Tomanek Rudolf

Tomanek Rudolf (1879-1941)

Urodził się l lutego 1879 w Ropicy, gdzie jego ojciec Franciszek był młynarzem. Naukę gimnazjalną pobierał i ukończył 14 lipca 1897 w Cieszynie. Rozpoczął studia teologiczne w Ołomuńcu, a kontynuował w nowootwartym 16 października 1899 Seminarium Duchownym w Widnawie. W łączności z przeprowadzką do nowego gmachu należało również przetransportować pokaźną bibliotekę polskich studentów z Ołomuńca. Zajęli się tym z polecenia cieszyńskiego wikariusza generalnego ks. Ludwik Knyps, jako dotychczasowy, a kleryk Tomanek, jako nowo wybrany bibliotekarz. Po latach, kiedy część Śląska Cieszyńskiego ostatecznie przydzielono Polsce, ks. Tomanek postarał się o to, aby wspomnianą bibliotekę przewieźć i zdeponować w oficynie „Dziedzictwa" na Starym Rynku w Cieszynie. Należał tam do tajnego polskiego stowarzyszenia „Jedność", którego celem było budzenie i podtrzymywanie ducha polskiego wśród młodzieży polskiej uczęszczającej do szkół niemieckich Śląska Austriackiego.

Po święceniach kapłańskich, które przyjął 25 lipca 1901 został wikarym w Cieszynie. Ze względu na jego wybitne uzdolnienia pedagogiczne zaproponowano go w 1907 roku na katechetę do gimnazjum w Bielsku. Jednak magistrat bielski, z powodu jego przekonań polskich, nie przyjął jego kandydatury na to stanowisko. W związku z tym 30 stycznia 1908 został katechetą w seminarium nauczycielskim oraz w gimnazjum polskim w Cieszynie. W późniejszych latach uczył już tylko w gimnazjum.

Był członkiem m.in. organizacji im. bł. Melchiora Grodzieckiego sprawującej opiekę nad kształcącą się młodzieżą katolicką oraz Stowarzyszenia Dziedzictwa bł. Jana Sarkandra. Był cenionym publicystą, autorem licznych dzieł i artykułów teologicznych, zwłaszcza z zakresu liturgii, tłumaczeń i kazań. Głosił kazanie na pogrzebie Henryka Sienkiewicza w 1916 roku. Był współpracownikiem „Przeglądu Homiletycznego" i „Nowej Biblioteki Kaznodziejskiej". Pionierskim osiągnięciem ks. Rudolfa Tomanka był przekład „Lekcji i Ewangelii na każdy dzień roku Kościelnego". Pracował nad wydaniem polskiego mszału rzymskiego, który opracował w rękopisie w 1936 roku, a który wydano po wojnie (jego edycję wznawiano kilkakrotnie). Zapoczątkował wydawanie modlitewnika do dziś powszechnie używanego na Śląsku Cieszyńskim pt. „Chwalcie Pana". W 1932 roku otrzymał godność prałata. 18 kwietnia 1940 został aresztowany przez gestapo, a następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie skazano go na śmierć głodową.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Rudolfa Tomanka; F. Maroń, Nekrolog, WD 1970; nr 5-7, s. 119-120; Golec, Bojda, Słownik, t. 1, s. 251-252; Martyrologium s. 211; Myszor, Historia diecezji, s. 86 i nn; Olszar, Duchowieństwo, s. 586, 587; Represje wobec duchowieństwa, s. 18 i nn; WD 1930, nr 4, s. 60; 1931, nr 10, s. 122; 1932, nr 2, s. 20; Weiler, s. 667; Służba wojskowa, s. 119.