidoczna): Fundatorzi Anton Drabik Anna Krupska Dnia 10 sierpnia 1802 (1807)

• Krzyż kamienny Męki Pańskiej, ul. Krakowska

Krzyż jest kopią Męki Pańskiej znajdującego się na cmentarzu parafialnym. Rok powstania 1811.

• Krzyż kamienny Męki Pańskiej z 1861r, ul. Łysinowa, skrzyżowanie z ul. Żwirki i Wigury.

W jednoczęściowej podstawie zabudowana jest tablica fundatorów : Fundat. BYOK FRANCISZEK I MARIANNA 1861. Przed podstawą jest ołtarzyk na którym stoją kwiaty i znicze. Cokół z trzema płaskorzeźbami : z przodu – Matka Boża , z prawej święty z Dzieciątkiem , a z lewej św, Jan Nepomucen. Na zdobionym, stożkowatym gzymsie , na stopce stoi krzyż z postacią Chrystusa i tabliczką INRI. U stóp krzyża jest płaskorzeźba klęczącego aniołka.

• Krzyż kamienny Męki Pańskiej, ul. Ks. Pawła Macierzyńskiego - Obecnie zrekonstruowany krzyż znajduje się przy ul. Chemików ( od 2001r )

Na kamiennym fundamencie zbudowana jest 2-częściowa podstawa. W wyższej ( górnej ) stożkowo zakończonej jest zabudowana tablica fundatora : Fundator IACOB Mendrela z Czarnuchowitz R.P. 1864 Uprasza o łaskawe westchnienie. Poniżej wyryto w tablicy napisy :-Rekonstrukcja R.P. 2001 i - STOW. MIŁOŚNIKÓW 600-LETNIEGO BIERUNIA Na wysokim cokole na wysuniętym stopniu jest płaskorzeźba Matki Bożej. Na stożkowatym gzymsie na małej stopce stoi krzyż z postacią ukrzyżowanego Chrystusa i tabliczką INRI. Obok krzyża tabliczka : ZABYTEK CHRONIONY PRAWEM , oraz PRACE KONSERWATORSKIE ZOSTAŁY DOFINANSOWANE ZE ŚRODKÓW POWIATU BIERUŃSKO-LĘDZIŃSKIEGO. Otoczenie krzyża wybrukowane płytkami chodnikowymi.

• Krzyż kamienny Męki Pańskiej, ul. Marcina z 1765 roku

Jednoczęściowa trapezowa podstawa ma na frontowej ścianie prostokątną wnękę na tablicę fundacyjną. Masywny cokół jest zwieńczony gzymsem, od dołu wielokrotnie profilowanym. W polach wygięć rozety kwiatowe. Na frontowej ścianie cokołu znajduje się figura Matki Bożej. Na gzymsie jest krzyż z postacią Chrystusa i tabliczką INRI. Całość betonowa , niepomalowana. Krzyż otoczony murowanym ogrodzeniem. ( Prace konserwatorskie zostały sfinansowane ze środków Powiatu Bieruńsko – Lędzińskiego ).

• Krzyż murowany Męki Pańskiej, ul. Oświęcimska 400

W jednoczęściowej podstawie zabudowana jest tablica fundatorów : Fundat. BYOK JAN I MARIANNA 1810. Cokół z trzema płaskorzeźbami : z przodu – Matka Boża , z prawej i lewej postacie świętych, Na zdobionym, stożkowatym gzymsie i wysokiej stopce stoi krzyż z postacią Chrystusa i tabliczką INRI.

• Krzyż kamienny Męki Pańskiej, ul. Pszenna - Ściernie

Obok krzyża znajdują się figury dwóch świętych: Franciszka i Jana. Rok powstania 1905

• Krzyż kamienny Męki Pańskiej, ul. Zdrowia 15

Obecnie przy krzyżu odprawiane są nabożeństwa majowe oraz nabożeństwa błagalne w okresie Dni Krzyżowych.

• Krzyż - Boża Męka z 1882 r. - Bieruń Stary, ul. Lędzińska Podstawa jest trójelementowa. W górnej, najwyższej jest wyryta data : +1882+.

Wysoki z cokół z półokrągło zwieńczoną wnęką. Wewnątrz znajduje się na wypuście płaskorzeźba modlącej się Matki Boskiej. Na profilowanym gzymsie, ozdobionym ośmiolistną rozetką stoi krzyż na sześciennej stopce, z ramionami zakończonymi w koniczynkę. Krzyż stoi przy samej jezdni,, na skrzyżowaniu dróg.

• Figura św. Jana Nepomucena z 1863 r. - Jajosty, ul. Wspólna

Podstawa dwuelementowa na planie kwadratu – niższa jest płaska i szersza. W węższej i wyższej jest przymocowana tablica z napisem fundacyjnym: Gewidmet von Martin u. Agnes Mrzyk 1863. Na podstawie jest wysoka ośmioboczna kolumna. Góra kolumny jest w kształcie kielicha na którym stoi duża figura św. Jana Nepomucena z metalową aureolą z pięcioma krążkami. Św. Jan w prawej dłoni trzyma krzyż i palmę. Lewą dłonią dotyka krzyża.Figura stoi przy drodze przed drzewami i krzakami przy brzegu potoku. Figura jest ogrodzona wysokim, ozdobnym, metalowym płotkiem.

Bibliografia

J. Górecki, Krzyże i kapliczki w pejzażu górnośląskim, Katowice 1999; M. Lipok - Bierwiaczonek, K. Lenartowicz, Kamienne krzyże przydrożne na Górnym Śląsku na przykładzie terenów miasta Tychy, [w:] Ziemia Śląska T.1, red. L. Szaraniec, Katowice 1988, s. 65-100; Informacje własne autorki.