Włodarski Adrian

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 23:11, 13 sty 2018 autorstwa Mira (dyskusja | edycje) (uzupełnienie - kategoria)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Włodarski Fryderyk Adrian (1807-1875), biskup sufragan wrocławski, działacz społeczny

Wlodarski Adrian.jpg

Urodził się 2 marca 1807 w Hajdukach Dolnych (Chorzowie Batorym) w rodzinie Wojciecha, młynarza, i Jadwigi z d. Byczek. Ukończył gimnazjum w Gliwicach, a studia teologiczne we Wrocławiu. Święcenia kapłańskie przyjął 25 marca 1830. Został wikarym w Lublińcu (1830-1832), a następnie w Pyskowicach, (1832-1834). Od 18 listopada 1834 był proboszczem pyskowickiej parafii, a rok później dziekanem. 16 marca 1854 otrzymał godność kanonika i archiprezbitera kapituły katedralnej we Wrocławiu. 18 marca 1861 otrzymał nominację biskupią, a 2 czerwca został konsekrowany. Był sufraganem diecezji wrocławskiej i biskupem tytularnym Ibora.

W czasie powtarzających się epidemii tyfusu głodowego i cholery był, w 1847 roku, jedynym kapłanem parafii pyskowickiej, który udzielał sakramentu namaszczenia chorych. W 1844 roku mianowano go powiatowym inspektorem szkolnym na okręg gliwicko-toszecki. Na stanowisku tym wcielał w życie zasadę powszechnego obowiązku nauczania na szczeblu podstawowym. Dzięki niemu liczba dzieci uczęszczających w podległym mu powiecie do szkół ludowych wzrosła z 300 do 450. Doprowadził do otwarcia w Pyskowicach seminarium nauczycielskiego z pierwszeństwem wstępu kandydatów posługujących się poprawnie językiem polskim i niemieckim, później wyłącznie takich. W seminarium pełnił obowiązki katechety abiturientów, przejściowo także dyrektora.

Włączył się w działalność ruchu trzeźwości. W tej dziedzinie współpracował z ks. Alojzym Fickiem. Od 1848 roku współpracował z Tygodnikiem Górnośląskim i Zwiastunem Górnośląskim , w którym zamieszczał swoje utwory m.in. krótkie, satyryczne wierszyki w języku polskim o tematyce antyalkoholowej. Występował też przeciwko fali antysemityzmu towarzyszącej Wiośnie Ludów. Za porywające kazanie związane z tym tematem, wygłoszone na rynku w Pyskowicach otrzymał od władz pruskich order „Czerwonego Orła". Sumienny wizytator parafii górnośląskich wygłaszał odznaczające się polotem literackim kazania po niemiecku i po polsku. Aby uchronić 57 alumnów przed powołaniem na front wojny prusko-austriackiej przyspieszył święcenia kapłańskie, następnie zaś - ukrywał ich.

Po wejściu w życie w 1873 roku ustaw majowych, w myśl których księża zobowiązani byli złożyć przysięgę na wierność państwu, zagrożony więzieniem, zbiegł do Austrii. Po powrocie na Górny Śląsk został fundatorem stypendium nazwanego jego imieniem, przydzielanego w latach 1871-1923 w Gimnazjum Klasycznym w Bytomiu uczniom posługującym się poprawnie językiem polskim i niemieckim. Duże zasługi oddał zakonowi szarytek. Był ich kuratorem, poświęcił dom zakonny w Nysie, doprowadził do zatwierdzenia reguły przez papieża w 1871 roku. Biskup Włodarski był kontynuatorem działalności ks. Bernarda Bogedaina w zakresie obrony języka polskiego na Górnym Śląsku. Był znakomitym mówcą. Jego kazania w języku polskim cieszyły się wielką popularnością i uznaniem. Za swoje zasługi został odznaczony w 1848 roku Orderem Czerwonego Orła III klasy. Zmarł 30 maja 1875 we Wrocławiu.

Bibliografia

M. Pater, Włodarski Adrian (hasło), [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 465-466; A. Kiełbasa, Biskup Adrian Włodarski 1807-1875, Trzebnica 1995; A. Kiełbasa, Ksiądz Biskup Adrian Włodarski jako duszpasterz i śląski działacz społeczny. Wykład z okazji 120 rocznicy śmierci Biskupa, [w:] Z dziejów tradycji, historii i kultury Wielkich Hajduk, red. J. Kurek, A. Kurek, Chorzów Batory 1996, s. 25-46; Schematismus 1840, s. 80; Schematismus 1859, s. 7 i nn.; Schematismus 1861, s. 7 i nn.; Schematismus 1871, s. 3 i nn.