Sobór Watykański II

Sobór Watykański II (1962-1965)

Sobór Watykański II obradował w okresie: 11 października 1962 – 8 grudnia 1965. Został otwarty za pontyfikatu Jana XXIII, a zakończony – za Pawła VI .

Jego zasadniczym celem było dostosowanie (aggiornamento) Kościoła do współczesnych warunków panujących w świecie. W ramach soboru odbyły się cztery sesje plenarne:

• Sesja I : 11 X 1962 – 8 XII 1962
• Sesja II: 29 IX – 4 XII 1963
• Sesja III: 14 IX – 21 XI 1964
• Sesja IV: 14 IX – 8 XII 1965.

Pierwszej z nich przewodniczył papież Jan XXIII, trzem pozostałym zaś jego następca – papież Paweł VI. Jednak prace soborowe w znacznej części trwały pomiędzy sesjami, czego pilnowała Komisja koordynacyjna (ustanowiono w sumie dwanaście Komisji oraz trzy sekretariaty) oraz osobiście papieże. Na sobór przybyło ponad trzy tysiące Ojców, w tym dwudziestu Polaków (m.in. kard. Stefan Wyszyński i abp Karol Wojtyła).

Dzięki zaangażowaniu takich osobistości jak kardynałowie Suenens, Alfrink, Doepfner, Frings czy Veuillot, którzy rozumieli konieczność przemian w łonie Kościoła, możliwe było duże otwarcie się na dialog ekumeniczny (w 1965 roku Paweł VI i patriarcha Konstantynopola Atenagoras zdjęli nałożone nawzajem przez obydwa Kościoły w 1054 roku ekskomuniki) oraz na szeroką reformę liturgii. Ciekawostką jest, że po raz pierwszy w historii w dokumentach soborowych nie pojawiło się słynne hasło: anathema sit (niech będzie wyklęty).

Dokumenty soboru:

4 konstytucje:

• Konstytucja dogmatyczna o Kościele – Lumen Gentium
• Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym – Dei Verbum
• Konstytucja pastoralna o Kościele w świecie współczesnym – Gaudium et spes
• Konstytucja o liturgii – Sacrosanctum Concilium

9 dekretów:

• Dekret o ekumenizmie – Unitatis redintegratio
• Dekret o Kościołach wschodnich katolickich – Orientalium Ecclesiarum
• Dekret o środkach społecznego przekazu – Inter mirifica
• Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele – Christus Dominus
• Dekret o formacji kapłańskiej – Optatam totius
• Dekret o posłudze i życiu kapłanów – Presbyterorum ordinis
• Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego – Perfectae caritatis
• Dekret o apostolstwie świeckich – Apostolicam actuositatem
• Dekret o działalności misyjnej Kościoła – Ad gentes

3 deklaracje:

• Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich – Nostra aetate
• Deklaracja o wolności religijnej – Dignitatis humanae
• Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim – Gravissimum educationis

Prace soborowe skupiały się w dwóch głównych nurtach – życia wewnętrznego Kościoła oraz Kościoła w świecie. W jednym i drugim przypadku zaszły niemałe zmiany. Sobór stał się jednym z najważniejszych wydarzeń Kościoła w XX wieku. Do potocznego języka weszło już określanie niektórych wydarzeń, zwyczajów czy elementów liturgii jako przedsoborowych lub posoborowych.

Zwolennicy Vaticanum II dostrzegają jego wpływ na „otwarcie się” Kościoła. Zerwano z pokutującym od średniowiecza wizerunkiem szczelnie zamkniętej instytucji, która stawia się ponad swoim ludem. Doceniono przełamanie barier – choćby dzięki postanowieniu o odprawianiu mszy świętej w językach narodowych, a nie jak dotąd – po łacinie.

Pojawiły się jednak także głosy krytyki, dotyczące z reguły tych właśnie reform, za które sobór był przez innych chwalony. Zarzucano mu więc upodobnienie się do protestantów – przez reformę liturgii, zbyt liberalny ekumenizm, a nawet heretycki modernizm. Jednym z najbardziej znanych krytyków Soboru Watykańskiego II jest Bractwo Kapłańskie Świętego Piusa X założone przez abpa M. Lefebvre’a.

W obradach soborowych wzięli udział biskupi katowiccy: bp Herbert Bednorz, bp Juliusz Bieniek, bp Józef Kurpas. Duży wkład w prace Komisji soborowej "de episcopis et dioeceseon regimine" miał abp Józef Gawlina.

Bibliografia

Opracowanie własne, JM