Sobór Watykański I

Z e-ncyklopedia

Sobór Watykański I (1869-1870)

pap. Pius IX

26 czerwca 1867 papież Pius IX ogłosił sobór, a w następnym roku zaprosił na niego biskupów z całego świata, wyznaczając 8 grudnia 1869 na otwarcie obrad. Był to 20 sobór w Kościele katolickim.

Sobór został uroczyście otwarty w obecności około 700 biskupów, co stanowiło 2/3 uprawnionych do udziału. Przewagę w zgromadzeniu stanowili europejczycy i łacinnicy. Już na początku soboru zarysował się podział wśród biskupów na zwolenników ogłoszenia dogmatu o nieomylności (infallibiliści) i jego przeciwników (antyinfallibiliści), zwłaszcza wtedy, gdy przystąpiono do wyboru komisji dogmatycznej („Deputatio de fide”), która miała przestudiować zagadnienie nieomylności papieża.

28 grudnia 1869 rozpoczęto obrady nad konstytucją, skierowaną przeciw błędom, wypływającym ze współczesnego racjonalizmu. Projektowi zarzucano, że jest za mało pastoralny i zbyt agresywny wobec nowych prądów umysłowych. Poszczególne zagadnienia (schematy) przygotowały różne komisje. Projekty tylko częściowo rozdano uczestnikom obrad. Przez miesiąc przedmiotem dyskusji były cztery zagadnienia: biskupi, synody i wikariusze generalni; wakans na stolicy biskupiej; życie i obyczaje kleru; mały katechizm. Schemat o wierze (o racjonalizmie) został przerobiony przez jezuitę Josepha Kleutgena i po drobnych poprawkach ogłoszony jako Konstytucja soborowa "Dei Filius" (24 kwietnia 1870). Konstytucja przeciwstawiała panteizmowi, materializmowi i racjonalizmowi naukę opartą na Objawieniu. Ponadto zawierała dogmatyczne orzeczenie o możliwości poznania przez rozum istnienia Boga z otaczającego nas świata, nawet gdyby człowiek nie miał Objawienia Bożego, zawartego w Piśmie świętym i Tradycji.

Drugim ważnym wydarzeniem soboru było uroczyste ogłoszenie 18 lipca 1870 dogmatu o nieomylności papieskiej. Konstytucja dogmatyczna Pastor aeternus, stwierdzała: „[...] trzymając się wiernie Tradycji, otrzymanej od początku wiary chrześcijańskiej, ku chwale Boga, Zbawiciela naszego, ku podwyższeniu religii katolickiej i zbawieniu chrześcijańskich narodów, za zgodą świętego Soboru nauczamy i definiujemy jako dogmat objawiony przez Boga, że Biskup Rzymski, gdy mówi ex cathedra - tzn. gdy sprawując urząd pasterza i nauczyciela wszystkich wiernych, swą najwyższą apostolską władzą określa zobowiązującą cały Kościół naukę w sprawach wiary i moralności - dzięki opiece Bożej przyrzeczonej mu w osobie św. Piotra Apostoła posiada tę nieomylność, jaką Boski Zbawiciel chciał wyposażyć swój Kościół w definiowaniu nauki wiary i moralności. Toteż takie definicje są niezmienne same z siebie, a nic na mocy zgody Kościoła.”

Po soborze nie ustała opozycja wobec dogmatu. W wyniku jej działania, Kościół spotkały trzy szczególnie bolesne zdarzenia: zerwanie konkordatu przez Austrię, powstanie Kościołów starokatolickich i podjęcie kulturkampfu przez Prusy. Po czwartej sesji, zakończonej głosowaniem w dniu 18 lipca 1870, większość Ojców soboru opuściła Rzym. Było to spowodowane wybuchem wojny francusko-pruskiej. Dokonane następnie włączenie Państwa Kościelnego do Królestwa Włoch spowodowało, że Pius IX w dniu 20 października 1870 – odroczył sobór „sine die”.

Bibliografia

Opracowanie własne, JM