Towarzystwo Literacko-Słowiańskie we Wrocławiu

To naukowe stowarzyszenie studentów Uniwersytetu we Wrocławiu, działające w latach 1836-1886. Zajmowało się głównie badaniem historii i literatury polskiej, odgrywając istotną rolę w podtrzymywaniu tradycji i świadomości narodowej. Formalnie powstało 17 czerwca 1836 wraz z pomyślną decyzją rektora, który odpowiedział na złożone 3 maja pismo zaopatrzone sześcioma podpisami przez założyciela, studenta medycyny, Teofila Mateckiego. Współzałożycielami byli również: Jan Ewangelista Purkynĕ (pierwszy długoletni prezes Towarzystwa), Neumann, Bogusław Palicki, Gustaw Mayer, Feliks Niemojewski i Kapuściński.

Cele

Celem jego było przy pomocy zadawanych do opracowania referatów zapoznawać członków z językami, literaturą, dziejami i prawem ludów słowiańskich. W 1840 roku zostało zmuszone zawiesić swoją działalność, jednak reaktywacja następuje w 1842 roku w formie organizacji „prywatnej” i pod nadzorem policji. W lipcu 1844 roku ponownie rozwiązane. W czerwcu 1846 roku senat uczelni ponownie zatwierdził Towarzystwo. Na krótko (1852/53) prezesem został Władysław Nehring i w kwietniu 1853 roku zostało znów rozwiązane, a biblioteka mieszcząca się w mieszkaniu Stanisława Sczanieckiego, opieczętowana. Ponownie wskrzeszone do życia w październiku 1854 roku dzięki staraniom członków, senat zatwierdził nowy statut oraz instrukcję dla kuratora, którym został prof. dr Antoni Gitzler , a po nim Wojciech Cybulski.

7 listopada 1868 nowym prezesem został prof. dr Władysław Nehring, od tego czasu datuje się pomyślny rozwój Towarzystwa. Nehring utworzył sekcje specjalistyczne by prowadzić badania słowianoznawcze, co miało wpływ na utworzenie Seminarium Slawistycznego, dopiero w 1892 roku . W styczniu 1885 roku z inicjatywy Towarzystwa powstała we Wrocławiu czytelnia Akademików Polaków, która zgromadziła pokaźny zbiór lektur. Liczba członków zwyczajnych w ciągu roku akademickiego wynosiła 20-30 osób. Towarzystwo Literacko-Słowiańskie szczególnie żywo pielęgnowało kult Adama Mickiewicza, Kopernika, Kochanowskiego, Słowackiego, Krasińskiego i Kraszewskiego urządzając co rok specjalną uroczystość. W latach 1843-1886 zostało wygłoszonych 635 referatów - rozpraw na posiedzeniach ogólnych, w tym kilkanaście tematów bezpośrednio lub pośrednio dotyczyło spraw śląskich m.in. Wiadomości o Górnym Szląsku, Szląsk dla Polski utracony, Wycieczka do Górnego Szląska itp. Na ogólną liczbę 908 członków rdzenni Ślązacy stanowili znikomą grupę, wymienia się m.in. nazwiska: Józef Szafranek (1842-1843), Norbert Bonczyk (1858-1860), Konstanty Damrot (1863-1866), Ignacy Klatecki (1883-1886). Na dochody Towarzystwa składały się: wpisowe, składki, dary, papiery wartościowe itp., po stronie rozchodów największe wydatki stanowiły kupno i oprawa książek.

Towarzystwo Literacko-Słowiańskie zostało rozwiązane 3 lipca 1886, a jego działalność zakazana przez władze pruskie. Bibliotekę Towarzystwa – czytelnię Akademików Polaków, przejęło w 1899 roku Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Dublety otrzymało założone w 1895 roku gimnazjum polskie w Cieszynie.

Bibliografia

F. Szymiczek, Stowarzyszenia akademickie polskiej młodzieży Górnośląskiej we Wrocławiu 1863-1918, Wrocław 1963; E. Achremowicz, T. Żabski, Towarzystwo Literacko-Słowiańskie we Wrocławiu 1836-1886, Wrocław 1973.