Tekst źródłowy strony Zakon Krzyżaków z Czerwoną Gwiazdą

[[Plik:Krzyzak czerwona gwiazda.jpg|right|thumb|Krzyżacy z Czerwoną Gwiazdą]]
O historii powstania i początkach zakonu niewiele wiadomo z dostępnych źródeł. Trzeba pamiętać, iż  Krzyżaków z Czerwoną Gwiazdą zwano również Krzyżowcami z Czerwoną Gwiazdą, „szpitalnikami”, jak i braćmi szpitalnymi. Źródła tradycyjne, czyli ustne głoszą, że Krzyżacy przybyli z Betlejem. Inne mówią, że zostali założeni przez [[Anaklet|papieża Anakleta]] w ok. 70-90 roku. Na oficjalnej stronie internetowej zakonu znajduje się informacja, że zakon pochodzi z Czech, a dokładnie z Pragi. Wyrósł on z laickiego bractwa szpitalnego istniejącego w stolicy Czech przy szpitalu i przytułku w latach 1233-1234 ufundowanym przez czeską księżniczkę bł. Agnieszkę. Wprowadziła ona do szpitala pielęgniarzy, najprawdopodobniej członków jakiegoś bractwa działającego w okolicy. Następnie w 1235 roku księżna doprowadziła do powstania kolejnego szpitala w pobliżu kościoła św. Piotra w Pradze. Ofiarowano go [[Św. Franciszek z Asyżu|św. Franciszkowi]]. [[Bulla|Bulle]] papieskie z lat 1237-1238 nadały bractwu charakter prawny zakonu kanonickiego. Działania te stanowiły początek bractwa Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Posiadali oni w specjalnie w tym celu założonych fundacjach odpowiednie miejsca, w których mogli coraz skuteczniej wychodzić naprzeciw wszelkim ludzkim potrzebom. Mieli przy tym właściwy sprzęt, dysponowali pomocą materialną i byli odpowiednio zorganizowani. Nic więc dziwnego, że w ciągu kilku lat prężnie działające bractwo przekształciło się w zakon, który odegrał istotną rolę na przestrzeni kilku wieków swojej działalności. 

Istnieją liczne koncepcje dotyczące nazwy i znaku czerwonej gwiazdy. Przypuszcza się, że miała ona przypominać zetknięcie się w Pradze Krzyżaków z „Braćmi betlejemskimi”. Niektórzy utrzymują, że znak Krzyżaków – czerwona gwiazda – wywodzi się od herbu z gwiazdą rodziny magnackiej Sternbergów, na zamku których pierwotnie ulokowano zakon. Znak ten powstał za przyczyną Agnieszki Czeskiej, która zwróciła się z prośbą do [[Innocenty IV|papieża Innocentego IV]] o przyznanie zakonnikom herbu odróżniającego ich od innych zakonów i bractw szpitalnych. Na mocy papieskiego polecenia biskup praski Mikołaj 17 czerwca 1252 do symbolu zakonu - czerwonego krzyża - dodał czerwoną sześcioramienną gwiazdę. Znak ten odróżnia od innych zgromadzeń zakonnych Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą po dziś dzień.

W skład bractwa szpitalnego wchodzili bracia i siostry. Nie powinno to dziwić, ponieważ z założenia ośrodki te przeznaczone były do tego, aby leczyć i wspomagać mężczyzn oraz kobiety. Można było rozdzielić obowiązki tak, aby siostry opiekowały się kobietami, a bracia zajęli się mężczyznami. Bardzo starannie i sumienie kadra pielęgnowała powierzonych ich opiece chorych. Tymże zdobyto zaufanie szlachty i książąt, którzy przez liczne darowizny i nadania powiększali zasoby fundacji szpitalnej. W każdym ze szpitali pracowały co najmniej trzy zakonnice, które mieszkały w osobnych budynkach. Na czele całego zgromadzenia stał komtur–mistrz, który odpowiadał za całość spraw. Do pomocy miał radę składającą się z czterech braci. Bracia i siostry używali w posłudze tego samego stroju oraz żyli według jednej reguły [[Św. Augustyn|św. Augustyna]].   

Na okres usamodzielnienia się bractwa szpitalnego w Czechach przypadają początki bractwa szpitalnego w Polsce. Agnieszka z synami - Henrykiem i Władysławem - spełniła zamiar zmarłego męża sprowadzając do Wrocławia Zakon Krzyżaków z Czerwoną Gwiazdą i oddając im szpital św. Elżbiety. Bogata od pierwszych chwil fundacja doszła do skutku w 1253 roku, ale początki zgromadzenia sięgają 1248, a może nawet 1245 roku. Otrzymali oni nie tylko szpital, lecz również kościół św. Macieja. Dzielili go wspólnie z braćmi [[Franciszkanie|franciszkanami]]. Jak wiadomo w zgromadzeniu nie było kapłanów, toteż franciszkanie zajmowali się instytutem duszpasterskim w nowo powstałej placówce. Klasztor i szpital wrocławski po długich walkach został uzależniony od praskiej macierzy i stał się ośrodkiem małej kongregacji, obejmującym na Śląsku i Kujawach co najmniej 7 klasztorów - szpitali fundowanych głównie przez książąt - Kluczbork, Bolesławiec, Legnica, Świdnica i Ziębice na Śląsku oraz Inowrocław i Brześć Kujawski. 
Obecnie Zakon Krzyżaków Z Czerwoną Gwiazdą swoją działalność prowadzi jedynie w Czechach. Siedziba pełniącego zaszczytny tytuł „wielkiego mistrza zakonu” Josefa Šedivý znajduje się przy kościele św. Franciszka z Asyżu w Pradze na starym mieście przy Moście Karola. Zakon nie posiada już żadnych szpitali i nie angażuje się w działalność medyczną.

