Bonifratrzy - Pilchowice

Konwent bonifratrów w Pilchowicach

W 1793 roku Anton Welzel, podskarbi hrabiów Węgierskich w testamencie zapisał 21 tys. talarów na rzecz utworzenie klasztoru i szpitala dla ubogich w Pilchowicach. Wykonawcą zapisu zostali hrabiowie Węgierscy. W 1802 roku Bernard Galbiers, opat klasztoru cystersów w Rudach, poświęcił kamień węgielny pod budowę gmachu. Prowadzono ją przez 12 lat. Uroczyste poświęcenie klasztoru i szpitala miało miejsce 30 i 31 lipca 1814 roku. Bonifratrzy do Pilchowic przybyli w 1800 roku. Prowadzili nie tylko szpital, który w 1818 roku dysponował 18 łóżkami, ale także aptekę. Opiekowali się także chorymi i ubogimi z najbliższej okolicy. Szpital utrzymywali z pieniędzy pozyskiwanych podczas regularnie prowadzonych kwest oraz datków hojnych darczyńców.

Sam budynek szpitala i klasztoru powstał na planie podkowy. W latach 1802-1814 powstała jedynie środkowa część budynku późnobarokowo-neogotycka; zdobiona attykami krenelażowymi, wieżyczkami i sterczynami. Skrzydła boczne dobudowano w 1859 roku. Wtedy też od strony wschodniej powstała kaplica z XVIII-wiecznymi stacjami Męki Pańskiej. Nad ołtarzem głównym znajduje się pochodzący ze zbiorów watykańskich obraz św. Anny; bo początkowo takie też wezwanie nosił sam szpital. Do rozbudowy szpitala przyczynił się Juliusz Roger, Królewski Radca Sanitarny oraz nadworny lekarz książąt raciborskich.

Od października 1914 do marca 1918 roku prowadzony był tutaj szpital wojskowy. W sumie w tym czasie leczono tu 2470 żołnierzy. Podczas II wojny światowej w zabudowaniach najpierw utworzono lazaret polowy; a od 7 lutego 1942 - lazaret wojskowy. Na potrzeby rannych zaadaptowano nawet pomieszczenia klauzury. Żołnierzy niemieckich ze szpitala w Pilchowicach ewakuowano na dwa dni przed wkroczeniem tutaj Armii Czerwonej. Sam budynek nie ucierpiał, ale jego wnętrze zostało ograbione. Zdewastowano też cmentarz przyszpitalny. W latach 1948-1949 w budynku organizowano kolonie dla dzieci pracowników kopalni "Knurów". 10 października 1951 szpital został odebrany bonifratrom i upaństwowiony. Większość zakonników opuściła Pilchowice. Na miejscu pozostało jedynie trzech. Ostatni z nich zmarł w 1984 roku. Placówka - już jako szpital przeciwgruźliczy - swoją działalność wznowiła w 1953 roku po sprowadzeniu tutaj z Panewnik 6 sióstr ze zgromadzenia Służebniczek Najświętszej Maryi Panny. Obecnie w Pilchowicach działa Szpital Chorób Płuc im. św. Józefa.

Bibliografia

A.Żukowski, A.Gudzik, Szlakami Zielonego Śląska 1, Czerwionka-Leszczyny 2010, s.252; www.zabytkitechniki.pl; www.gosc.gliwice.pl; www.kosciol.wiara.pl