Szweda Konrad

Szweda Konrad (1912-1988), proboszcz w parafii św. Floriana w Chorzowie

Urodził się 31 grudnia 1912 w Rybnickiej Kuźni k. Rybnika, najmłodszy z dwanaściorga dzieci Pawła i Ludwiny z d. Szweda. Ojciec był murarzem, matka zajmowała się gospodarstwem. W 1926 roku podjął naukę w Państwowym Gimnazjum Klasycznym w Rybniku. Po zdaniu matury w 1934 roku zapisał się do Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie. W 1939 roku uzyskał magisterium na podstawie pracy Autorstwo listu do Żydów. 25 czerwca 1939 przyjął święcenia kapłańskie z rąk bpa S. Adamskiego.

Jako neoprezbiter objął zastępstwo w swej rodzinnej parafii MB Bolesnej w Rybniku. 6 października 1939 objął obowiązki wikariusza w parafii św. Józefa w Świętochłowicach-Zgodzie. Prowadził systematyczne wykłady dla młodzieży w języku polskim i za tę działalność 25 lutego 1940 został aresztowany przez niemieckich żandarmów. Wskutek interwencji proboszcza i kilku niemieckich rodzin tego samego dnia wypuszczono go na wolność. 18 grudnia 1940 oskarżony o przynależność do polskiej organizacji podziemnej, został ponownie aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Auschwitz (nr 7669). Od 16 listopada 1941 do maja 1942 roku odprawiał potajemnie Msze św. lub w nich uczestniczył, przynosił chorym Komunię św., zaopatrywał na śmierć. Udzielał współwięźniom wszelkiej możliwej pomocy, przekazywał lekarstwa, żywność, listy. Na początku czerwca 1942 roku został przewieziony w transporcie 58 duchownych do obozu koncentracyjnego w Dachau. Po wyzwoleniu obozu 29 kwietnia 1945 udał się do Francji. 20 czerwca 1945 objął funkcję kapelana obozu deportowanych Polaków w Decize (departament Nièvre).

Wrócił do kraju 14 marca 1946. Na początku kwietnia 1946 roku objął zastępstwo w parafii św. Piotra i Pawła w Świętochłowicach, a po 3 tygodniach został mianowany wikariuszem w parafii św. Marii Magdaleny w Cieszynie (obecnie diecezja bielsko-żywiecka). Dwukrotnie, w 1947 roku i 1949 roku wygłaszał kazania przed ścianą śmierci w Oświęcimiu, które transmitowało Polskie Radio. W Cieszynie spotkały go szykany i represje ze strony miejscowych władz. Nachodzony był przez pracowników UB i często wzywany na przesłuchania. Pomawiano go m.in. o wrogi stosunek do państwa polskiego. Wielokrotnie wzywany był też do Inspektoratu Szkolnego, żądano od niego rozwiązania Krucjaty Eucharystycznej dzieci szkolnych, zakazywano organizowania imprez dla dzieci, w końcu zerwano umowę w sprawie nauczania religii w szkołach.

Po opuszczeniu Cieszyna 2 października 1950 został skierowany do Piekar Śląskich. Pełnił tam obowiązki wikariusza i równocześnie prowadził duszpasterstwo pielgrzymów przybywających do piekarskiego sanktuarium. 24 grudnia 1953 na polecenie wikariusza kapitulnego ks. Filipa Bednorza objął kościół filialny w Chudowie. Od podstaw zaczął tworzyć struktury przyszłej samodzielnej parafii. Szczególnie zajął się kształceniem grup elitarnych, organizując często dni skupienia i rekolekcje dla różnych stanów.

Po powrocie bpów katowickich z wygnania, 17 stycznia 1957 został skierowany do nowo powstającej parafii św. Floriana w Chorzowie, a 15 kwietnia tegoż roku mianowany na jej proboszcza. Mimo niesprzyjającej sytuacji, w krótkim czasie ukończył budowę kościoła parafialnego, wstrzymaną przez władze państwowe w 1951 roku oraz wybudował plebanię. 20 września 1960 został aresztowany pod zarzutem „udzielania korzyści materialnych" urzędnikowi Stoczni Rzecznej w Koźlu. Dopiero 18 stycznia 1961 po wielokrotnych interwencjach bpa katowickiego uchylono wobec niego areszt tymczasowy. Od 1 lutego do 10 kwietnia 1961 odbyła się rozprawa sądowa, w wyniku której skazano go na 8 miesięcy więzienia z zawieszeniem.

Pełnił także funkcje ogólnodiecezjalne. W 1963 roku został mianowany dyrektorem Papieskiej Unii Misyjnej Duchowieństwa, a w 1968 roku – dyrektorem Papieskich Dzieł Misyjnych w diecezji. Funkcje te pełnił przez 17 lat. W 1966 roku został członkiem Diecezjalnej Rady Duszpasterskiej. Brał czynny udział w pracach I Synodu Diecezji Katowickiej, był członkiem Prezydium IV Sesji Plenarnej. 30 listopada 1962 otrzymał godność prałata.