Od samego powstania na czele zakonu stał mistrz. Tytułuje się go „generałem i wielkim mistrzem Rycerskiego Zakonu Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą”. Poniżej została przedstawiona lista najwyższych mistrzów zakonu:

*[[Konrád|Konrád, zwany Švábem]] (1248-1260)
*[[Merbot|Merbot z Ratiboru]] (1260-1276)
*[[Otto|Otto, zwany Sasem]] (1276-1282)
*[[Ekard|Ekard]] (1282-1296?)
*[[Fridrich|Fridrich I]] (1296-1313)
*[[Rudiger|Rudiger]] (1313-1324)
*[[Oldřich|Oldřich]] (1324-1351)
*[[Jindřich|Jindřich]] (1351-1352?)
*[[Lev|Lev]] (1352-1363)
*[[Fridrich| Fridrich II]] (1363-1380)
*[[Zdeněk|Zdeněk]] (1380-1407?)
*[[Jan|Jan z Zdenic]] (1407?-1419)
*[[Mikuláš|Mikuláš I. Čápský]] (1419-1426)
*[[Jan|Jan Čápský]] (1426)
*[[Václav|Václav Holub ze Skorkova]] (1426-1428)
*[[Erazim|Erazim]] (1428-1454)
*[[Ondřej|Ondřej Pesmet]] (1454-1460)
*[[Jan|Jan Hulec]] (1460)
*[[Mikuláš|Mikuláš Puchner]] (1460-1490)
*[[Matěj|Matěj z Třebska]] (1490-1511)
*[[Václav|Václav z Hradešína]] (1511-1552)
*[[Antonín| Antonín Brus]] (1552-1580)
*[[Martin| Martin Medek]] (1580-1590)
*[[Zbyněk|Zbyněk Berka z Dubé]] (1592-1606)
*[[Karel|Karel z Lambergu]] (1607-1612)
*[[Jan|Jan Lohel]] (1612-1622)
*[[Arnošt| Arnošt Vojtěch z Harrachu]] (1623-1667)
*[[Jan|Jan Bedřich z Waldsteina]] (1668-1694)
*[[Jiří|Jiří Ignác Pospíchal]] (1694-1699)
*[[Jan|Jan František Franchimont z Frankenfeldu]] (1699-1707)
*[[Martin|Martin Konstantin Beinlich]] (1707-1721)
*[[František|František Matěj Böhmb]] (1722-1750)
*[[Julius|Julius František Waha]] (1750-1754)
*[[Antonín|Antonín Jakub Suchánek]] (1755-1795)
*[[Ignác|Ignác Blažej Zeidler]] (1795-1809)
*[[František|František Kristián Pittroff]] (1810-1814)
*[[Josef|Josef Antonín Köhler]] (1815-1839)
*[[Jakub|Jakub Beer]] (1840-1866)
*[[Jan|Jan Jestrzabek]] (1866-1878)
*[[Emanuel|Emanuel Jan Křtitel Schöbel]] (1879-1882)
*[[František|František Huspeka]] (1882-1891)
*[[Václav|Václav Horák]] (1891-1902)
*[[František|František Xaver Marat]] (1902-1915)
*[[Josef|Josef Vlasák]] (1915-1958)
*[[interregnum|interregnum]] (1958-1988)
*[[Ladislav|Ladislav Sirový]] (1988-1992)
*[[František|František Václav Lobkowicz – delegat apostolski]] (1992-2001)
*[[Jiří|Jiří Kopejsko]] (2001-2011)
*[[Josef|Josef Šedivý]] (2011-nadal)

==Bibliografia==
Jerzak N., Początki działalności szpitalniczej Krzyżaków z Czerwoną Gwiazdą, Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne, nr 2 (11)/2007, s. 48-56; Kogut M., Sekularyzacja dóbr Komandorii Krzyżaków z Czerwoną Gwiazdą w Kluczborku, [w:] Ad Imaginem Tuam, red. Irek W., t. II, Papieski Wydział Teologiczny, Wrocław 2012; Mulamuhic R., Rycerski Zakon Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą w latach 1915-1953, praca licencjacka WTL UŚ; Sossalla J., Przyczynki do historii Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą, [w:] Nasza Przeszłość, t. XXIII, Kraków 1966; Strona internetowa Zakonu Krzyżaków z Czerwoną Gwiazdą (Cz.): [http://www.krizovnici.eu/] [dostęp: 5 maja 2013].
[[Kategoria:Zakony rycerskie]]