Św. Bartłomiej

Z e-ncyklopedia

Św. Bartłomiej Apostoł

św. Bartłomiej, mozaika z kościoła św. Jadwigi w Szopienicach
św. Bartłomiej i św. Jakub, fronton bazyliki w Amiens

Ewangeliści: św. Mateusz, św. Marek i św. Łukasz nazywają Apostoła Bartłomiejem, natomiast św. Jan nazywa go Natanaelem. Imię pochodzenia aramejskiego Bartalmaj (Bartolmaj) oznacza tyle, co syn Talmaja. Imię Talmaja można spotkać w Starym Testamencie kilka razy (Joz 15,14; 2 Sam 3,3). Natomiast hebrajskie imię Natanael znaczy tyle, co Bóg dał i spotykamy je w Starym Testamencie kilkanaście razy (Lb 1,8; 1 Krn 2,14; 2 Krn 17,7; Ezd 10,22). W XII wieku Kościół rzymskokatolicki uznał, że Bartłomiej i Natanael to jedna osoba o dwóch imionach.

Według synoptyków Bartłomiej był rybakiem z Kany Galilejskiej. Powszechnie uważa się, że właśnie na jego weselu w Kanie był Chrystus z Matką i uczniami, gdzie dokonał pierwszego cudu. Z tekstu św. Jana Ewangelisty dowiadujemy się, że to Filip, późniejszy Apostoł, przyprowadził Natanaela (Bartłomieja) do Jezusa. O nim Jezus powiedział: Patrz, to prawdziwy Izraelita, w którym nie ma podstępu (J 1,47). Św. Jan wymienia także Bartłomieja po zmartwychwstaniu Jezusa przy cudownym połowie ryb (J 21,2).

W tradycji i literaturze apokryficznej św. Bartłomiej głosił Ewangelię w Indiach (Euzebiusz z Cezarei Palestyńskiej, św. Hieronim), Etiopii (św. Rufin, Mojżesz z Horezmu), Arabii Saudyjskiej (Pseudo-Hieronim), Małej Azji, kraju Partów i Mezopotamii. W czytaniach brewiarzowych św. Bartłomiej nawrócił brata króla Armenii, Polimpiusza. Z rozkazu króla Astiagesa został pojmany w mieście Albanopolis, a później ukrzyżowany i ścięty. W czasie zadawanych tortur został żywcem odarty ze skóry. Datę jego śmierci podaje się na ok. 70 rok.

Z apokryfów o św. Bartłomieju zachowały się: Ewangelia Bartłomieja, Apokalipsa Bartłomieja oraz Męka Bartłomieja Apostoła. Relikwie świętego znajdują się częściowo w katedrze w Benewencie we Włoszech, a reszta w kościele pod wezwaniem Św. Bartłomieja na wyspie Tyberyjskiej w Rzymie.

  • Jest patronem wielu rzemieślników: rzeźników, garbarzy, introligatorów, siodlarzy, szewców, tynkarzy, górników, krawców, piekarzy, sztukatorów. W ikonografii św. Bartłomiej jest przedstawiany w długiej tunice, przepasanej paskiem, czasami z anatomiczną precyzją jako muskularny mężczyzna. Bywa ukazywany ze ściągniętą z niego skórą. Jego atrybutami są: księga, nóż, zwój.
  • Prawosławni Grecy obchodzą uroczystość św. Bartłomieja 11 lipca, Armeńczycy 25 lutego i 8 grudnia, Etiopczycy 18 lipca i 20 listopada.
  • Kościół rzymskokatolicki wspomina św. Bartłomieja 24 sierpnia.

W archidiecezji katowickiej św. Bartłomiej patronuje kościołom

Bibliografia

W. Zaleski, Święci na każdy dzień, Warszawa 1998, s. 491-493; H. Hoever, Żywoty świętych Pańskich, Olsztyn 1985; W. Niewęgłowski, Leksykon Świętych, Warszawa 1999.