Urban VIII

Z e-ncyklopedia

Urban VIII (1568-1644), papież

Mafeo Barberini został ochrzczony 5 kwietnia 1568 we Florencji. Był potomkiem jednego z najstarszych rodów florenckich. Od młodości wyróżniał się aktywnością literacką, jako papież był miłośnikiem sztuki i protektorem nauk. W 1589 roku ukończył studia prawnicze w Kolegium Rzymskim i uzyskał doktorat z prawa na uniwersytecie w Pizie. W latach 1604-1607 był nuncjuszem we Francji i arcybiskupem tytularnym Nazaretu. Od 11 września 1606 został kardynałem kościoła S. Pietro w Montorio, następnie w latach 1608-1617 biskupem Spoleto i jednocześnie od 1614 roku prefektem Sygnatury Apostolskiej.

6 sierpnia 1623 został wybrany na papieża jako Urban VIII i sprawował urząd do 29 lipca 1644. Podczas głosowania spośród 55 obecnych kardynałów otrzymał 50 głosów. Intronizowany 29 września 1623. W chwili objęcia stolicy apostolskiej wojna trzydziestoletnia (1618-1648) trwała już od pięciu lat. Jako papież chciał zachować neutralność od obu walczących stron. Jednak w rzeczywistości popierał politykę kard. Richelieu przeciwko Habsburgom i pozbawił Ligę Katolicką pomocy finansowej w jej walce z mocarstwami protestanckimi. Inicjatywą papieską były starania o przywrócenie pokoju przez próby zwołania kongresu. Strony prowadzące konflikt odmówiły jednak i nie zaakceptowały jego planów. Gdy w 1628 roku katolicy zdobyli hugenocką twierdzę La Rochelle, Urban VIII nakazał odśpiewać w Rzymie Te Deum. 20 lipca 1627 zawarł układ z Francją i Hiszpanią w kwestii inwazji na Anglię – państwu papieskiemu miała przypaść Irlandia. Do napięcia w jego stosunkach z kardynałem doprowadziły starania papieża o nie dopuszczenie przymierza między Francją a Szwecją (1631). Za Urbana VIII państwo kościelne rozszerzyło swoje granice i osiągnęło swój największy zasięg terytorialny. W roku 1631, gdy wygasł ród Rovere panujący w księstwie Urbino, papież objął to księstwo jako opróżnione lenno i oddał pod bezpośredni zarząd Kurii. Politykę prowadził samodzielnie, rzadko powołując się do rady kolegium kardynalskiego. Wielką wagę przywiązywał do niepodległości i samodzielności państwa kościelnego. Starał się podnieść zdolności obronne państwa i wzmocnić siły zbrojne, jak i dbać o bezpieczeństwo miast. W tym celu zbudował Castelfranco na granicy z Bolonią i twierdzę Urbano, oraz umocnił Zamek św. Anioła i ufortyfikował port w Civitavecchia. Metal potrzebny na odlewanie dział i budowę Bazylikę Watykańskiej uzyskiwał przez niszczenie starożytnych zabytków, przez co pozyskał złą sławę w historii sztuki. W paszkwilu wtedy pisano tak: „To, czego nie zrobili barbarzyńcy, uczynili Barberini”.

W latach 1641-1644 prowadził wojnę z Odoardo Farnese, księciem Parmy, o księstwo Castro i Rociglione. Wojna ta zakończyła się porażką i doprowadziła do dewastacji Państwa Kościelnego. Następca św. Piotra przyczynił się do rozwoju życia religijnego, poprzez kanonizację i beatyfikację wielu świętych, w tym Franciszka Borgie (1624) i Elżbietę Portugalską (1625), oraz zatwierdzając nowe zakony, takie jak wizytki czy lazaryści. W 1627 roku założył Collegio Urbano, które miało za cel kształcenie misjonarzy. Utworzył nowe diecezje i wikariaty na różnych terytoriach misyjnych, oraz zachęcał misjonarzy do głoszenia słowa Bożego przez budowanie podstaw ekonomicznych misji. W tym samym roku nadał ostateczną formę bulli In Coena Domini, zawierającej wykaz wykroczeń, za które groziła kara ekskomuniki, oraz procedury kanonizacji i beatyfikacji.

