Waza Karol Ferdynand

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 20:53, 30 lip 2020 autorstwa Mira (dyskusja | edycje) (dr)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Waza Karol Ferdynand (1613-1655), biskup wrocławski

Urodził się 13 października 1613 w Warszawie. Był czwartym synem Zygmunta III Wazy i Konstancji Habsburskiej (arcyksiężniczki austriackiej). Karol był przeznaczony przez rodziców do stanu duchownego. Wychowywała go ochmistrzyni dworu królewskiego Urszula Gienger, dzięki której poznał on podstawy teologii i prawa kanonicznego, opanował znajomość kilku języków, m.in. niemieckiego i łaciny, był koneserem muzyki i sztuki. Charakteryzował się pobożnością i skromnością. Był osobą zamkniętą w sobie, małomówną, ale i pamiętliwą.

5 maja 1624 przyjął sakrament bierzmowania oraz tonsurę i święcenia niższe. Nigdy nie przyjął święceń wyższych. Tydzień po tym stał się członkiem wrocławskiej kapituły katedralnej. 3 maja 1625 został wybrany biskupem wrocławskim. 18 stycznia 1626 złożył w Warszawie wymaganą przysięgę i wyznanie wiary na ręce nuncjusza Jana Lancellotti’ego.

Stałą rezydencją nowego biskupa wrocławskiego był dwór królewski w Warszawie. Posłowie, komisarze królewscy i delegaci kapituły wrocławskiej byli jego pośrednikami przy załatwianiu spraw biskupich. Początkowo administratorzy Jan Fryderyk Breiner i Krzysztof Strachwitz rządzili diecezją. W 1632 roku zmarł król Zygmunt III. Po jego śmierci Karol Ferdynand Waza bardziej zaangażował się w sprawy diecezji, jednak nadal przebywał w Warszawie. Pomnożył swoje dochody przez przyłączenie opactwa czerwińskiego i tynieckiego. W 1635 roku biskup Liesch został administratorem biskupstwa wrocławskiego. W czasie wojny trzydziestoletniej z powodu braku rezydencji biskupiej stosunki pomiędzy kapitułą, a biskupem były napięte. Kanonicy w sprawach kościelnych zwracali się do papieża i cesarza. Wystąpili również z propozycją do królewicza - biskupa, aby zrzekł się biskupstwa. Karol Ferdynand zwrócił się z prośbą do papieża Urbana VIII o przedłużenie dyspensy od obowiązku rezydencji oraz osobistego sprawowania rządów w diecezji. Jego prośba została przyjęta. W 1637 roku biskup przybył na Śląsk, zatrzymując się głównie w Nysie i Opolu.

W 1640 roku Karol Ferdynand Waza został mianowany biskupem płockim. Od stycznia do maja 1642 roku Waza przebywał na Śląsku, a następnie powrócił do Warszawy na zamek królewski. Powoływał administratorów, wśród których byli także duchowni polscy, aby zarządzali diecezją wrocławską. Nie podobało się to kapitule wrocławskiej, która dążyła do zerwania relacji Wrocławia z Gnieznem. W 1648 roku, po śmierci brata Władysława IV, Karol Ferdynand kandydował do tronu polskiego, będąc gotowym zrezygnować ze stanu duchownego. Jednak 9 listopada 1648 wycofał się z elekcji zawierając układ z bratem Janem Kazimierzem, w wyniku którego otrzymał księstwo opolsko – raciborskie.

W 1650 roku powstała relacja biskupa Karola Ferdynanda Wazy „ad limina Apostolorum”. Od marca do sierpnia 1650 roku biskup Waza po raz trzeci przebywał na Śląsku. Wtedy zarządził wizytację diecezji. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej możliwe stało się wprowadzenie zmian w Kościele na Dolnym Śląsku w większym wymiarze. Biskup Waza uzyskał wsparcie władzy świeckiej, które udogodniło Kościołowi wrocławskiemu rozwój instytucjonalny. Jesienią 1652 roku po raz ostatni przybywając do biskupstwa śląskiego rozpoczął przygotowania do synodu diecezjalnego. Synod ten odbył się w dniach 26 – 28 maja 1653 w Nysie. Jego celem była obrona wiary katolickiej i wzrost dyscypliny wśród duchowieństwa. Karol Ferdynand w styczniu 1654 roku opuścił Nysę udając się do diecezji płockiej, a 9 maja 1655 nieoczekiwanie zmarł w Wyszkowie na Mazowszu. Pochowany został w kościele jezuitów w Warszawie.

Reformy wprowadzone przez biskupa Karola Ferdynanda Wazę pozytywnie zaowocowały (prowincja przekształcała się z protestanckiej na katolicką) w czasie rządów dwóch kolejnych biskupów: Leopolda Wilhelma Habsburga i Karola Józefa Habsburga.

Bibliografia

Józef Mandziuk, Historia Kościoła katolickiego na Śląsku, t.2, Wydawnictwa Akademii Teologii Katolickiej, Warszawa 1995; ks. Józef Mandziuk, Historia Kościoła katolickiego na Śląsku, Tablice chronologiczne, t. 5, Oficyna wydawniczo – poligraficzna „Adam”, Warszawa 2000; Dolny Śląsk monografia historyczna, red. Wojciech Wrzesiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006.