Szpital bożogrobców w Bytomiu

Na mocy dokumentu wydanego 24 czerwca 1257 przez Władysława, księcia opolskiego, zakon bożogrobców miechowskich uzyskał prawo osiedlenia się w Chorzowie. W miejscowości powstał klasztor i szpital. Za zgodą biskupa krakowskiego Jana Muskaty w 1300 roku książę przeniósł szpital na przedmieście Bytomia na tzw. Krakowskie Przedmieście. Powstał na nim nowy budynek z drewna, który przetrwał prawie 500 lat. Drewniane zabudowania szpitalne składały się z kaplicy oraz dwóch budynków, jeden dla ubogich, drugi dla chorych. Cały obiekt posiadał ogród i otoczony był własnym murem, a usytuowanie go poza murami miejskimi miało zapobiegać rozprzestrzenianiu się licznych wówczas epidemii.

Zarządzany był przez proboszcza z zakonu bożogrobców, ale objęcie tego stanowiska zależało od biskupa krakowskiego. Szpital był pw. Ducha Świętego, co miało związek ze szpitalem o tej samej nazwie założonym w Rzymie w 1204 roku.

Szpital w Chorzowie (później na przedmieściach Bytomia) borykał się z poważnymi kłopotami finansowymi. W jego murach mieszkało od 10 do kilkudziesięciu chorych, biednych i w podeszłym wieku. Szpital był uposażony przez księcia Kazimierza 19 marca 1299 w postaci „wolności od wszelkich danin z dwóch wsi Chorzów i Krasny Dąb”.

Pod koniec XVIII wieku szpital miał już charakter przytułku (hospicjum) dla ubogich. Prowizor dostarczał biednym po trzy grosze na tydzień, a prepozyt dawał im z folwarku chorzowskiego chleb i jarzynę. Mieli również ogród warzywny i łąkę, z której biedni zbierali sześć, a prowizor jedną furę siana. Z ulokowanych na gruntach mieszczańskich i szlacheckich kapitałów odprawiano tygodniowo dwie Msze św.

Na początku XVIII wieku istniejącą kaplicę przy szpitalu, w 1721 roku, ówczesny proboszcz ks. Stanisław Stepkowski rozebrał i wybudował nową, stojącą do dzisiaj. Chorzów Stary należał do miechowitów do kasaty zakonu w I poł. XIX wieku. Całe archiwum klasztorne wywieziono do Archiwum Watykańskiego w Rzymie. Zachowały się portrety zakonników z XVII i XVIII wieku, szaty i naczynia liturgiczne oraz starodruki.

Bibliografia

J. Drabina, Bożogrobcy w Chorzowie, [w:] Bożogrobcy. Jerozolima – Miechów – Chorzów. Materiały z sesji naukowej 9 X 1999, pod red. J. Kurka, Chorzów 2000, s. 84.