Dygacz Adolf
Dygacz Adolf (1914-2004), etnograf, muzykolog, folklorysta
Urodził się 23 lipca 1914 w Droniowicach na Górnym Śląsku, wsi między Lublinem a Koszęcinem, w muzykującej rodzinie Józefa i Anny z d. Kopyciok. Miał pięć sióstr i dwóch braci. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Droniowicach, gdzie poznawał muzykę ludową przez nauczyciela Juliusza Brommera. Zasady muzyki i gry na instrumentach uczył go Franciszek Ligęza - organista w kościele w Sadowie. W 16. roku życia podjął naukę w Niższym Seminarium Duchownym Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Lublińcu. Wtedy też gromadził i zapisywał pieśni ludowe. Pracował także w drukarni zakonnej. W 1934 roku przeniósł się do Katowic, a w 1936 roku w trybie eksternistycznym przystąpił do matury w Państwowym Gimnazjum i Liceum w Katowicach, uzyskawszy w styczniu 1937 roku świadectwo dojrzałości. Dalszą edukację stanowiły studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1937-1938 odbył Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy w Grodnie, który ukończył w stopniu podporucznika. W czasie II wojny światowej był w niewoli radzieckiej i niemieckiej, z których uciekł i wrócił na Śląsk. Podjął działalność w podziemnej organizacji antyfaszystowskiej. W 1941 roku został aresztowany za działalność konspiracyjną, skazany na 6 lat więzienia jako więzień polityczny. Udało mu się uciec podczas ewakuacji więzienia i do stycznia 1945 roku ukrywał się.
Po II wojnie światowej kontynuował edukację w zakresie ekonomii i prawa w Wyższym Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych w Katowicach i Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, gdzie studiował teorię i pedagogikę muzyki, a na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie muzykologię. Brał udział w Akcji Zbierania Folkloru (1947-1950) i w latach 1950-1955 Ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego. Zapisał się w badaniach pieśni Zagłębia Dąbrowskiego w zakresie rejestracji i uporządkowania pieśni tegoż Zagłębia. W 1962 roku na Uniwersytecie Wrocławskim obronił pracę doktorską z zakresu nauk etnograficznych, w 1975 roku uzyskał habilitację na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu, a profesurę w 1991 roku na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. W latach 1951/1952-1975 prowadził wykłady z zakresu teorii muzyki, folkloru, psychologii ogólnej i muzycznej w Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. W latach 1974-1980 był pracownikiem etatowym Katedry Etnografii Uniwersytetu Wrocławskiego, kierownikiem Zakładu Teorii Muzyki i Folklorystyki Muzycznej w Cieszynie - Filii Uniwersytetu Śląskiego (1980-1992). Do 1999 roku tam też prowadził seminaria magisterskie.
Wypromował ponad dwustu magistrów z zakresu kultury ludowej różnych regionów Polski, dziewięciu doktorantów i trzech habilitantów. Wśród doktorantów byli m.in.: Jadwiga Bobrowska, Dionizjusz Czubala, Alojzy Kopoczek, Alina Kopoczek, Krystyna Turek, Marian Gerlich, Halina Gerlich. Badania naukowe obejmowały Górny Śląsk oraz Zagłębie Dąbrowskie. Dokumentował folklor muzyczny, był krytykiem i publicystą muzycznym. Wydał serię publikacji o pieśniach, śpiewniki, zbiory pieśni i studia związane z muzycznym folklorem zawodowym. Był także konsultantem ds. muzyki ludowej. Od 1957 roku współpracował z telewizją jako recenzent muzyczny, opracowywał repertuar do filmów i audycji. Utworzył cykl audycji Z teki folklorystycznej Adolfa Dygacza. Także współpracował z Zespołem Pieśni i Tańca Śląsk w Koszęcinie i z katowickim Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym. Zwraca także uwagę jego działalność zagraniczna, udział w licznych kongresach. Zachowane zbiory A. Dygacza stanowią tradycyjne pieśni ludowe, robotnicze ze Śląska Opolskiego, Śląska Cieszyńskiego, Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Zagłębia Dąbrowskiego. Prowadził też badania nad pieśnią hutników na terenie całej Polski. Pieśni ludowe dzielił na trzy folklorystyczne obszary: pieśni obrzędowe, pieśni zawodowe, pieśni powszechne. Za swą działalność otrzymał wiele odznaczeń i nagród.
Prywatnie był pasjonatem dalekich podróży. Miał dwójkę dzieci - syna Andrzeja i córkę Kornelię, autorkę kilku publikacji z zakresu folklorystyki. Na murze kamienicy w Katowicach przy ul. Wita Stwosza 4, gdzie mieszkał, w 2010 roku umieszczono tablicę pamiątkową. Zmarł 6 kwietnia 2004. Spoczął na cmentarzu w Katowicach przy ul. Francuskiej.
Bibliografia
za: Z. Hojka, Adolf Karol Dygacz - etnograf, etnomuzykolog, folklorysta, badacz i znawca kultury Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego, "Analecta". Studia i Materiały z Dziejów Nauki, nr 28, z. 1, 2019; D. Kaszuba, Krytyka artystyczna Adolfa Dygacza, Wyd. Studeu, Katowice-Ustroń 2004; D. Kaszuba, Polski Folklor muzyczny w badaniach naukowych Adolfa Dygacza, Wyd. Danuta Kaszuba, Katowice 2009; Encyklopedia muzyczna PWM. Część biograficzna, tom II, Kraków 1984; Opr. MC
| |||||