Św. Wojciech

Z e-ncyklopedia

Św. Wojciech Sławnikowic (zm. 999)

Wojciech sw wiki wolna.png
relikwiarz w Gnieźnie
legendarne miejsce pobytu św. Wojciecha w Bujakowie

Urodził się w Libicach w Czechach. Żywoty nie przekazały daty jego urodzenia, lecz powszechnie za datę narodzin Wojciecha przyjmuje się rok 957. Imię jego wywodziło się od słów „pociecha wojów” lub „wojska”. O przeznaczeniu do stanu duchownego zadecydowała, według hagiografów, gwałtowna choroba, podczas której zrozpaczeni rodzice ofiarowali ukochane niemowlę na służbę Maryi Pannie. Będąc chłopcem przeznaczonym do służby kapłańskiej, święty Wojciech wcześnie rozpoczął naukę w szkole w Magdeburgu. Biskup Adalbert udzielił mu w tym czasie sakramentu bierzmowania. Wraz z tym sakramentem otrzymał imię arcybiskupa, który mu tego sakramentu udzielił. Odtąd pod imieniem Adalbert święty Wojciech będzie znany całemu Zachodowi europejskiemu i pod nim zostanie wpisany do martyrologium.

Święty Wojciech wrócił do ojczyzny w roku 981 jako subdiakon, a w krótkim czasie przyjął święcenia. Rok 982 oznaczał moment zwrotny w życiu świętego Wojciecha. Był on w tym czasie świadkiem śmierci biskupa praskiego Dytmara, który na łożu śmierci, wyznał, że zaniedbał misję nawracania zabłąkanych dusz. Przeżycia św. Wojciecha spowodowały zmianę jego postępowania. Rok później przyjął sakrę biskupią, a obejmując nową stolicę wszedł do Pragi boso. Gdy bardzo młody Wojciech wstąpił na stolicę praską, natchnął ją nowym duchem, był to duch reformy, który zaczął się rozszerzać w zachodnim chrześcijaństwie. Reformistyczne dążenia Wojciecha legły u podstaw jego decyzji o opuszczeniu Pragi i wstąpieniu w roku 989/990 do klasztoru benedyktyńskiego św. Bonifacego i Aleksego na Awentynie. Na krótki czas św. Wojciech opuścił klasztor, wracając do Pragi, jednak nieposłuszeństwo prażan zmusiło go do ucieczki na Awentyn; po drodze odwiedził Węgry, legendy przypisują tej podróży początki chrystianizacji Węgier. Pod koniec roku 996 opuścił Rzym, dowiedziawszy się o wymordowaniu jego rodziny, odwiedził dwór Bolesława Chrobrego i otrzymał urząd biskupa misyjnego. Przybywszy do Polski podjął ostateczną decyzję o wyruszeniu na misję ewangelizacyjną do Prus.

Czas pobytu w Polsce nie był długi, cztery – sześć tygodni w lutym i marcu 997 roku. Miejsce pobytu może być tylko domniemane. Prawdopodobnie było to Gniezno. To, co przypisywano świętemu Wojciechowi w czasie pobytu w Polsce przerasta fizyczne możliwości człowieka. Twierdzi się, że w tym Wojciech miał zwalczać obrządek metodiański w Krakowie i odwiedzić wiele miejscowości. Istnieją świadectwa, które przemawiać mają za misją św. Wojciecha wśród Ślązaków. We Wrocławiu pokazywano w jednym z kościołów kamień z odciskiem świętego, który to kamień był przedmiotem szczególnego kultu ze strony miejscowej ludności. W wielu innych śląskich miejscowościach szczycono się śladami obecności Wojciecha. Po pierwsze to zjawisko może wyjaśnić fakt, iż Śląsk leżał w obrębie diecezji świętego Wojciecha. Do powstania innych przekazów i legend wystarczało istnienie w danej miejscowości kościoła pw. św. Wojciecha, a kościoły takie były wznoszone dopiero w XIII i XVI wieku. Niczym nie podparta tradycja łączy z działalnością świętego Wojciecha początki kościołów w Opolu, Cieszynie, Sułowie pod Milczem, Strzelcach Wielkich, Jaworzu, Mikołowie oraz Trzyńcu.

W archidiecezji katowickiej zbudowane są dwa kościoły ku czci św. Wojciecha - bazylika i Stary Kościół w Mikołowie oraz kościół parafialny w Radzionkowie, wystawiony rzekomo za czasów Bolesława Chrobrego w miejscu dawnej świątyni pogańskiej. Jedynym pewnym miejscem na misyjnej trasie świętego Wojciecha był Gdańsk, do którego dotarł najprawdopodobniej szlakiem handlowym prowadzącym przez miejscowości: Wyszogród, Świecie, Osiek, Skórcz, Starogród, Lubiszewo. Po kilku tygodniach statkiem przeprawił się z bł. Radzimem Gaudentym i prezbiterem Boguszą na ziemie pruskie. Po spotkaniu z tubylczą ludnością nie spotkali się z chęcią współpracy. Wobec uporu misjonarzy rozwścieczeni barbarzyńcy zabili przewodnika wyprawy. Święty Wojciech zginął 23 kwietnia 977 pchnięty kilkakrotnie włócznią. Książę Bolesław wykupił ciało świętego za ilość złota odpowiadającego wadze relikwii. Data kanonizacji nie jest bliżej znana, pewne jest, że odbyła się przed 2 XII 999 r. Kult świętego Wojciecha opiera się na czci grobu i relikwii w katedrze gnieźnieńskiej, uroczystości w dniu 23 kwietnia oraz licznych kościołach pod wezwaniem św. Wojciecha w Polsce.

W 1963 roku papież Jan XXIII ustanowił trzech głównych patronów Polski: Najświętszą Maryję Pannę Królową Polski, św. Wojciecha i św. Stanisława ze Szczepanowa.

Bibliografia

K. Śmigiel, Święty Wojciech Sławnikowic, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 1997; J. Karwasińska, Święty Wojciech, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 1997; L. Koczy, Misje polskie w Prusach i na Pomorzu za czasów Bolesławów, [w:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, opr. G. Labuda, Warszawa 1997; J. Nowacki, Z dziejów kultu świętego Wojciecha w Polsce, [w:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, opr. Labuda G. , Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1997; G. Labuda, Św. Wojciech w działaniu, [w:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, opr. G. Labuda, Warszawa 1997; J. Kanapariusz, Świętego Wojciecha żywot pierwszy, Gdańsk 2009.