Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół"

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”

Idea „Sokołów” przyszła z Czech w XIX wieku (Wrocław). Po 1863 roku ruch zapuścił korzenie w Galicji. Następnie pierwsze grupy "Sokołów" powstały w Poznańskiem. Pierwsze Koło Gimnastyczne „Sokół” na Górnym Śląsku powstało w 1895 roku w Bytomiu, w roku nastepnym w Katowicach (1896), Roździeniu (1898), potem w Siemianowicach i Rybniku. W okresie 1894-1914 na Śląsku działało 30 towarzystw gimnastycznych, zrzeszających młodych mężczyzn i kobiety w gniazda sokole. Były one zgrupowane w Okręgi, podlegające Związkowi Sokołów Polskich w państwie niemieckim, którego władze utrudniały działalność Związku, będącego pod wpływem polskiej endecji.

Celem gniazd „Sokołów” były codzienne ćwiczenia fizyczne, zmierzające do poprawy kondycji członków, a także działalność oświatowa i narodowa. Organizowano odczyty, zawody, wieczory pieśni i poezji. Odbywały się publiczne pokazy gimnastyczne, tzw. sokole zloty, m. in. w Poznaniu, Szczakowej i Oświęcimiu. W czasie I wojny światowej wiele związków zawieszono lub działało w konspiracji. ”Sokoły” stanowiły jedną z największych grup organizacji społecznych na Śląsku, kształtujących obywateli fizycznie i narodowościowo.

Bibliografia

P. Wiszkowski, Rola Sokolstwa w ruchu narodowym na Górnym Śląsku. Wspomnienia z okazji 25-letniego jubileuszu "Sokoła" w Brzezince, Katowice 1938; K. Popiołek, Historia Śląska od pradziejów do 1945 roku, Katowice 1972; Historia Śląska, t. III, cz. 2, red. Stanisław Michalkiewicz, Wrocław 1985.