Ogłosił rok 1625 XII Rokiem Świętym. W 1629 roku utworzył specjalną komisję do rewizji brewiarza, dzięki której, w 1632 roku ukazało się nowe wydanie brewiarza rzymskiego. Z jego postanowienia, w roku 1633, na terytoriach Chin i Japonii mogli pracować misjonarze z różnych zgromadzeń. Bullą z 22 kwietnia 1649 zniósł całkowicie niewolnictwo, występujące wśród Indian w Brazylii, Paragwaju i Indiach Zachodnich. Odnośnie postanowień Soboru Trydenckiego, domagał się przebywania biskupów i kardynałów w swoich diecezjach. Papież polecił również dokonać rewizji mszału i pontyfikału oraz poważnie ograniczył liczbę świąt obowiązkowych do 34. Utworzył nowe stanowiska w kancelarii zwanej brewiarium. Na polecenie papieża, Carlo Maderna zaczął zakładanie kolumnady na Placu Świętego Piotra. Zamówił również u Gian Lorenzo Berniniego, słynnego italskiego architekta i rzeźbiarza, wykonanie baldachimu z brązu nad ołtarzem i grobem św. Piotra. 18 listopada 1626 konsekrował Bazylikę Świętego Piotra. W 1624 roku zlecił ponownie Carlo Madernie budowę pałacu dla swojej rodziny oraz następnego roku rozpoczął budowę rezydencji w Castel Gandolfo. Rezydencja rodowa stała się jednym z prototypów pałaców barokowych.

Urban VIII zasłynął z nepotyzmu. Ustanowił kardynałem swego brata Antonio i dwóch bratanków. Pozostałych członków rodziny obdarzył intratnymi dochodami i kupował im ogromne posiadłości wokół Rzymu do tego stopnia, że wkrótce rodzina Barberinich posiadała największe dobra ziemskie w państwie kościelnym. Za jego urzędowania dzieło Jansena Augustinus w bulli In eminenti w 1642 roku zostało uznane za heretyckie, a Galileusz oskarżony przed inkwizycją, pod groźbą tortur wyrzekł się, jako błędnego, systemu astronomicznego Kopernika, którego dotychczas dowodził i bronił.

Stosunki dyplomatyczne między Polską a Państwem Kościelnym układały się różnie. Przez uroczysty wjazd 27 września 1633 poselstwa Jerzego Ossolińskiego do Rzymu, Władysław IV pragnął uczcić nowego papieża. Król chciał przez wspaniałomyślność swego poselstwa wyjednać u papieża pieniężną pomoc na wojnę przeciw Turcji, Moskwie i Szwecji, jak i uregulować sprawy polskich dysydentów. Z powodu doniesień nuncjusza Filonardi na króla Rzeczypospolitej, doszło do ostrego zatargu w stosunkach między Polską a Rzymem. Nuncjusz oskarżał władzę o popieranie innowierców, ale gdy król przyłapał jego korespondencję, uwięził go w domu, a następnie odesłał do Rzymu. Powodem odesłania nuncjusza była decyzja unieważnienia wykupu klasztornych gruntów w Warszawie, na których stanąć miała kolumna na część króla Zygmunta III. Innym powodem niezgody było pozwolenie kurii rzymskiej na przyjęcie do zakonu jezuitów królewicza Jana Kazimierza, mimo sprzeciwu władcy. 5 marca 1635 w Rzymie została podpisana przez arcybiskupa ormiańskiego we Lwowie Mikołaja Torosowicza unia z Kościołem rzymskokatolickim.

Urban jest uważany za tragiczną postać na tronie papieskim: jego rządy wypełnione były niepowodzeniami, za które jednak sam był odpowiedzialny. Dla niemieckiego katolicyzmu okres rządów Urbana miał fatalne następstwa.

Zmarł 29 lipca 1644 w Rzymie i został pochowany w Bazylice Świętego Piotra.

Bibliografia

K. Dopierała, Księga papieży, Poznań 1996, s. 337-340; R. Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 2000, s. 100-101.