17 stycznia 1980 ze względu na zły stan zdrowia złożył rezygnację z parafii św. Floriana i na zakończenie roku szkolnego przeszedł na emeryturę. Po kilku miesiącach wrócił do pracy duszpasterskiej. 2 lutego 1981, mając 67 lat, na własną prośbę objął parafię MB Różańcowej w Łaziskach Górnych. W krótkim czasie przeprowadził tam renowację kościoła i wybudował nowy dom katechetyczny. Z chwilą ukończenia najważniejszych prac, 17 maja 1988 złożył ponownie rezygnację.

Był autorytetem w zakresie spraw dotyczących martyrologii Polaków w hitlerowskich obozach. W charakterze świadka wystąpił w procesie beatyfikacyjnym o. Maksymiliana Kolbego, z którym zetknął się w obozie Auschwitz. 17 października 1971 wziął udział w uroczystościach beatyfikacji o. Maksymiliana w Rzymie, a 10 października 1982 na zaproszenie Jana Pawła II był jednym z koncelebrujących Mszę św. kanonizacyjną. Występował również jako świadek w procesach beatyfikacyjnych bpa Michała Kozala i ks. Stefana Frelichowskiego. Współpracował z Państwowym Muzeum w Oświęcimiu. Do przeżyć obozowych wracał wciąż w swoich kazaniach, wykładach i konferencjach.

Pozostawił po sobie imponujący dorobek pisarski. Opublikował 236 artykułów w różnych czasopismach (m.in. „Gościu Niedzielnym", „Homo Dei", „Przewodniku Katolickim", „Przeglądzie Lekarskim", „Oświęcim", „Rycerzu Niepokalanej", „Wiadomościach Diecezjalnych") oraz pracach zbiorowych. Większość opublikowanych tekstów (125) dotyczy tematyki obozowej. Zmarł 28 lipca 1988 w Łaziskach Górnych, spoczął na miejscowym cmentarzu parafialnym.

Ks. Konrad Szweda był kolegą kursowym bł. ks. Jana Machy.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Konrada Szwedy; Zbiory specjalne, nr kat. 34, 37, 38, 46; Schematyzm (1955-1986); A. Dziurok, Szweda Konrad (hasło), [w:] Leksykon duchowieństwa, s. 279-281; Golec, Bojda, Słownik, t. 2, s. 231; Grajewski, Wygnanie, s. 114; B. Legierska, Ksiądz Konrad Szweda, PK 1988, nr 47, s. 6; J. Kiedos, A. Brzytwa, Świadectwo śląskiego kapłana – Życie księdza Konrada Szwedy, Bytom 1995; J. Kiedos, Nekrolog, WD 1988, nr 9, s. 305-307; A. Markiewka, Lata obozowe i działalność pisarska ks. Konrada Szwedy, Katowice 1991, Biblioteka WTL UŚ; Martyrologium, s. 209; Myszor, Historia diecezji, s. 362, 465, 494, 509; H. Piecha, Ks. Konrad Szweda, GN 1989, nr 16, s. 1, 4-5; Tenże, Ks. Konrad Szweda, „Z tej ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 1991”, s. 50-54; Tenże, Szweda Konrad (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 423-425; Puchała, Duszpasterstwo akademickie, s. 96; Represje wobec duchowieństwa, s. 7 i nn; Skworc, Budownictwo kościołów, s. 13 i nn.; Weiler, s. 594; M. Zielniok, Szweda Konrad (hasło), [w:] Słownik biograficzny ziemi pszczyńskiej, s. 280-281; J. Żurek, Ruch "księży patriotów" w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 87, 105, 281. Fotografia obozowa: J. Klistała, Martyrologium ziemi rybnickiej, Wodzisławia, Żor, Raciborza w latach 1939-1945 - Słownik biograficzny; Ł. Marek, „Kler to nasz wróg”. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na terenie województwa katowickiego w latach 1956-1970, Katowice 2009, s. 126 i nn; A. Grajewski, Kapłani na trudne czasy, GN 2010, nr 46, (dodatek katowicki), s. 6; Szweda Konrad Sylwester (hasło), [w:] Piekarzanie. Leksykon mieszkańców Piekar Śląskich, red. H. Gawlik, J. Grajewska-Wróbel, L. Wostal, Z. Bogacki, Piekary Śląskie 2010, s. 241-242; Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Aniołów w Chudowie, red. M. Rajca, B. Papkala, Chudów 2000, s. 38-40; D. Bednarski, Szweda Konrad (biogram), w: Chorzowski słownik biograficzny. Edycja nowa, t. 3, red. Z. Kapała, Chorzów 2011, s. 232-234; J. Mandziuk, Szweda Konrad (hasło), SPTK, t. 8, Warszawa 1995, s. 571-573.