Wrzoł Józef

Wrzoł (Wrzół) Józef (1884-1974)

Urodził się 1 lutego 1884 w Zabrzegu k. Bielska-Białej w rodzinie rolnika Michała i Jadwigi z d. Żmij. Naukę rozpoczętą w dwuklasowej miejscowej szkole ludowej przez dwa kolejne lata kontynuował w szkole wydziałowej w Bielsku. Później uczęszczał do niemieckiego gimnazjum w Bielsku, gdzie 2 czerwca 1903 zdał egzamin dojrzałości z odznaczeniem. W gimnazjum razem ze starszym bratem Ludwikiem należał do tajnego międzyszkolnego stowarzyszenia polskiego „Jedność" w Bielsku, którego członkowie poza szkołą wspólnie uczyli się języka polskiego i dziejów Polski. Wybierając studia teologiczne w Seminarium Duchownym w Widnawie, poszedł w ślady brata. 23 lipca 1907 otrzymał święcenia kapłańskie.

1 września 1907 rozpoczął pracę duszpasterską jako trzeci kapelan w Cieszynie. Rok później w podobnym charakterze został przeniesiony do Frysztatu na Zaolziu. Od 23 lipca 1909 został katechetą w tamtejszych szkołach wydziałowych (męskiej i żeńskiej). Ponadto pracował w duszpasterstwie parafialnym oraz prowadził studia z zamiarem uzyskania doktoratu. W latach 1912-1914 zdawał egzaminy związane z dysertacją przygotowywaną na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wiedeńskiego. Na podstawie pracy „Die Echtheit des Zweiten Thessalonicher-Briefes” uzyskał 30 czerwca 1914 naukowy stopień doktora nauk teologicznych. W 1916 roku jego rozprawa ukazała się drukiem („Biblische Studien" t. 19 z. 4).

Po powstaniu niepodległej Polski opuścił Frysztadt, który pozostał poza jej granicami, i osiadł w Cieszynie, gdzie początkowo uczył religii w nowo założonej polskiej szkole realnej. 5 września 1920 przejął obowiązki nauczyciela religii w niemieckim prywatnym liceum żeńskim oraz w polskiej szkole handlowej. W sierpniu 1921 roku został profesorem religii katolickiej w państwowym seminarium nauczycielskim w Cieszynie. W listopadzie 1926 roku kuria biskupia mianowała go cenzorem książek oraz egzaminatorem prosynodalnym diecezji śląskiej. Po dwóch latach z powodu choroby oczu zrezygnował z pełnionych funkcji. W listopadzie 1928 roku został wyznaczony na egzaminatora prosynodalnego z zakresu historii Kościoła w Polsce przy egzaminach proboszczowskich lub jurysdykcyjnych. W 1931 roku, gdy ustalano propozycje programowe dla przyszłego synodu krajowego, proponował ujednolicenie podręczników dla szkół powszechnych w całej Polsce. 3 października 1931 bp S. Adamski mianował go członkiem Consilium Vigilantiae.

23 grudnia 1935 ordynariusz katowicki powierzył mu obowiązki moderatora Sodalicji Mariańskiej w Państwowej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. Równocześnie współpracował z Wydawnictwem „Dziedzictwo błog. Jana Sarkandra dla ludu polskiego na Śląsku", przygotowując kolejne wydanie modlitewnika „Chwalcie Pana” oraz modlitewnik „Panu służ”, przeznaczony do użytku podczas nabożeństw szkolnych.

Był autorem szkiców lekcyjnych do nauki religii, ogłaszanych w czasopiśmie „Szkoła Śląska". Współpracował z „Gwiazdką Cieszyńską", w której były drukowane jego cotygodniowe felietony „Jura i Jónek". W czasie okupacji był administratorem parafii Krasna k. Cieszyna. 15 stycznia 1940 obok ks. W. Kasperlika, ówczesnego wikariusza generalnego diecezji katowickiej, uczestniczył w oficjalnym przejęciu przez kard. A. Bertrama zarządu nad 29 parafiami z terenu Zaolzia. W marcu 1945 roku otrzymał tytuł radcy duchownego.

Po wojnie, 11 maja 1945 wikariusz generalny bp J. Bieniek powierzył mu obowiązki katechety w Państwowym Gimnazjum Męskim w Cieszynie. Przy udziale ks. Alojzego Siemienika przygotował do druku „Mały katechizm, zawierający krótkie przygotowanie do pierwszej spowiedzi i Komunii św.” (Katowice 1946). Dwa lata później opublikowano poszerzoną wersję tego dziełka pt. „Mały katechizm ... uwzględniając najważniejsze określenia katechizmowe zatwierdzone przez Episkopat Polski”. Po zmarłym ks. R. Tomanku przejął obowiązek wznawiania modlitewnika „Chwalcie Pana”.

W czerwcu 1952 roku przeszedł w stan spoczynku. W listopadzie tr. bp S. Adamski powierzył mu obowiązki egzaminatora prosynodalnego z dogmatyki. W czerwcu 1958 roku mianowany został kanonikiem honorowym. Funkcje egzaminatora prosynodalnego z dogmatyki pełnił nieprzerwanie przez szesnaście lat do kwietnia 1968 roku. W tymże roku prosił o zwolnienie z pełnionych przez ponad osiem lat obowiązków zwyczajnego wizytatora parafii dziekańskich w dekanatach: bielskim, cieszyńskim, czechowickim, pszczyńskim, skoczowskim i strumieńskim. Zmarł 25 grudnia 1974 w Cieszynie i tam został pochowany.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Józefa Wrzoła; Synod t.1, pismo z 1931; Schematismus 1908-1925; Schematyzm 1929-1970; W. Musialik, Wrzoł (Wrzół) Józef (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s.473-474; J. Mandziuk, Wrzoł (Wrzół) Józef (1888-1974), SPTK, t. 7, s. 453; I. Mierzwa, Działalność wydawnicza diecezji katowickiej w pięćdziesięcioleciu jej istnienia, NP 1975, t. 44, s. 139; J. Myszor, Stosunki, s. 37; F. Trombala, Na 60-lecie „Dziedzictwa bł. Jana Sarkandra". Szkic jego prac i wysiłków w latach 1923-1933, Cieszyn 1934, s. 49; J. Wrzoł, E. Woźniak, W służbie Boga i Ojczyzny. Ród Wrzołów z Zagrzebia, Czechowice-Dziedzice 1994 s. 48-53; Myszor, Historia diecezji, s. 25, 149, 235; J. Wrzoł, W. Tyc, Cmentarz w Zabrzegu, Czechowice-Dziedzice, 1995, s. 220-221; J. Mandziuk, Wrzoł (Wrzół) Józef (hasło), SPTK, t. 7, Warszawa 1983, s. 453.